Những vấn đề chung về trang trí
Nguồn gốc và lịch sử phát triển của bộ môn trang trí
1 Đôi nét về lịch sử phát triển của nghệ thuật trang trí
Nghệ thuật trang trí có nguồn gốc từ quá trình lao động sản xuất và đấu tranh sinh tồn của con người, bắt đầu từ thời kỳ sơ khai khi họ sống trong hang động và gần các triền sông Con người đã sử dụng những công cụ thô sơ như đoạn cây và hòn đá để săn bắn và sinh sống Qua thời gian, họ cải tiến những công cụ này, tạo ra các dấu hiệu trên chúng để khẳng định quyền sở hữu Dần dần, những công cụ này không chỉ trở nên hoàn thiện mà còn được trang trí đẹp mắt, phục vụ cho cuộc sống hàng ngày với nhiều sản phẩm như rìu, dao, ấm, chén, chiêng, cồng, và nhiều hơn nữa.
Loài người đã trải qua năm hình thái kinh tế - xã hội, mỗi lần chuyển đổi đều đánh dấu một cuộc cách mạng lớn, nâng cao trình độ sản xuất và cải thiện đời sống Nghệ thuật là những dấu ấn ghi lại sự tiến hóa này qua các thời kỳ Tại các di chỉ khảo cổ, nghệ thuật trang trí xuất hiện từ rất sớm trong lịch sử nhân loại, khi con người bắt đầu phát triển trí tuệ Ở Nhật Bản, các nghệ nhân tiền sử đã sản xuất gốm sứ từ 14.000 năm trước Công nguyên, trong giai đoạn đầu thời kỳ Jōmon, với những sản phẩm đất sét nhỏ, đáy tròn và có hoa văn trang trí, được cho là hình thức gốm sứ cổ xưa nhất.
Hình 1.1 "Jar with cord marks", 1000 TCN
Trong thời kỳ Celtics, vàng và đồng là những kim loại chủ yếu được sử dụng để thiết kế đồ trang sức và vũ khí Ngành nghề này có nguồn gốc từ thời kỳ tiền sử của Ai-len, từ 3500-1100 TCN, và đạt đỉnh cao từ 400 năm TCN đến 100 CN, với những kiệt tác nổi bật như 'Broighter Collar', chiếc kiềng vàng, và 'Gundestrup Cauldron', chiếc chậu bạc Pagan.
Hình 1.1.2 "Gundestrup Cauldron", 200 TCN và 300 CN
Trong thời kỳ Trung cổ châu Âu, nghệ thuật dệt may phát triển mạnh mẽ với những tác phẩm tiêu biểu như thảm 'Lady and the Unicorn' của Pháp và thảm thêu 'Bayeux' của người Norman Bên cạnh đó, thời kỳ này còn chứng kiến sự xuất hiện của nhiều loại hình nghệ thuật trang trí khác như kỹ thuật sơn son thiếp vàng cho bản thảo, nghệ thuật nhuộm màu thủy tinh và nghệ thuật khắc khảm.
Hình 1.3 "The Lady and the Unicorn", c 1500
Trong triều đại nhà Minh (1368-1644), nghệ thuật gốm sứ đã có những bước tiến vượt bậc với kỹ thuật nung hiện đại cho phép sử dụng gam màu sáng và họa tiết phức tạp Đặc biệt, kỹ thuật tráng men với thuốc nhuộm cô ban đã tạo ra sản phẩm đặc trưng nổi bật: bình sứ với họa tiết xanh trắng, thể hiện sự tinh xảo và độc đáo của thời kỳ này.
Hình 1.4 Bình hoa triều đại nhà Minh, ca 1640-1650
Vào thế kỷ 18, nghệ thuật trang hoàng Rococo đã trở thành xu hướng chủ đạo tại Pháp, lấn át các phong cách trang trí khác Các món đồ nội thất từ cột đèn lộng lẫy đến tủ tráng men tinh xảo đều thể hiện rõ nét nguồn cảm hứng từ sự bất cân xứng và phong cách kịch hóa tự nhiên của Rococo.
Tại Nga, có một loại hình trang trí mỹ phẩm đặc sắc mang tên 'trứng Fabergé', nổi bật với những món đồ trang sức mô phỏng hình dạng quả trứng Thiết kế của chúng thường rất cầu kỳ và tinh xảo, tương tự như phong cách Rococo, thể hiện sự sang trọng và nghệ thuật độc đáo trong từng chi tiết.
Vào năm 1885, những chiếc 'trứng Fabergé' được chế tác đặc biệt cho hoàng tộc, thu hút sự chú ý của họ bởi kho báu ẩn giấu bên trong những chiếc vỏ trứng được trang trí lộng lẫy.
Hình 1.6 Ảnh chụp của Andrey Mihaylov/Shutterstock
Sau thời kỳ đó, nghệ nhân châu Âu và châu Mỹ đã trở lại với phong cách tối giản, dẫn đến sự ra đời của nhiều trào lưu nghệ thuật như Arts and Crafts, Art Nouveau và Art Deco Mỗi trường phái này đều có những đặc điểm riêng: Arts and Crafts chịu ảnh hưởng từ nghệ thuật Trung cổ, Art Nouveau phản ánh vẻ đẹp của tự nhiên, và Art Deco tập trung vào hình khối hình học được sắp xếp hợp lý Dù khác nhau, tất cả các loại hình nghệ thuật tối giản hóa này đều coi trọng sự khéo léo, một yếu tố quan trọng trong nghệ thuật trang trí.
