CỞ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN TRONG CÔNG TÁC QUẢN LÝ 5 NHÀ NƯỚC VỀ ĐẤT ĐAI
Một số vấn đề chung về quản lý nhà nước về đất đai của chính quyền huyện
Mọi quốc gia đều cần sự can thiệp và điều tiết của Nhà nước đối với đất đai, vì đây là yếu tố cơ bản của nền kinh tế Sự quản lý này giúp đảm bảo sử dụng hiệu quả tài nguyên, bảo vệ môi trường và duy trì công bằng xã hội Nhà nước đóng vai trò quan trọng trong việc quy hoạch, phân bổ và kiểm soát đất đai nhằm phát triển bền vững và ổn định kinh tế.
Hàng hoá và dịch vụ công cộng chủ yếu bao gồm các kết cấu hạ tầng như điện, cấp thoát nước, giao thông công cộng, bưu chính viễn thông, y tế, giáo dục và bảo vệ môi trường Những dịch vụ này thường do Nhà nước cung cấp thông qua ngành kinh tế công cộng Sản phẩm công cộng này gắn liền với đất đai, hàng hoá và dịch vụ, và sẽ được cung cấp với chi phí thấp hơn nếu đất đai được sử dụng hiệu quả.
Đất đai là yếu tố quan trọng trong sản xuất và sinh hoạt của con người, nhưng lại có tính chất khan hiếm Điều này dẫn đến nhiều mâu thuẫn, như sự phát triển nhanh chóng của kinh tế - xã hội so với sự hạn chế của đất đai, xung đột giữa lợi ích cá nhân và lợi ích cộng đồng, cũng như sự cân bằng giữa hiệu quả và công bằng Để giải quyết những mâu thuẫn này, sự can thiệp của Nhà nước là cần thiết.
Thị trường đất đai gặp nhiều hạn chế, đòi hỏi sự can thiệp và điều tiết từ Nhà nước Bởi vì đây không phải là một thị trường cạnh tranh hoàn hảo, với tính cố định của đất đai và sự độc quyền trong quyền sở hữu, dẫn đến xu hướng tập trung đất đai vào một số ít người Thị trường đất đai mang tính chia cắt và không hoàn chỉnh, khiến cho việc xác định giá trị thực của từng thửa đất trở nên khó khăn Điều này gây cản trở cho việc quản lý và phân bổ đất đai một cách hiệu quả Đất đai và thu nhập từ đất có ảnh hưởng lớn đến lợi ích cá nhân và cộng đồng, do đó, quản lý thị trường đất đai là một nhiệm vụ phức tạp và cần thiết của Nhà nước.
Đất đai luôn gắn liền với lãnh thổ của chính quyền địa phương, tuy nhiên, chính sách quản lý đất đai hiện còn nhiều bất cập cần hoàn chỉnh để phù hợp với thực tiễn từng địa phương Chính quyền địa phương có vai trò quan trọng trong việc nắm bắt và giải quyết kịp thời các biến động về đất đai trong nền kinh tế thị trường, do đó, việc phân cấp quản lý đất đai cho chính quyền địa phương là xu thế cần thiết Tại Việt Nam, đất đai thuộc sở hữu toàn dân, vì vậy, quản lý nhà nước về đất đai phải thể hiện vai trò của người dân thông qua kiểm tra, giám sát và sử dụng đất hiệu quả Nhà nước và chính quyền địa phương thực hiện quyền đại diện chủ sở hữu toàn dân về đất đai theo quy định pháp luật, và các mục tiêu này cần được thể chế hóa bằng chính sách và phương pháp tổ chức thực hiện khoa học, không chỉ dừng lại ở khẩu hiệu.
Khái niệm quản lý nhà nước về đất đai của cơ quan nhà nước được đề xuất là sự phối hợp chặt chẽ giữa cơ quan này và các đơn vị khác trong hệ thống quản lý nhà nước về đất đai theo quy định của pháp luật Mục tiêu là tạo ra môi trường thuận lợi cho người sử dụng đất thực hiện quyền lợi và nghĩa vụ của mình, đồng thời đảm bảo đất đai được sử dụng hiệu quả cho phát triển kinh tế - xã hội, vì lợi ích của con người và cộng đồng, cũng như bảo vệ môi trường sống bền vững tại huyện.
1.1.2 Vai trò quản lý nhà nước về đất đai của chính quyền huyện Đất đai là tặng vật quý giá mà thiên nhiên ban tặng, không do con người tạo ra Đất đai không tự sinh ra và cũng không tự nhiên mất đi, nó chỉ chuyển hoá từ mục đích sử dụng này sang mụcđích sử dụng khác nhằm phục vụ nhu cầu thiết yếu của con người [20].
Lịch sử phát triển của nhân loại luôn gắn liền với đất đai, vì đây là yếu tố cấu thành mỗi quốc gia và là điều kiện thiết yếu cho môi trường sống cũng như các ngành kinh tế Đất đai không chỉ là địa bàn phân bố dân cư mà còn là nền tảng cho hoạt động sản xuất kinh doanh trong công nghiệp Đặc biệt, trong sản xuất nông nghiệp và lâm nghiệp, đất đai không chỉ đóng vai trò là địa điểm thực hiện quá trình sản xuất mà còn là tư liệu lao động quan trọng để con người khai thác và sử dụng.
Trong mọi nền kinh tế-xã hội, lao động, tài chính và đất đai là ba nguồn lực quan trọng, tương tác và chuyển đổi để tạo ra sản phẩm hàng hóa Sự phối hợp hiệu quả giữa ba nguồn lực này quyết định tính hiệu quả trong phát triển kinh tế Hiện nay, đất đai được coi là nguồn nội lực thiết yếu và là nguồn vốn lớn của mỗi quốc gia.
Đất đai là tài nguyên quý giá và không thể thay thế, nhưng để phát huy hiệu quả, cần có sự quản lý và sử dụng hợp lý từ con người Việc sử dụng đất một cách tùy tiện sẽ dẫn đến lãng phí và không hiệu quả Mỗi quốc gia có cách tiếp cận riêng về quản lý đất đai, phù hợp với đặc điểm và hoàn cảnh lịch sử của mình, nhưng đều hướng tới việc bảo đảm nguồn lực đất đai cho phát triển kinh tế bền vững và thiết lập quyền bình đẳng trong sử dụng đất Do đó, quản lý nhà nước về đất đai trở thành ưu tiên hàng đầu của mỗi quốc gia.
Để đảm bảo sử dụng đất đai hợp lý, tiết kiệm và hiệu quả, cần chú trọng vào quy hoạch và kế hoạch sử dụng đất (KHSDĐ) Mặc dù diện tích đất có hạn, nhưng nếu được sử dụng một cách hợp lý, nó sẽ trở thành nguồn lực sản xuất vô hạn Việc giao từng diện tích đất cho các đối tượng cụ thể sẽ giúp thực hiện các mục tiêu quan trọng của huyện.
Bảo vệ quyền lợi và lợi ích hợp pháp của người sử dụng đất là nhiệm vụ quan trọng trong quản lý đất đai, thông qua việc thực hiện chính sách pháp luật liên quan Các cơ quan quản lý sử dụng công cụ pháp luật để điều chỉnh hành vi của người sử dụng đất, khuyến khích việc sử dụng đất đúng mục đích và phát huy nguồn lực đất Đồng thời, pháp luật cũng đóng vai trò quan trọng trong việc phát hiện các hành vi gây hại cho tài nguyên đất và đưa ra các chế tài xử lý phù hợp.
Thứ ba, việc nâng cao khả năng sinh lời của đất đóng vai trò quan trọng trong việc thực hiện mục tiêu kinh tế xã hội của huyện và bảo vệ môi trường Điều này được thực hiện thông qua các chính sách về đất đai như chính sách giá đất, chính sách thuế và chính sách đầu tư Chính sách đất đai là công cụ thiết yếu giúp cơ quan quản lý thực hiện vai trò quản lý hiệu quả trong từng giai đoạn phát triển.
Thông qua giám sát và kiểm tra quản lý sử dụng đất đai, cơ quan chức năng sẽ nắm bắt tình hình biến động trong việc sử dụng các loại đất và đối tượng sử dụng Điều này giúp phát hiện những điểm tích cực để phát huy, đồng thời điều chỉnh và giải quyết các sai phạm, kịp thời sửa chữa những sai sót gây ách tắc trong quá trình thực hiện.
