TỔNG QUAN CÁC PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU TRỊ VÀ CHĂM SÓC NGƯỜI BỆNH SUY MẠCH VÀNH, TỔNG QUAN CÁC PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU TRỊ VÀ CHĂM SÓC NGƯỜI BỆNH SUY MẠCH VÀNH TỔNG QUAN CÁC PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU TRỊ VÀ CHĂM SÓC NGƯỜI BỆNH SUY MẠCH VÀNH
Tính cần thiết của vấn đề nghiên cứu
Trái tim là cơ quan duy nhất liên tục co bóp để tạo áp lực đưa máu đi khắp cơ thể, nhưng nó chỉ được nuôi dưỡng bởi hệ mạch vành Khi việc cung cấp máu cho trái tim bị cản trở trong thì tâm thu, co bóp cơ tim sẽ bị ảnh hưởng Sự cân bằng giữa cung và cầu oxy của cơ tim là yếu tố quyết định chức năng tim qua từng nhát bóp Nếu lưu lượng vành bị ảnh hưởng, sự mất cân bằng này có thể dẫn đến rối loạn chức năng co bóp cơ tim do thiếu máu, làm trầm trọng thêm tình trạng thiếu máu cơ tim trước khi giảm huyết áp.
Bệnh tim mạch bao gồm nhiều loại bệnh lý nghiêm trọng như bệnh suy mạch vành, tăng huyết áp, tai biến mạch máu não và suy tim Những bệnh này thường tiến triển âm thầm, không có triệu chứng rõ ràng, khiến nhiều người không nhận biết được tình trạng sức khỏe của mình Do đó, họ thường không có biện pháp điều trị kịp thời, dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng Trong số đó, bệnh suy mạch vành đang ngày càng trở nên phổ biến và cần được chú ý.
Bệnh mạch vành là một trong những bệnh tim mạch phổ biến ở các nước phát triển, thường do lắng đọng mỡ dưới nội mạc động mạch vành Tình trạng xơ vữa tiến triển dẫn đến hình thành cục máu đông, gây tắc nghẽn mạch máu Các biến chứng chính của bệnh mạch vành bao gồm cơn đau thắt ngực, nhồi máu cơ tim và nguy cơ tử vong đột ngột.
Bệnh suy mạch vành có thể nguy hiểm tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng và phương pháp điều trị Nếu được phát hiện sớm và điều trị kịp thời, bệnh có thể khỏi hoàn toàn mà không để lại di chứng Ngược lại, nếu bệnh ở giai đoạn nặng, nó có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng, thậm chí tử vong.
Bệnh suy mạch vành đang gia tăng ở châu Âu với tỷ lệ mắc bệnh hàng năm khoảng 0,3-0,6% Tỷ lệ tử vong do bệnh này dao động từ 120-250 người chết trên 100.000 dân ở các nước công nghiệp phát triển, và tăng cao ở nhóm tuổi lớn, đặc biệt là 800-1000 người chết trên 100.000 ở nam giới từ 65-74 tuổi, trong khi phụ nữ cùng độ tuổi là 300/100.000 Tại Việt Nam, mặc dù chưa có thống kê toàn quốc, nhưng các bệnh viện lớn cho thấy bệnh nhân mắc bệnh mạch vành chủ yếu từ 50 tuổi trở lên, với khoảng 200 bệnh nhân nhập viện tại Hà Nội và 400 bệnh nhân tại thành phố Hồ Chí Minh vào năm 1996.
- Bệnh mạch vành: là nguyên nhân chủ yếu
+ Đa số là do xơ vữa mạch vành.
+ Không phải do xơ vữa: co thắt mạch vành, viêm mạch (viêm nhiều động mạch dạng nút, lupus ban đỏ, bất thường bẩm sinh)
- Bệnh van tim: Bệnh van động mạch chủ: hẹp, hở van động mạch chủ, giang mai…
- Bệnh cơ tim phì đại: Hai nhóm nguyên nhân sau này có thể gây suy vành cơ năng trong đó mạch vành không có hẹp.
Sự tiêu thụ oxy cơ tim: phụ thuộc vào:
+ Sự co bóp cơ tim (inotropisme)
+ Sức căng trong thành tim
+ Sức căng này phụ thuộc vào áp lực trong buồng thất và thể tích tâm thất
Sự gia tăng một trong các yếu tố trên sẽ làm gia tăng sự tiêu thụ oxy cơ tim Nói cách khác sự tiêu thụ nầy tỉ lệ theo:
+ Tần số tim x áp lực động mạch tâm thu
+ Hoặc tần số tim x áp lực động mạch tâm thu x thời gian tống máu.
1.4.2 Dự trữ vành: Gồm 2 thành phần
- Dự trữ vành (Reserve coronaire):
Dự trữ vành của cơ tim đạt mức tối đa trong trạng thái cơ bản, với khả năng gia tăng lưu lượng lên đến 300 - 400% so với giá trị cơ bản khi nhu cầu oxy tăng Sự thích nghi này thường đi kèm với sự gia tăng lưu lượng vành, phụ thuộc vào áp lực tưới máu và sức cản của mạch vành, do khả năng dãn mạch dưới ngoại tâm mạc.