Hình 1.17 "Strawberry Thief," thiết kế năm 1883, in năm 1934
Ngày nay, sản phẩm trang trí chủ yếu được sản xuất hàng loạt, nhưng nhiều nghệ nhân đương đại vẫn nỗ lực gìn giữ và phát triển nghệ thuật thủ công, đặc biệt là trong lĩnh vực dệt may Họ đã tái sinh các nghề thủ công như khâu vá và thêu dệt bằng cách kết hợp kỹ thuật và phong cách hiện đại Ulla Stina-Wikander là một ví dụ tiêu biểu, khi cô kết hợp kỹ thuật thêu chéo với các yếu tố hiện đại Cô chia sẻ niềm đam mê với việc tái chế và thiết kế những sản phẩm đặc biệt cho các bà nội trợ, đồng thời mang đến cho kỹ thuật thêu chữ thập một diện mạo mới nhằm giới thiệu và lan tỏa nghệ thuật này.
2 Tác dụng của nghệ thuật trang trí trong đời sống xã hội
Trang trí là một hoạt động quan trọng của con người, phục vụ nhu cầu phát triển về thể chất, trí tuệ và thẩm mỹ Nó không chỉ đáp ứng mong muốn cá nhân mà còn góp phần nâng cao chất lượng đời sống cộng đồng, làm cho cuộc sống trở nên tươi đẹp hơn.
3 Các loại hình trang trí
Vật phẩm gia đình , đồ chơi ,trang sức , vàng bạc , đá quý , thủy tinh sành sứ cao cấp phục vụ sinh hoạt , tiện nghi cao cấp
3.2 Trang trí nội , ngoại thất
3.3 Trang trí sân khấu điện ảnh
Kịch , tuồng , chèo , phông màn quầu áo hóa trangánh sáng phục vụ biểu diễn , thiết kế quay cảnh quay phim , chế tạo đạo cụ.
3.4 Trang trí công nghiệp : (desings )
Chế tạo mẫu dáng công nghiệp ( máy móc + xe hơi )
3.5 Trang trí thời trang : mẫu vải , quần áo giầy dép…
3.6 Trang trí đồ họa , ấn phẩm
Bìa sách , trình bày báo , minh họa tạp chí in hàng loạt
3.7 Trang trí đồ họa độc lập , một số loại khác nhau
Sáng tạo kiểu chữ tranh các loại ( gỗ , kẽm ,đồng ,cắt dán giấy ) các loại trang trí
Phương pháp học tập bộ môn trang tr í
1 Giới thiệu về bộ môn trang trí
Trong chuyên ngành nghệ thuật tạo hình, bộ môn trang trí đóng vai trò quan trọng, đòi hỏi sự phát hiện và bồi dưỡng năng khiếu thẩm mỹ của học sinh Từ tính chất và yêu cầu đào tạo của nhà trường, bài viết này sẽ giới thiệu khái quát những vấn đề cơ bản về lý thuyết và kỹ năng thực hành trong các bài tập trang trí Qua đó, học sinh sẽ có cơ hội nắm bắt và hiểu rõ bản chất của bộ môn trang trí, từ đó phát triển khả năng sáng tạo và thẩm mỹ của bản thân.
2 Những yêu cầu cần lưu ý
Để thực hiện các bài tập nghệ thuật trang trí một cách hiệu quả, người học cần chuẩn bị một số dụng cụ chuyên môn phù hợp Việc chuẩn bị bộ đồ dùng này sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình hoàn thành các bài tập, từ đó nâng cao hiệu quả học tập.
- Bút lông tròn: 3 chiếc từ số 1-5-7
- Ê ke (có góc vuông loại 30 cm)
- Bút sắt (loại ngòi chấm mực-1 chiếc)
- Mực nho (một thỏi nếu có)
- giấy can : 1m (hoặc giấy than 1-2 tờ) dùng để can hình
Bài 2: Mầu sắc và những vấn đề về mầu sắc
Kết thúc bài người học đạt được.
+ Người học trình bày được khái niệm về mầu sắc, những nguyên tắc cơ bản của của mầu sắc và chất liệu màu dân gian
+ Thực hành được cánh pha các loại màu từ mầu cơ bản
+ Thực hành được vòng tròn mầu sắc
- Năng lực tự chủ và trách nhiệm
+ Thực hiện khả năng tự học thông qua những bảng màu tự pha
Qua quá trình tự học, tôi nhận thấy sự biến đổi kỳ diệu của màu sắc và mong muốn thực hiện nhiều thử nghiệm khác nhau với các gam màu.
Mầu sắc và những vấn đề về mầu sắc
Lý thuyết về mầu sắc và những vấn đề về màu sắc
1 Khái niệm về màu sắc
Là hiệu quả hiển thị của các loạiánh sáng có bước sóng dài, ngắnkhác nhau, là do sự phản chiếu của ánh sángtrên những vật thể
Màu sắc có thể được xem là sản phẩm của ánh sáng, bởi màu mà chúng ta cảm nhận từ một vật thể là kết quả của sự tương tác giữa ánh sáng và màu sắc của chính vật thể đó Ngoài ra, màu sắc còn bị ảnh hưởng bởi màu sắc của các vật thể xung quanh và màu sắc của bầu khí quyển bao quanh.
Theo quang học: Khi luồng áng sáng trắng đi qua lăng kính mặt trời thì tách ra 7 sắc gồm: Vàng, cam, đỏ, lục, lam, chàm, tím
Trong hội hoạ, màu sắc được tạo ra từ các chất liệu cụ thể, bao gồm sắc tố chiết xuất từ khoáng chất, hóa chất và thảo mộc Màu đen và trắng được coi là màu vô sắc, không mang sắc thái riêng biệt.