1.1.3 Nguyên tắc quản lý nhà nước về đất đai của chính quyền huyện
1.1.3.1 Nguyên tắc thống nhất về quản lý nhà nước Đất đai thuộc sở hữu toàn dân, do Nhà nước đại diện chủ sởhữu và thống nhất quản lý, CQH thực hiện quyền đại diện chủ sở hữu và QLNN về đất đai trên địa bàn được quy định bởi pháp luật QLNN về đất đai của CQH nhằm thực hiện việc Nhà nước giao đất, cho thuê đất đối với các tổ chức, cơ quan, đơn vị kinh tế, hộ gia đình và cá nhân (HGĐ & CN) sử dụngổn định và lâu dài Nhà nước tạo điều kiện cho người SDĐ có thể phát huy tối đa các quyền đối với đất đai Vì có như vậy người SDĐ mới yên tâm, chủ động đầu tư lao động, vật tư, tiền vốn và áp dụng thành tựu khoa học và công nghệ vào các việc bảo vệ cải tạo, làm tăng độ màu mỡ của đất; khai hoang, phục hóa, đưa diện tích đất trống, đồi núi trọc, đất có mặt nước hoang hóa vào sử dụng; đồng thời, phát triển hạ tầng để làm tăng giá trị đất.
1.1.3.2 Nguyên tắc phân cấp gắn liền với các điều kiện bảo đảm hoàn thành nhiệm vụ
Nội dung công tác quản lý nhà nước về đất đai của chính quyền huyện
1.2.1 Quản lý quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất
Quy hoạch sử dụng đất (QHSDĐ) hiệu quả có thể tiết kiệm 10-20% diện tích đất cho công nghiệp và 20-40% cho giao thông Để đạt được điều này, cần có quy hoạch chất lượng cao, đánh giá tiềm năng đất đai và các điều kiện kinh tế - xã hội, nhằm tối ưu hóa cơ sở hạ tầng như giao thông, cấp thoát nước và các khu vực sản xuất, kinh doanh QHSDĐ phải đảm bảo nhu cầu hàng ngày của người dân về ăn ở, việc làm, và giải trí, đồng thời bảo vệ môi trường và tài nguyên Quy hoạch cần dự đoán sự phát triển kinh tế - xã hội, giải quyết hài hòa lợi ích giữa cá nhân và cộng đồng, và thường được thực hiện bởi chính phủ hoặc chính quyền địa phương Cấp trung ương lập quy hoạch dựa trên phân tích xu hướng và giám sát, trong khi cấp địa phương phản ánh mong muốn cộng đồng thông qua tư vấn và tranh luận Nội dung QHSDĐ bao gồm điều tra, phân tích điều kiện tự nhiên, xác định phương hướng sử dụng đất cho an ninh quốc phòng và các dự án, cùng với biện pháp bảo vệ môi trường và các quy định về xây dựng và sử dụng đất.
CQH là cơ quan chủ trì việc lập quy hoạch, trong khi cơ quan chuyên môn của tỉnh thực hiện nhiệm vụ này Dựa trên quy hoạch được phê duyệt, CQH xây dựng kế hoạch sử dụng đất (KHSDĐ) cho các năm tiếp theo, đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ các nhà quản lý thực hiện và giám sát KHSDĐ không chỉ bao gồm phân tích và đánh giá kết quả sử dụng đất trước đó mà còn dự kiến thu hồi các loại đất cần thiết cho phát triển huyện và dân cư, đồng thời cụ thể hóa kế hoạch hàng năm và các giải pháp thực hiện.
1.2.2 Công tác kỹ thuật và nghiệp vụ địa chính
Công tác kỹ thuật và nghiệp vụ địa chính bao gồm xác định địa giới hành chính, quản lý hồ sơ, lập bản đồ hành chính, khảo sát và đánh giá đất đai Đây là bước quan trọng trong quy hoạch và quản lý sử dụng đất, yêu cầu độ chính xác cao để cung cấp dữ liệu cho quản lý nhà nước Để thực hiện hiệu quả, CQH cần đầu tư vào trang thiết bị hiện đại và phát triển đội ngũ kỹ thuật viên, chuyên gia có trình độ cao Tuy nhiên, hiện nay trang thiết bị và trình độ kỹ thuật của cán bộ huyện còn hạn chế, và việc áp dụng công nghệ tin học trong quản lý chưa phát triển Trong bối cảnh xã hội hóa dịch vụ công, nhiều công việc đã chuyển sang cho doanh nghiệp tư nhân, CQH cần có chính sách hỗ trợ và kiểm soát chất lượng để đảm bảo hiệu quả hoạt động.
1.2.3 Quản lý việc giao đất, cho thuê đất, thu hồi và chuyển mục đích sử dụng đất
Cấp huyện có quyền giao đất cho hộ gia đình, cá nhân và cộng đồng dân cư, phân chia thành hai loại: giao đất không thu tiền và giao đất có thu tiền, dựa trên tiêu chí như đất nông nghiệp hay phi nông nghiệp, trong hạn mức hay ngoài hạn mức, và mục đích sử dụng đất Ngoài ra, huyện còn có nhiệm vụ cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất, và thu hồi đất trong trường hợp sử dụng sai mục đích theo quy định của Luật đất đai Đối với doanh nghiệp và tổ chức, huyện cần thỏa thuận trong hồ sơ xin thuê hoặc giao đất để trình tỉnh phê duyệt Công tác giải phóng mặt bằng (GPMB) khi có quyết định thu hồi đất từ huyện, tỉnh, hoặc Nhà nước được xem là nhiệm vụ khó khăn nhất trong quản lý nhà nước về đất đai của huyện.
1.2.4 Đăng ký quyền sử dụng đất, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất Đăng ký quyền sử dụng đất (QSDĐ) là việc thực hiện một trong những quyền cơ bản của người SDĐ và được chia thành hai loại: (i) đăng ký đất đai (ĐKĐĐ) ban đầu thực hiện với những người đang SDĐ, nhưng chưa kê khai đăng ký QSDĐ và chưa được cấpgiấy CNQSDĐ hoặc giấy chứng nhận quyền sở hữu nhàở và QSDĐ ở; (ii) đăng ký biến động đất đai thực hiện đối với người SDĐ đãđược cấp giấy CNQSDĐ hoặc giấy chứng nhận quyền sở hữu nhàở và QSDĐ khi có một trong những thay đổi về mục đích sử dụng, loại đất sử dụng, diện tích đất sử dụng Hệ thống ĐKĐĐ, BĐS hiện nay ở Việt Nam còn thiếu sự thống nhất cả về mặt thủ tục, biểu mẫu hồ sơ địa chính, có địa phương còn tự quy định mẫu cho mình Hệ thống đăng ký còn quá coi trọng đối với việc lập các sổ địa chính, sổ mục kê đất đai, chưa coi trọng đúng mức việc lập và quản lý các giấy tờ chứng từ của quá trình thực hiện thủ tục đăng ký (gồm đơn đăng ký, các hợp đồng chuyển quyền, các văn bản về xác nhận, xét duyệt của cơ quan Nhà nước có thẩm quyền trong quá trình thực hiện đăng ký, các tài liệu này được coi như hồ sơ gốc địa chính), các tài liệu này còn nhiều tồn tại về pháp lý và kỹ thuật, việc quản lý rất phân tán, nhiều nơi còn bị thất lạc.
Hiện nay, trọng tâm chuyển sang đăng ký các giao dịch quyền đối với đất, điều này rất quan trọng để thiết lập mối quan hệ giữa người sử dụng đất và Nhà nước Nếu không thành công, sẽ gây khó khăn cho cả người quản lý và người sử dụng đất Việc này tạo điều kiện cho các giao dịch đất đai trên thị trường bất động sản, bao gồm chuyển đổi, chuyển nhượng, trao tặng, thừa kế và thế chấp Sự thay đổi trong quản lý nhà nước về đất đai được thể hiện qua Luật Đất đai 2013, nhấn mạnh việc thành lập văn phòng đăng ký quyền sử dụng đất tại cấp tỉnh và cấp huyện cùng với các quy định liên quan.