Dòng vành (flux coronaire) thường đạt đỉnh trong kỳ tâm trương Do khả năng giãn nở của các mạch máu nội tâm mạc rất hạn chế, nên khi lưu lượng vành giảm, sự tưới máu chủ yếu diễn ra ở khu vực dưới nội mạc.
1.4.3 Khả năng vận mạch của động mạch vành: phụ thuộc vào
- Yếu tố co thắt mạch
+ Sức bóp kỳ tâm thu: quan trọng đối với thất trái hơn thất phải
+ Cầu cơ bắt qua một động mạch vành thượng tâm mạc
Kích thích thụ thể alpha và ức chế thụ thể bêta với liều Dopamine trên 15mg/kg/giờ có tác dụng thông qua trung gian noadrenaline, ảnh hưởng đến trắc nghiệm lạnh, dẫn xuất cựa loã mạch, thromboxane A2, prostaglandine F và Neuropeptide Y.
Metabolites produced by tissue metabolism include adenosine, lactate, hydrogen ions (H+), carbon dioxide (CO2), and bradykinin Inhibition of alpha receptors and stimulation of beta receptors can be achieved with dopamine doses below 5 mg/kg/min Additionally, parasympathetic receptors are activated through acetylcholine, which inhibits calcium and involves nitric oxide derivatives like prostacyclin and prostaglandin E Endothelium-derived relaxing factor (EDRF) and vasoactive intestinal peptide (VIP) also play significant roles as vasodilators.
1.4.4 Tình trạng thiếu máu cơ tim (TMCT)
Xuất hiện khi có sự mất thăng bằng giữa cung cấp oxy và nhu cầu oxy cơ tim
- Cơ chế: có thể do hậu quả
Khi gắng sức, nhu cầu oxy gia tăng, dẫn đến việc tiêu thụ oxy của cơ tim tăng qua tần số tim, huyết áp tâm thu và co bóp cơ tim Trong trường hợp hẹp động mạch vành trên 70%, lưu lượng máu vành không thể tăng cường để đáp ứng nhu cầu oxy, từ đó gây ra tình trạng thiếu máu cơ tim.
Giảm đột ngột lưu lượng máu qua động mạch vành, được gọi là thiếu máu nguyên phát, thường xảy ra do co thắt mạch vành mà không có tổn thương mạch máu Tuy nhiên, tình trạng này cũng có thể xảy ra ở những động mạch vành đã bị hẹp từ trước.
Cơn đau thắt ngực xảy ra khi nhu cầu oxy của cơ tim vượt quá khả năng cung cấp của hệ thống mạch vành, dẫn đến thiếu máu cục bộ và sự tích lũy các chất chuyển hóa do thiếu oxy Khi cơ tim thiếu máu cục bộ, pH trong xoang vành giảm, kali tế bào mất đi, lactat tăng lên, và các bất thường trên ECG xuất hiện, làm giảm chức năng thất Các yếu tố chính xác định tiêu thụ oxy của cơ tim bao gồm nhịp tim, sự co bóp cơ tim và áp lực tâm thu Khi một hoặc nhiều yếu tố này tăng lên cùng với tình trạng dòng máu vành giảm, cơn đau thắt ngực sẽ xuất hiện.
1.4.5 Hậu quả TMCT: theo các bước sau:
- Về biến dưỡng: tiết lactate
- Về huyết động: rối loạn sự thư giãn, giảm độ co dãn thất và sau đó là giảm sự co bóp
- Về điện tâm đồ: xuất hiện rối loạn sự tái cực
- Về lâm sàng: xuất hiện cơn đau thắt ngực.
Nhận thức của sinh viên Cao đẳng điều dưỡng về bệnh suy mạch vành là rất quan trọng, bởi đây là một vấn đề sức khỏe nghiêm trọng ảnh hưởng đến nhiều người trong xã hội hiện đại Bệnh suy mạch vành không chỉ gây ra các biến chứng nguy hiểm mà còn ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của bệnh nhân Với sự phát triển của xã hội, sinh viên cần hiểu rõ tính cấp thiết của việc phòng ngừa và điều trị bệnh này, nhằm nâng cao sức khỏe cộng đồng và giảm gánh nặng cho hệ thống y tế.
Tình hình suy mạch vành đang gây ra hậu quả nghiêm trọng đối với sức khỏe con người và sự phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, đặc biệt là tỷ lệ tử vong của bệnh nhân Con người là trung tâm và động lực quan trọng cho sự phát triển của mỗi gia đình, xã hội và đất nước Việt Nam hiện đang trong giai đoạn hội nhập toàn diện với cộng đồng quốc tế, nhằm xây dựng và phát triển trên tất cả các lĩnh vực như kinh tế, văn hóa, khoa học và kỹ thuật, với sự hội nhập diễn ra cả về chiều rộng và chiều sâu.
Là một cán bộ y tế tương lai, tôi nhận thức rõ trách nhiệm học tập và trang bị kiến thức, kỹ năng chăm sóc bệnh nhân suy mạch vành Điều này không chỉ giúp tôi cống hiến cho ngành y tế mà còn mang lại lợi ích cho người bệnh và đất nước.
1.6 Lý do thực hiện đề tài