Màu bổ túc bao gồm các cặp màu tương phản như: Đỏ - Xanh, Cam - Lam, Vàng - Tím Nhưng ở sắc độ nhạt hơn
Màu bổ túc khi đứng cạnh nhau tạo nên sự hài hòa, không gây chói mắt như các cặp màu tương phản khác Dù vẫn là các cặp màu tương phản, nhưng khi giảm sắc độ và kết hợp trong một tổng thể, chúng vẫn tạo ấn tượng mạnh mẽ Màu bổ túc là hai màu gần nhau, hỗ trợ và tôn lên nhau, ví dụ như màu xanh và màu đỏ Hiện tượng này xuất phát từ ấn tượng tự nhiên, khi nhìn lâu màu đỏ, ta có cảm giác có màu xanh bên cạnh Thí nghiệm cho thấy nửa trắng của bìa cứng khi quay chậm sẽ có cảm giác hơi xanh Có ba bộ màu bổ túc cơ bản: xanh với đỏ, lam với da cam, và tím với vàng Tuy nhiên, các sắc thái khác của ba bộ màu này cũng có tác động bổ túc Sử dụng màu bổ túc cần cẩn thận, nếu dùng quá nhiều sẽ trở nên lòe loẹt và không hài hòa Để sử dụng nhiều màu mà không gây rối mắt, cần có màu đệm hoặc sử dụng hai màu với diện tích khác nhau.
3 Nguyên tắc cơ bản củamàu sắc
Ba yếu tố cơ bản của màu sắc
- Sắc: Độ đậm hoặc nhạt của một màu nào đó khi pha trắng hoặc pha đen (Hình 1.2.3)
Quang độ là mức độ sáng hoặc tối của một màu, phản ánh sự liên kết giữa các sắc thái đậm nhạt Trong vòng thuần sắc, màu vàng đạt đỉnh quang độ sáng nhất, trong khi màu tím có quang độ tối nhất do hiện tượng đập mắt.
Cường độ màu là mức độ mạnh hay yếu của một màu sắc, phản ánh sự tươi sáng mà thị giác cảm nhận được từ sự kích thích thị giác Ví dụ, màu vàng có quang độ sáng hơn, trong khi màu cam thể hiện cường độ mạnh hơn nhờ vào độ tươi thắm của nó.
Hòa sắc, với ý nghĩa hài hòa và sắc màu, thể hiện sự cân bằng màu sắc trong một bức tranh Phương pháp phối màu này hiện diện không chỉ trong tranh trang trí mà còn trong tranh phong cảnh và nhiếp ảnh Điểm khác biệt giữa hòa sắc và tương phản là sự êm ái trong chuyển màu, khi các màu chính và màu nền không chênh lệch quá lớn, tạo cảm giác dễ chịu hơn so với sự gay gắt của tương phản, mặc dù cả hai đều sử dụng cặp màu đối để làm nổi bật chủ thể trong bức tranh.
Hình 2.4 Hòa sắc nóng Hình 2.5 Hòa sắc tương phản Hình 2.6 Hòa sắc lạnh
Value –sắc độ, hay còn gọi là tone (tạm dịch: sắc thái thể hiện độ sáng tối của màu (Hình 2.7)
Trong một tương quan mầu, mầu mới lộ hết bản sắc – mầu nóng , lạnh, sáng tối
Màu sắc trong một bức tranh có thể tạo ra sự tương phản hoặc hòa hợp, mang lại cảm giác lộng lẫy hoặc êm dịu, tùy thuộc vào vị trí và diện tích tương đối của mỗi sắc độ, cũng như khoảng cách và đặc tính chung của toàn bộ tác phẩm.
Một nhóm màu, đứng cạnh nhau trong vòng tròn màu (không cần phân biệt nóng - lạnh), khi chúng đứng gần nhautrông khá giống nhau (Hình 2.8)
Hình 2.8 Các màu gần nhau tạo ra màu sự hòa hợp mầu
Hai màu sắc đối lập khi đặt cạnh nhau không chỉ mang ý nghĩa khác biệt mà còn tôn vinh nhau, tạo nên sự nổi bật cho từng màu Trong thế giới màu sắc, hiệu ứng tương phản mang lại những trải nghiệm thị giác độc đáo và hấp dẫn.
- Tương phản sắc: Là sự tương phản của chính bản thân những màu cơ bản
- Tương phản những màu nguyên chất và những màu bổ túc, tương phản của màu nóng và lạnh,tương phảncủa độ đậm nhất và độ nhạt nhất (Hình 1.2.10)
Bảng màu nóng lạnh là tập hợp các màu nóng, lạnh được phối kết hợp với nhau trong cùng một vòng tròn màu nhất định
Màu nóng, được hình thành từ các gam màu chính như đỏ, da cam và vàng, thường gợi lên cảm giác về nhiệt độ cao Việc sử dụng các màu sắc này trong trang trí không chỉ tạo ấn tượng mạnh mẽ mà còn mang đến sự ấm cúng cho không gian.
Các gam màu dịu nhẹ như xanh da trời, xanh lá cây và tím nhạt mang lại cảm giác thoải mái và dễ chịu cho người sử dụng Trong khi màu nóng tạo ấn tượng mạnh mẽ, màu lạnh lại thể hiện sự nhẹ nhàng và êm dịu.