1.2.5 Quản lý tài chính về đất đai
Trong quản lý và phát triển đô thị, tài chính đóng vai trò quyết định, nhưng nguồn lực thường hạn chế Cơ quan quản lý nhà nước cần thực hiện thu chi về đất đai theo quy định, đảm bảo sử dụng nguồn tài chính hiệu quả Trong bối cảnh phân quyền quản lý nhà nước, cần tạo môi trường thu hút đa dạng nguồn vốn từ doanh nghiệp, người dân và nhà đầu tư, cũng như khai thác nguồn lực từ đất đai qua đầu tư hạ tầng và cho thuê đất Việc này không chỉ tăng thu từ đất và thuế kinh doanh mà còn tạo vốn cho phát triển kinh tế - xã hội, giải quyết việc làm và các vấn đề xã hội khác Hiện nay, nhiều huyện chủ yếu triển khai thu theo quy định của Luật đất đai, giữ lại ngân sách cho mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội và quản lý tài chính Quy định của Nhà nước về tài chính đất đai hiện hành được nêu rõ trong Điều 107 của Luật đất đai.
Tiền sử dụng đất là khoản phí mà người sử dụng đất phải nộp khi Nhà nước giao đất có thu tiền, cho phép chuyển mục đích sử dụng đất hoặc công nhận quyền sử dụng đất.
Tiền thuê đất do Nhà nước cho thuê tại Việt Nam được quy định cho các đối tượng trong nước và các hình thức đầu tư nước ngoài Khung giá thuê đất áp dụng cho các tổ chức trong nước được xác định là một tỷ lệ phần trăm nhất định, chủ yếu cho hai ngành nghề sản xuất và thương mại - dịch vụ Mức giá này dựa trên giá đất do Ủy ban Nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương ban hành.
Người sử dụng đất cần nộp thuế sử dụng đất hàng năm theo quy định pháp luật, bao gồm thuế sử dụng đất nông nghiệp và thuế sử dụng đất phi nông nghiệp.
Người có thu nhập từ chuyển quyền sử dụng đất phải nộp thuế thu nhập từ hoạt động này Việc nộp thuế sẽ được áp dụng theo quy định của Luật thuế thu nhập cá nhân hoặc Luật thuế thu nhập doanh nghiệp, tùy thuộc vào đối tượng nộp thuế.
•Tiền thu từ việc xử phạt vi phạm pháp luật về đất đai.
•Tiền bồi thường cho nhà nước khi gây thiệt hại trong quản lý và sử dụng đất đai.
Phí và lệ phí trong quản lý và sử dụng đất bao gồm phí đo đạc, lập bản đồ địa chính, phí thẩm định cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, lệ phí trước bạ, lệ phí địa chính và lệ phí công chứng Nhà và đất là tài sản phải chịu lệ phí trước bạ khi chuyển quyền sở hữu hoặc quyền sử dụng, theo quy định của cơ quan Nhà nước có thẩm quyền Lệ phí trước bạ được tính dựa trên giá tính lệ phí và tỷ lệ phần trăm là 1% đối với nhà đất.
1.2.6 Quản lý, giám sát việc thực hiện các quyền và nghĩa vụ của người sử dụng đất và các hoạt động dịch vụ về đất đai
1.2.6.1 Thực hiện các quyền và nghĩa vụ của người sử dụng đất Đảm bảo người SDĐ phải thực hiện đúng các quyền, đồng thời phải tuân thủ đúng nghĩa vụ mà pháp luật cho phép, CQH phải có cơ chế giám sát, kiểm tra việc SDĐ Đây là tổng hợp những biện pháp về chính sách, cơ chế và cả tiến bộ kỹ thuật được áp dụng, để buộc người SDĐ phải tuân thủ pháp luật Đồng thời, hạn chế tính quan liêu thậm chí tiêu cực của cán bộ làm công tác QLNN về đất đai, giúp người SDĐ khai thác, sử dụng có hiệu quả cao nhất diện tích đất mà Nhà nước giao quyền sử dụng.
Quản lý quyền và nghĩa vụ của người sử dụng đất được thực hiện thông qua hệ thống tổ chức hành chính và địa chính các cấp Cán bộ địa chính và các cơ quan chức năng huyện hướng dẫn chủ sử dụng đất tuân thủ đúng quy định từ Điều 166 đến Điều 172 của Luật Đất đai 2013, ngay từ cấp xã, nhằm đảm bảo pháp luật được thực thi chính xác.
1.2.6.2 Quản lý các hoạt động dịch vụ về đất đai
Để phát triển thị trường bất động sản, các bên tham gia cần nắm rõ thông tin về đất đai và khung pháp lý liên quan Trong bối cảnh công nghệ thông tin hiện đại, Nhà nước cần xây dựng hệ thống dữ liệu về đặc điểm đất đai, vị trí, diện tích, chủ sở hữu và giá cả Hệ thống này kết nối các cơ quan từ Trung ương đến địa phương, ngân hàng và cơ quan thuế, giúp Nhà nước kiểm soát tình trạng sử dụng đất, cung cầu và giá cả trên thị trường, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho người dùng tra cứu thông tin.
Công cụ và phương pháp quản lý nhà nước về đất đai của chính quyền huyện
Quản lý nhà nước về đất đai (QLNN về đất đai) dựa trên Luật đất đai cùng các luật liên quan như Luật Dân sự, Luật Xây dựng và Luật Bất động sản Hệ thống pháp luật này bao gồm các Nghị định, Quyết định, Thông tư và Chỉ thị từ Chính phủ và các Bộ ngành, tạo thành khung pháp lý bắt buộc cho người quản lý và sử dụng đất Đất đai và nhà ở có vai trò quan trọng trong lợi ích vật chất và tinh thần của cá nhân, tổ chức, nhưng nhu cầu sử dụng ngày càng gia tăng dẫn đến tranh chấp và xung đột Để giải quyết vấn đề này, Nhà nước cần có khung pháp luật rõ ràng, hệ thống thông tin đất đai chính xác và đội ngũ công chức chuyên nghiệp Người sử dụng đất không chỉ được hưởng quyền lợi mà còn phải thực hiện nghĩa vụ như nghĩa vụ thuế và tuân thủ quy định của Nhà nước Tuy nhiên, không phải lúc nào các đối tượng cũng tự giác chấp hành, dẫn đến việc cần đến luật pháp để cưỡng chế Do đó, luật pháp về đất đai cần rõ ràng, đơn giản, dễ áp dụng và ổn định lâu dài, với các quy định buộc các bên phải tuân thủ.
Xung đột và những khoảng trống trong hệ thống luật pháp về đất đai cần được giải quyết Để phát huy hiệu quả, luật phải được ban hành đồng bộ với các văn bản hướng dẫn Cơ quan chức năng chỉ thực thi các quy định của pháp luật và các văn bản của cơ quan có thẩm quyền.
Hệ thống pháp luật và văn bản cần phải đồng bộ và hoàn chỉnh để đảm bảo hiệu quả quản lý nhà nước về đất đai Nếu không, sẽ có những tác động tiêu cực đến kết quả quản lý, do nhiều điều khoản của Luật và Nghị định phải được cụ thể hóa qua các quy định và thủ tục hành chính của cơ quan nhà nước và tỉnh.
1.3.1.2 Công cụ quy hoạch phát triển đô thị
Quy hoạch phát triển đô thị là công cụ thiết yếu trong quản lý đô thị, giúp tổ chức không gian sống và phát triển bền vững Nó bao gồm quy hoạch tổng mặt bằng, quy hoạch cảnh quan kiến trúc và quy hoạch môi trường, tất cả đều có mối liên hệ chặt chẽ với nền kinh tế - xã hội đô thị Quy hoạch này không chỉ kiểm soát và giữ cân bằng đô thị mà còn đảm bảo nhu cầu thiết yếu cho cuộc sống, hài hòa lợi ích, phát triển kinh tế, bảo vệ môi trường và phát triển nhân văn Khi được phê duyệt, quy hoạch trở thành cơ sở pháp lý cho việc sử dụng đất đô thị, yêu cầu sự tham gia của các cơ quan chuyên môn để phản ánh trí tuệ và nhu cầu của cộng đồng.