6 Một số mầu sắc của dân gian cổ truyền
Màu đen được chiết xuất từ than gỗ xoan, rơm nếp hoặc than lá tre, sau khi ngâm kỹ trong chum vại vài tháng; màu xanh lấy từ gỉ đồng hoặc lá chàm, thường được sử dụng bởi các dân tộc thiểu số phía Bắc để nhuộm quần áo; màu vàng từ hoa giành giành và hoa hòe, là những loài hoa được dùng để sắc nước uống thanh nhiệt vào mùa hè; màu đỏ từ gỗ vang và sỏi son trên núi Thiên Thai; và màu trắng từ điệp Những chất màu này được trộn với bột nếp, tạo thành một lớp hồ giúp giấy tranh cứng hơn sau khi phơi khô.
II Thực hành về mầu sắc và những vấn đề về mầu sắc
Thực hành chuyển độ của một màu nóng và một màu lạnh
(Hình 2.12) Vẽ lại vòng tròn màu sắc (Hình
III Các lỗi thường gặp, nguyên nhân, cách khắc phục
- Màu thể hiện trong mảng chưa đều, chưa mịn, nguyên nhân nghiền màu chưa nhuyễn, khắc phục sử dụng bay để nghiền màu nhiều hơn
Sắc độ màu trong bài viết chưa đạt độ mềm mại mong muốn, nguyên nhân chủ yếu là do tỷ lệ pha trộn màu đen và trắng chưa hợp lý Để khắc phục tình trạng này, cần thực hành thường xuyên để cải thiện kỹ năng pha màu.
Bài 3: Nguyên tắc của bố cục trang trí
Kết thúc bài người học đạt được
+ Nêu được nguyên tắc của bố cục trang trí
+ Trình bày được các bước tiến hành một bài trang trí cơ bản
+ Thực hiện được các bước tiến hành một bài trang trí cơ bản thông qua nội dung tự chọn
- Năng lực tự chủ và trách nhiệm
+ Tích cực tham gia vào giờ giảng
+ Thích thể hiện thêm các bài thực hành khác có cùng nội dung
1 Nguyên tắc trang trí cơ bản
1.1 Nguyên tắc cân đối, đăng đối Đây là một nguyên tắc hết sức cơ bản trong trang trí Nó có ý nghĩa là sự sắp xếp hài hòa, hợp lí giữa các mảng với tổng thể không có mảng quá to phá vỡ khung hình định trang trí , hoặc quá nhỏ làm bố cục bị lỏng lẻo, vụn vặt Sự cân đối có nghĩa là các mảng, các họa tiết, các độ đậm nhạt và màu sắc phải được bố trí cân bằng làm cho mắt người xem được dẫn đi hết diện tích được trang trí không có sự bố trí bị lệch hoặc bị dồn vào một phía
Nguyên tắc tương phản và cân đối là hai yếu tố cơ bản trong trang trí, có thể áp dụng cho mọi thể loại Tương phản mang đến sự đa dạng và phong phú, trong khi cân đối giúp bố cục hài hòa và thăng bằng Một thiết kế đẹp cần tuân thủ những nguyên tắc này để tạo nên sự hấp dẫn và hiệu quả trong trang trí.
1.1.1 Quy luật lặp lại (Hình 3.1)
Hình 3.1 Quy luật lặp đi lặp lại theo hàng ngang
Hình 3.2 Quy luật lặp đi lặp lại theo hàng dọc
Hình 3.3 Quy luật lặp đi lặp lại theo dạng xoay vòng
1.1.2 Quy luật tắc xen kẽ
Hình 3.4 Quy luật xen kẽ theo hàng ngang
Hình 3.5 Quy luật xen kẽ theo hàng dọc
Hình 3.6 Quy luật xen kẽ theo dạng xoay vòng 1.1.3 Quy luật đảo ngược
Hình 3.7 Quy luật đảo ngược
Hình 3.8 Quy luật chồng hình theo hàng ngang
Hình 3.9 Quy luật chồng hình theo hàng dọc
Hình 3.10 Ứng dụng quy luật chồng hình trong Typography
Hình 3.11 Quy luật chồng hình theo hướng xoay vòng
Phương pháp này sử dụng một hoặc nhiều yếu tố tạo hình để thay đổi cấu trúc bố cục, từ đó tạo ra sắc thái mới cho tác phẩm Việc này giúp chuyển đổi bố cục từ hình thức này sang hình thức khác Các yếu tố ngôn ngữ tạo hình như đường nét, hình mảng, màu sắc và độ đậm nhạt có thể được sử dụng để phá vỡ thế bố cục Tùy thuộc vào từng tác phẩm cụ thể, nghệ sĩ có thể lựa chọn cách phá thế riêng nhằm đạt được hiệu quả nghệ thuật tối ưu.
2 Cách sắp xếp bố cục
- Dựa theo tính chất của các hình
- Mầu sắc và đậm nhạt
Các lỗi thường gặp, nguyên nhân, cách khắc phục
- Màu thể hiện trong mảng chưa đều, chưa mịn, nguyên nhân nghiền màu chưa nhuyễn, khắc phục sử dụng bay để nghiền màu nhiều hơn
Sắc độ màu trong bài viết chưa đạt độ mềm mại mong muốn, chủ yếu do tỷ lệ pha màu đen và trắng chưa hợp lý Để khắc phục tình trạng này, cần thực hành nhiều hơn trong việc pha trộn màu sắc.