Chính sách từ góc độ quản lý nhà nước là các phương thức mà Nhà nước sử dụng để tác động đến các lĩnh vực xã hội nhằm đạt được các mục tiêu định hướng Những chính sách này điều chỉnh các quan hệ ít ổn định, mang tính mềm dẻo và linh động, đồng thời có tác động nhanh chóng, kịp thời và toàn diện đến nhận thức, thái độ cũng như hành vi của các đối tượng bị ảnh hưởng Đặc biệt, chính sách còn điều chỉnh động cơ và tạo động lực cho hành vi của các cá nhân và nhóm đối tượng cụ thể.
Chính sách đất đai là công cụ quan trọng giúp CQH quản lý hiệu quả tài nguyên đất Các chính sách chủ yếu bao gồm chính sách thuế, giá đất và đầu tư, trong đó chính sách thuế đảm bảo nguồn thu từ đất, chính sách giá đất hỗ trợ giải phóng mặt bằng và đấu giá quyền sử dụng đất, còn chính sách đầu tư giúp phân phối lại nguồn lực đất đai Những chính sách này không chỉ tác động đến các đối tượng sử dụng đất mà còn nâng cao ý thức về nghĩa vụ và trách nhiệm trong việc sử dụng tài nguyên đất Hơn nữa, chúng đóng vai trò quan trọng trong việc thực hiện quyền bình đẳng giữa các đối tượng sử dụng đất và hài hòa hóa lợi ích của các bên liên quan.
Hệ thống chính sách đất đai cần được thiết kế đơn giản, rõ ràng và minh bạch để nâng cao trách nhiệm và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của người sử dụng đất.
1.3.2 Phương pháp quản lý nhà nước về đất đai
Phương pháp hành chính là cách thức mà chính quyền tác động trực tiếp qua các quyết định bắt buộc nhằm thực hiện mục tiêu quản lý nhà nước, như quyết định giao đất, thu hồi đất, phê duyệt quy hoạch và kế hoạch sử dụng đất Những quyết định này có hiệu lực ngay khi ban hành và cần thiết trong việc xử lý vi phạm và quản lý sử dụng đất Để đảm bảo hiệu quả, người ra quyết định cần có năng lực quản lý, thu thập và phân tích thông tin, đồng thời dự báo các phát triển chính và tính toán các khía cạnh liên quan Quyền hạn và trách nhiệm của người ra quyết định phải được gắn chặt, bởi sai sót từ cấp cao có thể gây ảnh hưởng lớn Cần phân biệt phương pháp hành chính với quản lý hành chính quan liêu, tránh lạm dụng quyết định thiếu cơ sở khoa học, vì điều này có thể dẫn đến tổn thất cho hệ thống, tạo cơ hội cho tham nhũng và lãng phí Những quyết định sai lệch, như cấp đất không đúng thẩm quyền hay phê duyệt quy hoạch không khả thi, đã gây tổn hại lớn cho xã hội Quản lý hành chính về đất đai còn bao gồm việc ghi nhận đăng ký đất đai, phân bổ thông tin, định giá đất và xác định thuế đất.
Hình 1.1 Sự luẩn quẩn của nội dung quản lý hành chính
Thủ tục hành chính phức tạp dẫn đến bộ máy hành chính cồng kềnh và hiệu quả quản lý kém, cùng với mức lương thấp của công chức và tình trạng tham nhũng Để khắc phục vấn đề này, các cơ quan hành chính cần xác định những khâu đột phá nhằm cung cấp dịch vụ hành chính tốt nhất cho người sử dụng đất Hiện nay, nhiều địa phương đang tập trung cải cách thủ tục hành chính nhà nước như một giải pháp quan trọng để nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước tại địa phương.
Việc triển khai đồng bộ trên tất cả các cấp, ngành và lĩnh vực liên quan đến sản phẩm đầu ra trong quản lý hành chính sẽ góp phần nâng cao chất lượng quản lý nhà nước về đất đai.
Phương pháp kinh tế tác động đến đối tượng sử dụng đất thông qua các lợi ích kinh tế, giúp họ tự giác hoàn thành nhiệm vụ mà không cần sự giám sát thường xuyên Cơ quan quản lý áp dụng các chính sách như miễn giảm tiền sử dụng đất và hạn mức giao đất để khuyến khích đối tượng lựa chọn phương án hiệu quả nhất Phương pháp này tạo ra sự quan tâm vật chất thiết thực, phát huy tính chủ động của cá nhân và tập thể, đồng thời giảm bớt gánh nặng cho cơ quan chính quyền trong việc điều hành và kiểm tra Đất đai, là tài sản quốc gia, phản ánh lợi ích chung của xã hội, vì vậy việc chú trọng đến lợi ích con người sẽ khuyến khích sự sáng tạo và tích cực trong quản lý Để quản lý đất đai hiệu quả, cần kết hợp hài hòa lợi ích cá nhân, tập thể và xã hội Các chiến lược phát triển kinh tế - xã hội, quy hoạch sử dụng đất hợp lý, và thực hiện tốt các chính sách tài chính là những yếu tố quan trọng để phát huy tính chủ động trong quản lý Tuy nhiên, các nhà quản lý cần nghiên cứu kỹ lưỡng từng trường hợp cụ thể để đưa ra quyết định hợp lý và hạn chế tác động tiêu cực.
1.3.2.3 Phương pháp tuyên truyền, giáo dục
Cách thức tác động của CQH vào nhận thức và tình cảm của nhân dân là rất quan trọng nhằm nâng cao tính tự giác và lòng nhiệt tình của họ trong quản lý đất đai cũng như trong các hoạt động kinh tế - xã hội Tuyên truyền và giáo dục là những phương pháp thiết yếu trong công tác quản lý nhà nước, bởi vì đối tượng quản lý chính là con người, với nhiều mối quan hệ xã hội và đặc điểm tâm lý đa dạng Vì vậy, cần áp dụng nhiều phương pháp tác động khác nhau, trong đó có tuyên truyền giáo dục, để đạt được hiệu quả cao trong quản lý.
Phương pháp tuyên truyền và giáo dục cần được kết hợp linh hoạt với các phương pháp khác để nâng cao hiệu quả công tác quản lý Việc tách rời giáo dục khỏi các phương pháp hỗ trợ, cũng như không kết hợp với khuyến khích vật chất hay cưỡng chế sẽ dẫn đến hiệu quả thấp hoặc không thể thực hiện được Do đó, sự kết hợp nhịp nhàng và hiệu quả giữa giáo dục và các phương pháp khác là yếu tố then chốt để đạt được kết quả cao trong quản lý.
Những yếu tố ảnh hưởng đến quản lý nhà nước về đất đai của chính quyền huyện
Đất đai, sản phẩm của tự nhiên, chịu ảnh hưởng lớn từ các điều kiện tự nhiên như khí hậu, nhiệt độ, ánh sáng, lượng mưa, không khí và khoáng sản Những yếu tố này quyết định đến công tác điều tra, đo đạc, khảo sát và đánh giá đất Việc thực hiện các công tác này trên thực địa sẽ diễn ra nhanh chóng và chính xác nếu điều kiện tự nhiên thuận lợi, từ đó tiết kiệm chi phí cho nhà nước Do tính cố định của đất đai và sự khác biệt về điều kiện tự nhiên giữa các vùng miền, việc nghiên cứu điều kiện tự nhiên địa phương là cần thiết để xây dựng phương án khảo sát hiệu quả nhất.
1.4.2 Hệ thống luật pháp về đất đai
Khi kinh tế phát triển, mối quan hệ sử dụng đất đai trở nên phức tạp, yêu cầu hệ thống pháp luật về đất đai phải đồng bộ, rõ ràng và cụ thể để nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước Pháp luật không chỉ tạo điều kiện cho nhà nước điều tiết và quản lý nền kinh tế mà còn kiểm tra các hoạt động liên quan đến đất đai và xử lý vi phạm Hơn nữa, pháp luật còn củng cố và hoàn thiện cơ sở pháp lý trong lĩnh vực quản lý nhà nước về đất đai, nhằm tối ưu hóa hiệu lực của cơ quan quản lý.
1.4.3 Tình hình kinh tế, xã hội
Phát triển kinh tế dẫn đến sự thay đổi trong cơ cấu sử dụng đất, với nhu cầu tăng lên của một loại đất làm giảm nhu cầu của loại khác Điều này thúc đẩy khai thác các loại đất mới để bù đắp cho sự giảm sút Sự luân chuyển đất thuận lợi tạo điều kiện cho các hoạt động kinh tế diễn ra hiệu quả Do đó, quản lý nhà nước về đất đai cần được đổi mới để phù hợp với cơ cấu kinh tế mới và đáp ứng yêu cầu thực tiễn.
Yếu tố văn hóa xã hội đóng vai trò quan trọng trong việc tổ chức và quản lý xã hội, đặc biệt là trong lĩnh vực đất đai Các yếu tố như việc làm, dân số, môi trường và xóa đói giảm nghèo có ảnh hưởng lớn đến quy hoạch và kế hoạch sử dụng đất Chúng cũng tác động đến công tác cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, thu hồi và giao đất, cũng như các hoạt động thanh tra, kiểm tra và giải quyết tranh chấp, vi phạm liên quan đến đất đai.
1.4.4 Hoạt động của bộ máy quản lý nhà nước về đất đai
Bộ máy quản lý nhà nước về đất đai tại cơ quan huyện là đại diện cho chủ thể quản lý nhà nước trong lĩnh vực này Cơ quan này thực hiện các chính sách quản lý nhà nước về đất đai và tham gia điều tiết các mối quan hệ liên quan đến đất đai.
Chất lượng hoạt động của bộ máy quản lý nhà nước về đất đai ảnh hưởng lớn đến hiệu quả công tác này Bộ máy này bao gồm cán bộ công chức, cơ sở vật chất và hệ thống văn bản quy định liên quan đến quản lý đất đai.
Các quyết định và chính sách quản lý nhà nước về đất đai được hình thành từ bộ máy quản lý Việc triển khai các quyết định và chính sách này vào thực tiễn phụ thuộc vào hiệu quả hoạt động của bộ máy Do đó, nếu bộ máy này không hoạt động chuyên nghiệp và hiệu quả, thì quản lý nhà nước về đất đai sẽ không đạt được hiệu lực và hiệu quả mong muốn.
1.4.5 Ý thức chấp hành luật pháp về đất đai của người sử dụng đất
Tổ chức kinh tế và hộ gia đình là những đối tượng chính chịu sự tác động của chính quyền trong quản lý đất đai Hoạt động quản lý đất đai tại địa phương nhằm điều chỉnh hành vi của người sử dụng đất, đảm bảo họ tuân thủ pháp luật và thực hiện đầy đủ nghĩa vụ Sự hiểu biết và ý thức chấp hành pháp luật đất đai của người sử dụng đất sẽ góp phần quan trọng vào việc nâng cao hiệu quả quản lý đất đai của chính quyền.
Kinh nghiệm công tác quản lý nhà nước về đất đai và bài học cho chính quyền huyện Quảng Ninh
1.5.1 Kinh nghiệm công tác quản lý nhà nước về đất đai trong nước
1.5.1.1 Kinh nghiệm quản lý nhà nước về đất đai ở Hà Nội
Trong lĩnh vực giao thông Hà Nội, chi phí bồi thường do quy hoạch và quản lý không đồng bộ đã vượt xa chi phí xây dựng đường Chi phí làm đường cao tốc trên thế giới trung bình khoảng 2,1-2,7 triệu USD/km, trong khi đoạn đường Hoàng Cầu nối Voi Phục dài chưa đến 2,3 km đã tiêu tốn 7.500 tỷ VNĐ (khoảng 155 triệu USD/km), với chi phí bồi thường ước tính 6.400 tỷ VNĐ, gấp hơn 60 lần so với mức trung bình toàn cầu Điều này biến đoạn đường này thành một trong những đoạn đường đắt nhất thế giới nếu được phê duyệt Tương tự, đoạn đường Đào Tấn đến Bưởi cũng có chi phí tương đương Đặc biệt, đoạn đường Trần Duy Hưng - Khuất Duy Tiến đến Nguyễn Trãi dài 6,3 km tiêu tốn 1.300 tỷ VNĐ, tức 206 tỷ VNĐ/km (khoảng 14 triệu USD/km), gấp 9 lần so với chi phí toàn cầu Đoạn đường từ Trung Tự đến Ô Chợ Dừa dài khoảng 1.082 m cũng tốn 750 tỷ VNĐ (hơn 46 triệu USD/km) Ngoài ra, việc cấp đất sai thẩm quyền và chia chác đất đai tại một số quận như Hoàng Mai, Tây Hồ, Bắc Từ Liêm, Nam Từ Liêm mới đây đã bị phát hiện, theo thông tin từ Phó Chủ tịch thường trực UBND thành phố Hà Nội, Nguyễn Doãn Toản.
Hà Nội đã quyết định thu hồi 248 lô đất thuộc về 236 hộ trong tổng số 1.068 hộ được cấp đất tại khu vực này Trong số đó, có 11 hộ đã tự nguyện trả lại 12 lô đất, bao gồm cả một trường hợp đặc biệt.
Hà Nội đang tiến hành thu hồi 2 lô đất và 7 lô dành cho những trường hợp không có hộ khẩu tại thành phố, cùng với 130 lô cho những trường hợp không thực hiện kê khai đúng quy định Một số cán bộ lãnh đạo không đủ điều kiện được cấp đất sẽ bị xử lý thu hồi sau khi thẩm định Quỹ đất thu hồi sẽ được quản lý và sử dụng đúng mục đích, hoặc đấu giá quyền sử dụng nhằm tăng nguồn thu cho ngân sách thành phố Đồng thời, thành phố quyết định thu hồi 1,578 tỷ đồng do quyết toán sai trong xây dựng hạ tầng dự án Hà Nội cũng khẩn trương rà soát các giải pháp thu hồi đất giao không đúng đối tượng và xử lý kỷ luật cán bộ sai phạm, đồng thời tập trung vào việc kiểm điểm và rút ra bài học kinh nghiệm trong quản lý dự án.
1.5.1.2 Kinh nghiệm quản lý nhà nước về đất đai ở quận Liên Chiều –Đà Nẵng
Quận Liên Chiểu, thành lập vào tháng 01/1997, có diện tích tự nhiên 7.572 ha và dân số khoảng 100.050 người, đang trải qua sự gia tăng dân số hàng năm từ 7 - 9% Với tốc độ đô thị hóa nhanh chóng, quận đối mặt với nhu cầu đầu tư xây dựng lớn và hệ thống hạ tầng kỹ thuật, xã hội chưa đáp ứng kịp thời Tuy nhiên, công tác quy hoạch và quản lý trật tự xây dựng đã được triển khai hiệu quả, với 669 giấy phép xây dựng được cấp trong 7 tháng đầu năm 2016 Tỷ lệ kiểm soát công trình đạt 85%, cùng với việc quản lý thu hồi đất và cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cũng được thực hiện tích cực Đặc biệt, quận đã tổ chức 3 đợt đấu giá quyền sử dụng đất, thu về 94 tỷ đồng từ tổng diện tích 1,96 ha trong cùng thời gian Công tác quản lý đầu tư xây dựng đã góp phần tạo nên diện mạo mới cho quận.
1.5.2 Kinh nghiệm công tác quản lý nhà nước về đất đai huyện Quảng Ninh
Thông qua việc phân tích thực tế quản lý nhà nước về đất đai ở một số quốc gia và địa phương, CQH Quảng Ninh có thể rút ra những bài học quan trọng cần lưu ý trong công tác quản lý và phát triển đất đai.
Quản lý nhà nước về đất đai là lĩnh vực phức tạp, dễ dẫn đến sai phạm và tham nhũng, ngay cả ở những cán bộ có nhiều kinh nghiệm và giữ vị trí quan trọng Do đó, việc giáo dục và rèn luyện cán bộ cần được ưu tiên Ngoài ra, cần tăng cường kiểm tra, giám sát thường xuyên từ tỉnh, cấp ủy Đảng, Hội đồng Nhân dân, các tổ chức chính trị - xã hội, doanh nghiệp và người dân để đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả trong quản lý đất đai.