Nguyên tắc của bố cục trang trí
Lý thuyết
1 Nguyên tắc trang trí cơ bản
1.1 Nguyên tắc cân đối, đăng đối Đây là một nguyên tắc hết sức cơ bản trong trang trí Nó có ý nghĩa là sự sắp xếp hài hòa, hợp lí giữa các mảng với tổng thể không có mảng quá to phá vỡ khung hình định trang trí , hoặc quá nhỏ làm bố cục bị lỏng lẻo, vụn vặt Sự cân đối có nghĩa là các mảng, các họa tiết, các độ đậm nhạt và màu sắc phải được bố trí cân bằng làm cho mắt người xem được dẫn đi hết diện tích được trang trí không có sự bố trí bị lệch hoặc bị dồn vào một phía
Nguyên tắc tương phản và cân đối là hai yếu tố cơ bản trong trang trí, có thể áp dụng cho mọi thể loại Tương phản mang đến sự đa dạng và phong phú cho thiết kế, trong khi cân đối giúp duy trì sự hài hòa và thăng bằng trong bố cục Để tạo ra một không gian trang trí đẹp mắt, việc tuân thủ những nguyên tắc này là rất quan trọng.
1.1.1 Quy luật lặp lại (Hình 3.1)
Hình 3.1 Quy luật lặp đi lặp lại theo hàng ngang
Hình 3.2 Quy luật lặp đi lặp lại theo hàng dọc
Hình 3.3 Quy luật lặp đi lặp lại theo dạng xoay vòng
1.1.2 Quy luật tắc xen kẽ
Hình 3.4 Quy luật xen kẽ theo hàng ngang
Hình 3.5 Quy luật xen kẽ theo hàng dọc
Hình 3.6 Quy luật xen kẽ theo dạng xoay vòng 1.1.3 Quy luật đảo ngược
Hình 3.7 Quy luật đảo ngược
Hình 3.8 Quy luật chồng hình theo hàng ngang
Hình 3.9 Quy luật chồng hình theo hàng dọc
Hình 3.10 Ứng dụng quy luật chồng hình trong Typography
Hình 3.11 Quy luật chồng hình theo hướng xoay vòng
Phương pháp phá thế sử dụng một hoặc nhiều yếu tố tạo hình để thay đổi bố cục, từ đó tạo ra sắc thái mới cho tác phẩm Kỹ thuật này cho phép bố cục chuyển đổi từ hình thức này sang hình thức khác, sử dụng các yếu tố ngôn ngữ tạo hình như đường nét, hình mảng, màu sắc và độ đậm nhạt Việc lựa chọn cách phá thế cụ thể sẽ tùy thuộc vào từng tác phẩm, nhằm đạt được hiệu quả nghệ thuật tối ưu.
2 Cách sắp xếp bố cục
- Dựa theo tính chất của các hình
- Mầu sắc và đậm nhạt
3 Các bước tiến hành một bài trang trí cơ bản Đây cũng là ba thao tác chính để thực hiện các bài trang trí khác và kể cả những bài trang trí nâng cao
Bước 1: Tìm ý và xây dựng bố cục
Tìm kiếm họa tiết cách điệu chủ đạo như cỏ cây, hoa lá, côn trùng, động vật hay con người là rất quan trọng Cần xác định quy luật bố cục phù hợp, chẳng hạn như lặp lại, xen kẻ, chồng hình, đối xứng hoặc bất đối xứng Sắc độ màu cũng cần được chú trọng, bao gồm hòa sắc nóng, hòa sắc lạnh, hòa sắc trung tính hoặc tương phản, nhằm tạo ra nhịp điệu cho bài viết.
Bước 2: Tìm mảng hình chính và sắp xếp họa tiết theo các trục
Sau khi xác định nội dung, bước tiếp theo là sắp xếp các mảng miếng để tạo nên bố cục hài hòa giữa mảng chính và các mảng phụ Cần lưu ý đến kích thước của các mảng lớn, nhỏ sao cho linh hoạt và hợp lý, tránh tình trạng không đồng đều Tìm kiếm họa tiết và chủ đề trang trí, sử dụng các thủ pháp cách điệu để làm nổi bật chúng Kết hợp các đường nét cong và thẳng sẽ tạo ra sự phong phú và hài hòa Ngoài họa tiết chính, cần xây dựng hình ảnh phụ liên quan, từ đường nét đến chủ đề, để tạo sự liên kết Đường nét gọn gàng và thẩm mỹ sẽ thuận tiện cho các bước tiếp theo.
Bước 3: Phác thảo độ đậm nhạt là bước quan trọng để xác định độ sáng tối và trung gian trong bài vẽ Để tạo ra một tác phẩm hoàn hảo, bạn cần chú ý đến quy luật tương phản sắc độ giữa hình và nền.
Sử dụng bảng sắc độ giúp phối màu dễ dàng và thuận tiện hơn, với các gam màu nóng, lạnh, trung tính và tương phản Cần lưu ý rằng nền tối sẽ làm nổi bật hình sáng và ngược lại.
Dựa vào phác thảo trắng đen, xác định vị trí màu sáng, tối và cường độ mạnh cho họa tiết chính, trong khi sử dụng cường độ yếu cho nền để tạo điểm nhấn Cần chú ý đến sự cân bằng giữa gam màu nóng, lạnh và trung tính, đảm bảo không sử dụng quá nhiều màu nóng hoặc lạnh mà nên có sự hòa quyện giữa chúng Tỉ lệ màu chủ đạo nên chiếm ưu thế, với sự hiện diện của màu lạnh trong màu nóng và ngược lại.