Trong quản lý nhà nước về đất đai, khi phát hiện sai phạm, chính quyền các cấp cần kiên quyết xử lý triệt để, bất kể đối tượng vi phạm là ai Tất cả các sai phạm đều phải chịu sự trừng phạt của pháp luật Các cán bộ không thực hiện đầy đủ chức trách cũng cần bị xử lý và có chế độ bồi thường thiệt hại bằng vật chất Hàng năm, cơ quan chức năng cần thống kê và kiểm kê đất đai một cách nghiêm túc, đồng thời đảm bảo việc bàn giao trách nhiệm quản lý cụ thể khi có cán bộ về hưu hoặc chuyển công tác, nhằm tránh tình trạng buông lỏng trong quản lý.
Công tác tuyên truyền giáo dục pháp luật cho người dân và đào tạo nghiệp vụ cho cán bộ quản lý là rất quan trọng Việc nâng cao nhận thức của người dân và trình độ cán bộ sẽ góp phần tạo ra những chuyển biến tích cực trong quản lý nhà nước về đất đai.
CQH cần nghiên cứu để cải thiện quy trình cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và cấp phép xây dựng, nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho quản lý và sử dụng đất Để hạn chế tiêu cực trong quản lý nhà nước về đất đai, việc thực hiện đấu giá quyền sử dụng đất và đấu thầu thuê đất là cần thiết Cần xây dựng quy trình, quy chế và tiêu chuẩn đấu thầu, đấu giá một cách khoa học, công khai và rõ ràng để đảm bảo việc thực hiện và giám sát hiệu quả.
Năm nay, CQH cần tiến hành kiểm tra và thu hồi các diện tích đất đã được giao hoặc cho thuê nhưng không được sử dụng, sử dụng không đúng mục đích, hoặc không đảm bảo tiến độ Đặc biệt, đất nông nghiệp thuộc các đơn vị hành chính, sự nghiệp và lực lượng vũ trang cần được xem xét để đấu thầu, đấu giá cho những đối tượng có khả năng sử dụng hiệu quả hơn.
Tóm lại, sau khi phân tích các hoạt động quản lý và sự cố tiêu cực liên quan đến quản lý nhà nước về đất đai ở một số quốc gia và địa phương tại Việt Nam, có thể rút ra những bài học quý giá cho Quảng Ninh Những kinh nghiệm này sẽ giúp cải thiện hiệu quả quản lý nhà nước về đất đai, đồng thời tránh lặp lại những sai lầm trong quá khứ.
THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ ĐẤT ĐAI TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN QUẢNG NINH
TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN QUẢNG NINH
2.1.Điều kiện tự nhiên, kinh tế- xã hội của huyện Quảng Ninh
2.1.1 Điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên
2.1.1.1 Điều kiện tự nhiên a) Vị trí địa lý
+ Phía Bắc giáp huyện Bố Trạch và thành phố Đồng Hới;
+ Phía Nam giáp huyện Lệ Thuỷ;
+ Phía Đông giáp biển Đông;
+ Phía Tây là dãy Trường Sơn giáp với biên giới Lào. b) Địa hình
Huyện Quảng Ninh tọa lạc ở sườn Đông của dãy Trường Sơn, với địa hình phía Tây là những ngọn núi cao và dần thấp xuống về phía Đông Toàn huyện có thể được chia thành bốn dạng địa hình chính.
-Địa hình vùng rừng núi cao
-Địa hình vùng gò đồi
-Địa hình vùng đồng bằng chiếm 9,5 diện tích
Địa hình vùng cát ven biển chiếm 6,7% diện tích tự nhiên với chiều dài 19,6 km và độ cao từ 5-20m Do cát có độ liên kết yếu, khu vực này thường xuyên di động, dẫn đến sự hình thành nhiều đụn cát di động theo hướng gió mùa Khí hậu và thời tiết tại đây cũng ảnh hưởng đáng kể đến đặc điểm thủy văn của vùng.
Huyện Quảng Ninh có khí hậu đặc trưng của vùng Bắc Trung Bộ với nhiệt độ trung bình từ 24,5 - 25 °C và lượng mưa khoảng 2.100 - 2.200ml mỗi năm Khu vực này trải qua hai mùa rõ rệt: mùa khô từ tháng 3 đến hết tháng 8, với nhiệt độ trung bình 26,5 - 27 °C, có thể lên tới 40 °C; và mùa mưa từ tháng 9 đến tháng 2 năm sau, với nhiệt độ trung bình 22 - 23 °C, thấp nhất vào tháng 1 có thể chỉ còn 8 °C.
Huyện này chủ yếu được tưới tiêu bởi sông Long Đại, một nhánh của sông Nhật Lệ, trong khi nhánh khác của sông Kiến Giang chảy qua huyện Lệ Thủy.
Trên địa bàn huyện có 13 công trình hồ chứa nước lớn nhỏ, với tổng dung tích 128,3 triệu m3
2.1.1.2 Các nguồn tài nguyên thiên nhiên a) Tài nguyên đất
Theo thống kê năm 2016, huyện có tổng diện tích đất tự nhiên là 119.418,19 ha, trong đó 116.135,78 ha (97,25%) đã được sử dụng cho nông nghiệp và phi nông nghiệp, còn lại 3.282,42 ha (2,75%) là đất chưa sử dụng Về thổ nhưỡng, đất đỏ vàng chiếm 70%, đất phù sa cổ chiếm 4,6%, đất mặn và đất phèn chiếm 3,8%, đất cát ven biển chiếm 5,5%, và các loại đất khác chiếm 15,3%, trong đó núi đá chiếm 13,7% và sông suối chiếm 1,6%.
Huyện Quảng Ninh có tổng diện tích rừng lên tới 99.838,42 ha, trong đó rừng trồng chiếm 45.858,26 ha, chủ yếu phục vụ hai chức năng chính là rừng phòng hộ và rừng sản xuất Rừng phòng hộ bao gồm rừng đầu nguồn và rừng chắn gió, chắn cát ven biển, đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ nguồn nước, đất đai, giảm thiểu hiện tượng cát bay và cát nhảy, đồng thời điều hòa khí hậu và bảo vệ môi trường sinh thái.
Huyện Quảng Ninh sở hữu bờ biển dài 25km với nguồn tài nguyên sinh vật biển phong phú, bao gồm hàng trăm loài cá ở các tầng nổi và đáy, trong đó có nhiều đặc sản như tôm hùm, cá mú, cá hồng và mực Với bãi biển đẹp và sạch, huyện cũng có nhiều tiềm năng phát triển du lịch sinh thái biển, thu hút du khách đến khám phá vẻ đẹp tự nhiên và ẩm thực hải sản đa dạng.
Theo khảo sát, huyện chỉ có nguồn khoáng sản phi kim loại đặc trưng của vùng Bắc Trung Bộ, bao gồm cao lanh và cát trắng thạch anh Cát trắng thạch anh có trữ lượng hàng chục triệu tấn, cùng với cát xây dựng cũng có trữ lượng lớn, phục vụ nhu cầu xây dựng của người dân Bên cạnh đó, nhiều mỏ sét có sẵn là điều kiện thuận lợi cho việc phát triển sản xuất gốm sứ, gạch ngói và vật liệu xây dựng.
2.1.2 Tình hình kinh tế- xã hội của huyện Quảng Ninh
2.1.2.1 Dân số và lao động
Biểu đồ2.1 Tỷ lệ tăng dân số tự nhiên huyện Quảng Ninh năm 2012 – 2016
(Nguồn: Báo cáo thống kê, kiểm kê đất đai 2016 huyện Quảng Ninh) Dân s ố: Theo số liệu thống kê đến năm 2016, dân số trung bình toàn huyện là
Tỉnh có tổng dân số 89.908 người, tương đương 10,30% dân số toàn tỉnh Trong đó, dân số thành thị là 4.556 người, chiếm 5,07% tổng dân số huyện Đặc biệt, dân số trong độ tuổi lao động đạt 56.447 người, chiếm 62,78% so với dân số trung bình của huyện, với tỷ lệ tăng dân số tự nhiên là 10,96‰.