Mục đích chính của việc cân bằng màu sắc là để tránh sự cạnh tranh quá mạnh mẽ giữa các mảng màu nóng Hòa sắc trung tính thường khó đạt được hơn so với các hòa sắc khác, vì nó không tạo cảm giác rõ rệt về độ nóng hay lạnh Thông thường, hòa sắc này sử dụng gam màu trầm, với tông tím không quá xanh cũng như không quá đỏ.
Bố cục màu hòa sắc lạnh tạo cảm giác mát mẻ, bao gồm các sắc xanh như xanh lá mạ, xanh lá cây, xanh đậm, xanh lam và xanh chàm tím Để xác định màu lạnh hay nóng, cần có ít nhất hai màu để so sánh, và giữa các màu lạnh cũng tồn tại sự khác biệt về độ nóng lạnh Đặc biệt, khi ánh sáng chiếu vào, sự thay đổi cường độ ánh sáng sẽ ảnh hưởng đến cảm nhận về màu sắc Nếu trong một bài bố cục, màu lạnh chiếm khoảng 70% và màu nóng chiếm 30%, thì được gọi là hòa sắc lạnh.
Sử dụng quá nhiều màu xanh lạnh có thể tạo ra cảm giác không dễ chịu, được gọi là màu sượng, màu rợ, và màu chua Những thuật ngữ này diễn tả cảm giác hoặc nhận xét về màu sắc trong cuộc sống thực tế hoặc trong nghệ thuật Màu sượng, màu rợ, và màu chua thường xuất phát từ sự phối hợp không hài hòa, gây cảm giác khó chịu cho mắt và thậm chí mang lại cảm giác vị ủng chua.
Bố cục màu hòa sắc nóng bao gồm các màu tạo cảm giác ấm áp như đỏ, vàng, vàng cam và cam Để xác định màu nóng hay lạnh, cần so sánh ít nhất hai màu Trong nhóm màu nóng, sắc độ đỏ càng nhiều thì màu sắc càng nóng Độ nóng lạnh của màu sắc cũng thay đổi theo cường độ ánh sáng Nếu trong một bố cục, màu nóng chiếm khoảng 70% và màu lạnh 30%, thì được gọi là hòa sắc nóng.
Sử dụng quá nhiều màu đỏ (màu nóng) có thể tạo ra cảm giác màu sắc bị cháy hoặc rợ Những thuật ngữ này mô tả cảm giác về màu sắc trong cuộc sống thực hoặc trong tranh vẽ Màu bị cháy và quá rợ thường phản ánh sự phối hợp màu không hài hòa, gây cảm giác khó chịu, chói mắt, và đôi khi còn mang lại cảm giác như có vị cháy khét.
Vẽ một bài trang trí tự do theo các nguyên tắc đã học trên cơ sở các bước thực hiện của một bải trang trí
III Các lỗi thường gặp, nguyên nhân, cách khắc phục
Bố cục trang trí cần sự thống nhất và sinh động để tránh tình trạng rối rắm, rườm rà Nguyên nhân chính là do các họa tiết trở nên vụn vặt, thiếu sự chú ý đến mối quan hệ giữa nhóm chính và nhóm phụ Để khắc phục, cần tạo sự phân bố hài hòa giữa họa tiết và nền, nhằm làm nổi bật ý đồ trang trí Việc kết hợp hợp lý giữa hình mảng và các chi tiết, đường nét một cách uyển chuyển sẽ giúp tôn vinh vẻ đẹp của họa tiết trang trí, đồng thời tạo ra sự hài hòa trong bố cục.
Chép hoa lá thiên nhiên
Phương pháp tạo họa tiết
1.1 Các bước ghi chép hoa lá thật
1.1.1 Quan sát và lựa chọn những hoa lá có hình dáng đẹp, có đường nét hấp dẫn Khi quan sát phải chú ý đến đặc điểm cấu tạo của hoa, lá/
-Hình đặc điểm và chi tiết
Hoa dâm bụt, hoa hồng, hoa ly và hoa đào đều có vẻ đẹp riêng Khi chọn hướng nhìn để quan sát các loại hoa này, cần ghi chép từ nhiều góc độ khác nhau, không chỉ giới hạn ở một hướng đơn lẻ Việc quan sát từ các hướng khác nhau giúp chúng ta tìm ra hướng đẹp và đặc trưng nhất cho từng loại hoa.
Bông hoa được nhìn từ các hướng khác nhau
* Những điển cần tránh khi chép hoa lá
- Không nên đi vào diễn chi tiết khi chưa có hình đại thể chung, không nên đi sâu vào chi tiết, lược bỏ những chi tiết không đẹp…
1.2 Tập đơn giãn hoa lá
Đơn giản hóa thiết kế hoa lá là quá trình loại bỏ những chi tiết không cần thiết và rườm rà, chỉ giữ lại những yếu tố điển hình và trang trí Điều này bao gồm việc loại bỏ những phần rách, những lá và hoa nhỏ thừa thãi, đồng thời tập trung vào những chi tiết quan trọng giúp nâng cao tính thẩm mỹ Đơn giản hóa không có nghĩa là làm xấu đi mà là cắt giảm sự phức tạp, tạo ra sự cô đọng và tinh tế cho tác phẩm.
Đây là bước khởi đầu để tạo ra các họa tiết trang trí dựa trên những ghi chép thực tế, thể hiện quan niệm cá nhân về nghệ thuật trang trí Đồng thời, nó cũng đánh dấu sự chuyển biến từ nhận thức về thiên nhiên sang tư duy sáng tạo nhằm nâng cao giá trị thẩm mỹ.