Năm 2016, tổng số lao động trong các ngành kinh tế đạt 47.139 người, với tỷ lệ lao động trong ngành nông - lâm - thủy sản chiếm 64,39%, ngành công nghiệp - xây dựng chiếm 12,31%, và ngành thương mại - dịch vụ chiếm 23,30%.
2.1.2.2 Tình hình phát triển kinh tế
Trong những năm gần đây, huyện đã đạt được sự tăng trưởng kinh tế toàn diện, với chất lượng tăng trưởng các ngành kinh tế - xã hội không ngừng cải thiện Tiềm năng và lợi thế của địa phương được khai thác hiệu quả, nâng cao chất lượng sản phẩm gắn liền với chế biến và xuất khẩu Giá trị sản xuất và thu nhập bình quân đầu người hàng năm đều có xu hướng tăng, với mỗi năm đều cao hơn năm trước Khu vực kinh tế nông - lâm - thủy sản đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển này.
Nông, lâm và thủy sản đang phát triển theo hướng tập trung, với việc tích cực thâm canh và chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi nhằm tăng năng suất và chất lượng sản xuất Các lĩnh vực thủy sản được khai thác và phát triển toàn diện, bao gồm đánh bắt, nuôi trồng, chế biến và dịch vụ Hoạt động lâm nghiệp cũng đang chuyển dần sang mô hình xã hội hóa, trong khi kinh tế trang trại phát triển cả về số lượng lẫn quy mô, phát huy lợi thế vùng miền Giá trị sản xuất nông, lâm nghiệp, thủy sản tăng trung bình 4,40% mỗi năm, với tỷ trọng thủy sản ngày càng tăng trong cơ cấu kinh tế nội bộ ngành Nông nghiệp đã chuyển mạnh sang sản xuất hàng hóa có giá trị cao, gắn liền với xây dựng cơ sở hạ tầng và nông thôn mới Năm 2016, tổng giá trị sản xuất nông, lâm, thủy sản đạt 1.090.182 triệu đồng, tăng 258.489 triệu đồng so với năm 2013.
Hoạt động sản xuất công nghiệp và tiểu thủ công nghiệp của huyện đang dần ổn định và duy trì tốc độ tăng trưởng tích cực Đặc biệt, lĩnh vực sản xuất vật liệu xây dựng và công nghiệp chế biến phát triển mạnh mẽ Giá trị sản xuất trong năm 2013 đạt 394.802 triệu đồng, và đến năm 2016 đã tăng lên 1.065.815 triệu đồng.
Trong những năm qua, huyện đã chú trọng quy hoạch và xây dựng hạ tầng công nghiệp, đồng thời thực hiện hiệu quả các chính sách hỗ trợ phát triển sản xuất và ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật Việc đầu tư vào các cụm công nghiệp, như Nghĩa Ninh, đã giúp di dời các doanh nghiệp ra khỏi khu dân cư Khu Công nghiệp Tây Bắc Quán Hàu đã có nhiều nhà máy đi vào sản xuất, góp phần vào tăng trưởng kinh tế địa phương Các ngành công nghiệp chuyên môn hóa duy trì ổn định và đạt tốc độ tăng trưởng cao, đặc biệt trong lĩnh vực chế biến thực phẩm, đồ uống, may mặc, và sản xuất vật liệu xây dựng, chiếm tỷ trọng lớn trong toàn ngành.
Trong những năm qua, hoạt động thương mại và dịch vụ đã phát triển mạnh mẽ với sự tham gia của nhiều thành phần kinh tế, bao gồm tổ chức, cá nhân và doanh nghiệp Các phương thức kinh doanh ngày càng đa dạng, góp phần vào việc lưu thông hàng hóa và cung ứng nguyên liệu phục vụ sản xuất Sự liên kết giữa sản xuất và thương mại, đặc biệt là đối với các sản phẩm có lợi thế của huyện, đã bước đầu hình thành Giá trị ngành thương mại, dịch vụ và du lịch đã tăng trưởng đáng kể, từ 1.296.873 triệu đồng năm 2013 lên 3.090.287 triệu đồng năm 2016.
2.1.2.3 Thực trạng phát triển đô thị và các khu dân cư nông thôn a) Th ực trạng phát triển đô thị
ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ ĐẤT ĐAI CỦA CHÍNH QUYỀN
HUYỆN QUẢNG NINH, TỈNH QUẢNG BÌNH
3.1.Định hướng phát triển công tác quản lý nhà nước về đất đai của huyện Quảng Ninh trong thời gian tới Đưa LĐĐ vào cuộc sống, phát huy nguồn lực đất đai trong tiến trìnhđô thị hoá, hiện đại hoá; khắc phục có hiệu quả những yếu kém trong công tác QLĐĐ; tăng cường thanh tra kiểm tra, xử lý nhằm đưa công tác QLĐĐ ngày càng đi vào trật tự, kỷ cương, nền nếp, tiến tới xây dựng hìnhảnh mới về chính quyền thân thiện.
Nâng cao năng lực và phẩm chất của đội ngũ cán bộ quản lý đất đai là cần thiết Cần tập trung vào đào tạo và đào tạo lại cán bộ theo phương thức quản lý đất đai và đô thị hiện đại Đổi mới quản lý nhà nước về đất đai cần được thực hiện theo kế hoạch và mục tiêu cụ thể, đảm bảo nguyên tắc mỗi công việc do một đơn vị hoặc cá nhân chịu trách nhiệm chính, nhằm tránh chồng chéo trong quản lý.
Cần rà soát và điều chỉnh ngay những điểm không phù hợp trong quy hoạch đã được phê duyệt, đồng thời loại bỏ các dự án không khả thi trên địa bàn huyện Việc này nhằm khắc phục triệt để tình trạng quy hoạch, đảm bảo quản lý hiệu quả và phù hợp với thực tiễn.
Treo tổ chức cắm mốc giới công khai quy hoạch các tuyến đường và khu vực dễ bị lấn chiếm, đồng thời giao trách nhiệm quản lý cho các đơn vị cá nhân.
Xây dựng hệ thống văn phòng đăng ký quyền sử dụng đất (QSDĐ) tại huyện theo cơ chế hành chính "một cửa" nhằm nâng cao hiệu quả quản lý Cần chấn chỉnh công tác giao đất, cho thuê đất và thu hồi đất với quy trình chặt chẽ, đảm bảo giao hoặc cho thuê đúng mục đích và đối tượng Hình thức đấu giá QSDĐ sẽ được áp dụng chủ yếu cho đất sản xuất, kinh doanh và đất ở Đồng thời, cần xử lý kiên quyết các vi phạm luật đất đai, thu hồi đất không sử dụng, chậm tiến độ và sử dụng không đúng mục đích.
Để khắc phục những yếu kém trong công tác giải phóng mặt bằng (GPMB) và tái định cư, cần áp dụng hình thức nhà đầu tư thoả thuận trực tiếp với người sử dụng đất thông qua chuyển nhượng, cho thuê quyền sử dụng đất (QSDĐ) hoặc góp vốn bằng QSDĐ Bên cạnh đó, cần thiết lập cơ chế Nhà nước thu hồi đất ngay sau khi quy hoạch và kế hoạch sử dụng đất được phê duyệt, giao cho tổ chức phát triển quỹ đất thực hiện công tác đền bù và GPMB, tạo điều kiện cho các cá nhân và đơn vị tham gia đấu giá QSDĐ.
Để phát huy quyền làm chủ của người dân trong quản lý nhà nước về đất đai, cần có những biện pháp khuyến khích cụ thể về vật chất và tinh thần nhằm thu hút sự tham gia của người dân, doanh nghiệp và các tổ chức Đồng thời, cần đẩy mạnh nghiên cứu và phát triển trong lĩnh vực quản lý nhà nước về đất đai trên địa bàn để nâng cao hiệu quả công tác này.
3.2.Giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nước về đất đai của chính quyền huyện Quảng Ninh
3.2.1 Giải pháp hoàn thiện công cụ và phương pháp quản lý nhà nước về đất đai của chính quyền huyện
3.2.1.1 Tăng cường tuyên truyền giáo dục pháp luật và thông tin đấtđai
Nhu cầu đất đai gia tăng do đô thị hóa đã dẫn đến nhiều vấn đề như tranh chấp đất đai gay gắt, ô nhiễm môi trường và vi phạm pháp luật nghiêm trọng Mức độ nhận thức của người dân về đất đai còn hạn chế, với tư tưởng coi đất đai là tài nguyên tự nhiên mà ai cũng có thể chiếm đoạt, cùng với việc quản lý đất đai thiếu chặt chẽ Điều này đã làm giảm hiệu quả và tính công bằng trong sử dụng đất Do đó, việc tuyên truyền và giáo dục cộng đồng về ý thức quản lý và sử dụng đất đai bền vững là rất cần thiết, nhằm nâng cao hiểu biết về giá trị lịch sử và kinh tế của đất đai trong phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.
3.2.1.2 Tăng cường quản lý cán bộ và kiện toàn bộ máy QLNN về đấtđai Đội ngũ công chức của huyện hiện được xem là thiếu và chưa thực sự mạnh cả về chuyên môn nghiệp vụ CQH cần có những biện pháp làm thay đổi nhận thức của công chức thực hiện QLNN về đất đai Đối với các chức danh còn thiếu của bộ máy quản lý CQH cần bổnhiệm ngay, tiến tới công khai các tiêu chuẩn bổ nhiệm để mọi người phấn đấu và theo dõi Xây dựng các tiêu chuẩn thi tuyển công chức, thi tuyển các chức vụ QLNN, các tiêu chuẩn đánh giá kết quả công tác, khen thưởng kỷ luật phải rõ ràng, khoa học Sau đó cần được công bố rộng rãiđể mọi người biết, phấn đấu, đánh giá và kiểm tra CQH cần thường xuyên tiến hành đánh giá chất lượng cán bộ, đảng viên để uốn nắn kịp thời những sai phạm Kiên quyết đưa ra khỏi hệ thống quản lý những cán bộ, đảng viên không đủ tư cách phẩm chất trình độ Coi việc tuyên truyền giáo dục cán bộ đảng viên, nhân dân trong quận sống và làm việc theo gương chủ tịch Hồ Chí Minh là việc làm thường xuyên Từ đó, phấn đấu không để xẩy ra hiện tượng cán bộ QLNN vi phạm tiêu cực trong QLĐĐ, cũng như xây dựng một hìnhảnh mới về CQH Quảng Ninh đang đổi mới và thân thiện hướng tới mục tiêu là sự phát triển chung của cộng đồng trong con mắt người dân, du khách và các nhà đầu tư trong và ngoài nước CQH cũng chủ động cần phối hợp tốt với cơ quan quản lý chuyên ngành của thành phố như: Sở Kiến trúc-Đô thị; Sở
TN và MT đóng vai trò quan trọng trong việc giải quyết các vướng mắc phát sinh, tổ chức tập huấn và đào tạo nghiệp vụ, đồng thời thực hiện kiểm tra chặt chẽ quản lý nhà nước về đất đai tại quận Bên cạnh đó, cần tạo dựng hệ thống kênh thông tin hiệu quả nhất trong quản lý nhà nước về đất đai giữa các cấp quản lý.
3.2.1.3 Tiếp tục cải cách thủ tục hành chính về đấtđai
Chất lượng quản lý nhà nước về đất đai phụ thuộc lớn vào thủ tục hành chính Để thực hiện cải cách hành chính hiệu quả, quận cần tập trung vào một số nhiệm vụ quan trọng.
Tiếp tục rà soát và loại bỏ các văn bản pháp quy lạc hậu, không phù hợp với yêu cầu quản lý của huyện, ngay cả những văn bản mới ban hành Cải cách phương thức xây dựng và ban hành văn bản pháp quy nhằm nâng cao chất lượng nội dung, đảm bảo ngắn gọn, dễ hiểu, dễ xử lý trong trường hợp tranh chấp, phù hợp với thực tế và có tính khả thi cao.
Tiếp tục hoàn thiện mô hình “một cửa” nhằm giải quyết thủ tục hành chính cho công dân và tổ chức, tập trung vào cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (CNQSDĐ) và cải tiến quy trình đăng ký đất đai (ĐKĐĐ) Đồng thời, đẩy mạnh cải cách thủ tục giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân, duy trì chế độ tiếp công dân của thủ trưởng các phòng ban tại cơ sở Mục tiêu là giải quyết triệt để các tranh chấp và vi phạm trong quản lý và sử dụng đất đai một cách công bằng.
Tiếp tục rà soát chức năng và nhiệm vụ của các phòng ban, đơn vị, cá nhân để phân công rõ ràng trách nhiệm cho từng bộ phận trong bộ máy Giao trách nhiệm cho người đứng đầu đơn vị trong trường hợp xảy ra vi phạm quản lý, đồng thời thực hiện hiệu quả việc phân cấp và phân quyền trong quản lý.
3.2.1.4 Hoàn thiện phân cấp quản lý nhà nước về đấtđai
Để hoàn thiện quản lý nhà nước về đất đai của CQH, việc phân cấp trong quản lý là giải pháp quan trọng mà CQH không thể tự thực hiện Các cơ quan quản lý nhà nước Trung ương cần tập trung vào việc ban hành đầy đủ các văn bản quy phạm pháp luật về quản lý đất đai, cũng như các định hướng quy hoạch và kế hoạch sử dụng đất của quốc gia và vùng Cần xây dựng mô hình phân quyền rõ ràng và chi tiết, trong đó các nội dung quản lý đất đai cụ thể nên được giao cho chính quyền địa phương thực hiện, nhằm tăng trách nhiệm cá nhân và quyền tự chủ về tài chính, đồng thời phát huy hiệu quả các quỹ khen thưởng của địa phương để nâng cao công cụ đòn bẩy kinh tế trong quản lý.
3.2.2.3 Giao đất, cho thuê đất, thu hồi đất và chuyển mục đích sử dụng đất
Trong giai đoạn hiện nay, nhiệm vụ quản lý đất đai (QLĐĐ) của chính quyền huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình là rất quan trọng để đảm bảo phân bổ đất đai đúng mục đích và mang lại lợi ích cho xã hội Mỗi chính quyền cơ sở cần nâng cao trách nhiệm và thực hiện đúng quyền hạn theo quy định của pháp luật đất đai, đồng thời áp dụng các biện pháp tổ chức thực hiện nhiệm vụ một cách khoa học và hiệu quả Việc tăng cường công tác quản lý nhà nước về đất đai trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội là yêu cầu cần thiết Bài viết đã phân tích một số cơ sở lý luận và thực trạng quản lý, sử dụng đất đai của huyện Quảng Ninh để đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện và nâng cao công tác QLĐĐ trong thời gian tới Qua thực tiễn công tác QLĐĐ trên địa bàn huyện Quảng Ninh giai đoạn 2013 - 2016, có thể rút ra một số kết luận quan trọng.
Công tác quản lý nhà nước về đất đai đóng vai trò quyết định trong sự thành công của các ngành và lĩnh vực trong nền kinh tế thị trường và hội nhập Bài viết đã hệ thống hóa các vấn đề lý luận và thực tiễn liên quan đến công tác này, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc quản lý hiệu quả đất đai trong phát triển kinh tế.
QLĐĐ là một lĩnh vực phức tạp và cần được giám sát thường xuyên, trong đó vai trò lãnh đạo rất quan trọng Nhận thức của các cấp, ngành về việc tuân thủ pháp luật đất đai đã có sự cải thiện đáng kể, dẫn đến việc vi phạm pháp luật về đất đai tại huyện ngày càng giảm Chính sách pháp luật đất đai được thực hiện nghiêm túc, quyền sở hữu của Nhà nước đối với đất đai được củng cố, đồng thời quyền và lợi ích hợp pháp của người dân trong khai thác tài nguyên đất đai cũng được bảo vệ tốt hơn.
QLNN về đất đai của CQH đóng vai trò quan trọng trong việc thu hút đầu tư từ các thành phần kinh tế, góp phần phát triển bền vững Điều này không chỉ tạo động lực cho sự phát triển kinh tế - xã hội mà còn giúp ổn định tình hình chính trị tại địa phương.
2.1 Kiến nghị với nhà nước
Hoàn thiện hệ thống Luật pháp về đất đai đáp ứng được yêu cầu mới đặt ra