Sự sáng tạo trong thiết kế cần gắn liền với việc khám phá và khai thác vẻ đẹp của thiên nhiên Một họa tiết được coi là đẹp khi nó không chỉ phản ánh chân thực và sâu sắc các sự vật mà còn thể hiện sự sáng tạo độc đáo.
Qúa trình này thông qua các bước sau
Bước 1: quan sát nhận xét
Sau khi nhận được hoa lá quả, động vật thì phải tiến hành nhận xét trước khi chép
- Nhận xét đặc điểm và cấu tạo của hoa lá quả , tỉ lệ tổng thể và tỉ lệ từng bộ phận
- Hình từng cánh hoa cái lá, cái chung cái riêng
- Dáng thay đổi của hoa lá trên bề mặt và sự đổi chiều trong không gian
Bước 2: Quy hình dáng chung tổng thể của hoa lá vào hình kỷ hà
Bước 3: Phân chia từng đoạn và phác họa các hình khối nhỏ trong các hình lớn tương ứng với các mảng và chi tiết của hoa lá Tiến hành phác thảo các hướng chính của cành hoa hoặc lá, sử dụng những nét thẳng và cong đơn giản để thể hiện các bộ phận và chi tiết của hoa lá, nhằm tạo ra hình ảnh tương ứng theo dạng các hình khối chi tiết.
Bước 4: tiến hành vẽ hình và hoàn chỉnh hình
III Các lỗi thường gặp, nguyên nhân, cách khắc phục
Hình vẽ chưa phản ánh đúng đặc điểm của mẫu vật do việc chọn góc quan sát không phù hợp Để cải thiện điều này, cần quan sát từ nhiều góc khác nhau trước khi lựa chọn góc tốt nhất để thể hiện.
Bài 5: Chép côn trùng động vật
Kết thúc bài người học đạt được
+ Nêu được nét giống và khác nhau của chép côn trùng động vật với chép hoa lá
+ Nêu được cách thực hiện chép côn trùng động vật
+ Thực hiện được những hình chép côn trùng động vật để làm tư liệu cho bài vẽ trang trí
- Năng lực tự chủ và trách nhiệm
Năng lực tự học có thể được phát triển thông qua việc tự ghi chép và thu thập tư liệu về côn trùng và động vật Qua quá trình nghiên cứu và tìm hiểu về các loài côn trùng, chúng ta sẽ càng thêm yêu mến và trân trọng sự đa dạng của thế giới động vật.
1 Phương pháp tạo họa tiết
1.1 Các bước ghi chép chép côn trùng động vật
1.1.1 Quan sát và lựa chọn những hoa lá có hình dáng đẹp, có đường nét hấp dẫn Khi quan sát phải chú ý đến đặc điểm cấu tạo chép côn trùng động vật.
- Hình đặc điểm và chi tiết
Con bướm Cào cào Tê giác Cá ngựa
1.1.2 Chọn hướng nhìn và quan sát côn trùng động vật, không nên chỉ nhìn một hướng một chiều…Qua việc nhìn các hướng ta chọn hướng nào đẹp và đặc trưng nhất
Cá vàng được nhìn từ các hướng khác nhau
* Những điển cần tránh khi chép côn trùng động vật
Do đặc tính chuyển động nhanh chóng của động vật, việc ghi chép hình ảnh gặp nhiều thách thức Người học cần phải quan sát tỉ mỉ và thể hiện nhanh chóng để nắm bắt được hình dáng của đối tượng.
- Không nên đi vào diễn chi tiết khi chưa có hình đại thể chung, không nên đi sâu vào chi tiết, lược bỏ những chi tiết không đẹp…
1.2 Tập đơn giãn hoa lá
Đơn giản hóa là quá trình loại bỏ những chi tiết không cần thiết và rườm rà, giữ lại những yếu tố điển hình và cần thiết Nó giúp tôn vinh những bộ phận trang trí của côn trùng và động vật, nâng cao hình ảnh hoa lá từ tự nhiên lên dạng trang trí Đơn giản không có nghĩa là làm xấu đi, mà là cắt bỏ sự phức tạp để tạo ra sự cô đọng và tinh tế hơn.
1.3 Cách điệu côn trùng động vật
Bước đầu trong việc tạo ra họa tiết trang trí bắt nguồn từ việc ghi chép thực tế, thể hiện quan niệm cá nhân về nghệ thuật trang trí Đây cũng là khởi đầu cho việc chuyển đổi nhận thức về thiên nhiên thành tư duy sáng tạo, nhằm nâng cao giá trị cái đẹp trong cuộc sống.
Sự sáng tạo trong thiết kế cần gắn bó chặt chẽ với việc khám phá và khai thác vẻ đẹp của thiên nhiên Một họa tiết được coi là đẹp khi nó không chỉ phản ánh chân thực và sâu sắc thực tế của sự vật, mà còn thể hiện sự sáng tạo độc đáo và điển hình.
Qúa trình này cũng tương tự một bài chép hoa lá
Bước 1: quan sát nhận xét
Sau khi nhận được côn trùng động vật thì phải tiến hành nhận xét trước khi chép
- Nhận xét đặc điểm và cấu tạo côn trùng động vật tổng thể và tỉ lệ từng bộ phận
- Hình từng bộ phận côn trùng động vật, cái chung cái riêng
Côn trùng động vật có sự thay đổi hình dáng trên bề mặt, đồng thời cũng thể hiện sự biến đổi trong không gian Để hiểu rõ hơn, bước tiếp theo là quy hình dáng tổng thể của chúng vào hình khối hình học.
Th ực hành
Chép 15 mẫu côn trùng động vật
III Các lỗi thường gặp, nguyên nhân, cách khắc phục
Hình vẽ chưa phản ánh đầy đủ đặc điểm của mẫu vật do chọn góc quan sát không phù hợp Để cải thiện, cần quan sát từ nhiều góc độ khác nhau trước khi quyết định chọn góc tốt nhất cho việc vẽ.
Cách điệu và xây dựng họa tiết bằng bút sắt, bút chì, mực nho
Cách điệu hoa lá
Để sáng tác được những mẫu hoa lá cách điệu phải tiến hành theo các bước
- Chọn hình và lọc ra những dáng hoa lá đẹp có nhiều chi tiết có thể khai thác thành họa tiết trang trí
- Quy vào một hình kỷ hà nhất định, lược bớt những chi tiết ko cần thiết
- Sắp xếp lại cho hài hòa, thuận mắt và có nhiều yếu tố trang trí
- Dựa vào thực tế phân chia đậm nhạt bằng hình mảng và đường nét.
Cách điệu côn trùng động vật
Để sáng tác được những mẫu hoa lá cách điệu phải tiến hành theo các bước
- Chọn hình và lọc ra những dáng hoa lá đẹp có nhiều chi tiết có thể khai thác thành họa tiết trang trí
- Quy vào một hình kỷ hà nhất định, lược bớt những chi tiết ko cần thiết
- Sắp xếp lại cho hài hòa, thuận mắt và có nhiều yếu tố trang trí
- Dựa vào thực tế phân chia đậm nhạt bằng hình mảng và đường nét.
Thực hành cách điệu và xây dựng họa tiết 5 hình hoa lá, 5 hình động vật
III Các lỗi thường gặp, nguyên nhân, cách khắc phục
Hình cách điệu cần được cải thiện về tính trang trí, do sự tham lam trong chi tiết có thể làm mất đi tính tổng thể Để khắc phục điều này, cần chọn lọc kỹ lưỡng các yếu tố hình nét từ hình thật và đưa vào một cách hợp lý nhằm tạo ra sự hài hòa và đồng nhất trong thiết kế.
Trang trí hình vuông
Đặc điểm trang trí hình vuông
- Dựa vào tính chất chung của hình ta thấy, hình vuông luôn gây cảm giác chắc chắn
Hình vuông là một hình học phẳng được bao bọc bởi bốn cạnh có chiều dài bằng nhau, với bốn góc vuông tại các giao điểm của các cạnh Đây là hình dạng biểu thị diện tích và là một trong những hình có tính quy ước cao trong toán học.
Nguyên tắc trang trí hình vuông
- Nguyên tắc cân đối, đăng đối
Các bước tiến hành một bài trang trí hình vuông
Bước 1: Tìm ý và xây dựng bố cục
Tìm kiếm họa tiết cách điệu chủ đạo như cỏ cây, hoa lá, côn trùng, động vật và con người, thường được ứng dụng trong các sản phẩm như thảm, gạch hoa, và khăn trải bàn Cần xác định quy luật bố cục riêng, bao gồm các yếu tố như lặp lại, xen kẽ, chồng hình, đối xứng hoặc bất đối xứng Bên cạnh đó, việc sử dụng sắc độ màu hòa sắc nóng, lạnh, trung tính hay tương phản sẽ giúp tạo ra nhịp điệu cho tác phẩm.
Bước 2: Tìm mảng hình chính và sắp xếp họa tiết theo các trục
Sau khi xác định nội dung, cần sắp xếp các mảng để tạo bố cục hài hòa giữa mảng chính và phụ Khi phân chia, nên thay đổi kích thước các mảng một cách linh hoạt, tránh sự đồng nhất về kích thước Tìm kiếm họa tiết và chủ đề trang trí, sử dụng các thủ pháp cách điệu để làm nổi bật Kết hợp nét cong và nét thẳng để tạo sự phong phú và hài hòa cho đường nét Ngoài họa tiết chính, cần xây dựng hình ảnh phụ liên quan đến chủ đề, đảm bảo tính thẩm mỹ và gọn gàng cho bước tiếp theo.
Bước 3: Phác thảo độ đậm nhạt là bước quan trọng để xác định độ sáng tối và trung gian của bài vẽ Để bài vẽ hoàn hảo, cần áp dụng quy luật tương phản giữa sắc độ hình và nền, như nền tối với hình sáng và ngược lại Sử dụng bảng sắc độ giúp phối màu dễ dàng hơn, bao gồm gam màu nóng, lạnh, trung tính và tương phản.
Dựa vào phác thảo trắng đen, xác định vị trí cho màu sáng và tối với cường độ mạnh để làm nổi bật họa tiết chính, trong khi cường độ yếu được sử dụng cho nền, tạo ra sự tương phản giữa điểm nhấn chính và phụ Sự kết hợp giữa gam màu nóng, lạnh và trung tính sẽ làm tăng tính hấp dẫn cho tác phẩm.
Vẽ một bài trang trí hình vuông thực hiện theo yêu cầu theo các bước thực hiện như trên
III Các lỗi thường gặp, nguyên nhân, cách khắc phục
Để tạo cảm giác chắc chắn và vuông vức cho hình vuông, cần cải thiện quá trình sắp xếp hiện tại Giải pháp hiệu quả là sử dụng chủ yếu các trục đối xứng trong thiết kế hình học.