MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ GIÁO DỤC ÂM NHẠC TRONG TRƯỜNG MẦM NON
Âm nhạc là phương tiện giáo dục thẩm mĩ
Âm nhạc là một bộ môn nghệ thuật quan trọng trong việc giáo dục cái đẹp cho trẻ em, giúp trẻ phát triển khả năng tưởng tượng và diễn đạt cảm xúc Qua âm nhạc, trẻ có thể thể hiện những ý tưởng, ước mơ và cảm xúc của mình một cách mạnh mẽ hoặc dịu dàng.
Trong dạy học âm nhạc, việc cho trẻ tham gia vào các hoạt động như nghe nhạc, vận động theo nhạc và chơi trò chơi âm nhạc là rất quan trọng Khi trẻ được tiếp xúc với âm nhạc, chúng sẽ có khả năng nhận xét và trao đổi về cảm nhận của mình Sự hiểu biết về ý nghĩa của lời ca và âm điệu của bài hát giúp trẻ yêu thích tác phẩm âm nhạc hơn, thể hiện rõ nét vai trò của giáo dục thẩm mỹ.
Tiếp xúc thường xuyên với âm nhạc sẽ giúp trẻ phát triển sự ham thích và hình thành thị hiếu âm nhạc Quá trình này tạo ra mối quan hệ lựa chọn, dẫn đến sự đa dạng trong sở thích âm nhạc của trẻ.
Âm nhạc và ca hát có sức mạnh lớn trong việc chạm đến tâm hồn và cảm xúc của con người, đặc biệt là trẻ em Âm nhạc chân chính không chỉ mang lại giá trị giải trí mà còn có khả năng cảm hóa mọi người, hướng họ đến cái đẹp trong cuộc sống.
Bài hát như "Con chim non," "Chị ong nâu và em bé," "Cá vàng bơi," và "Mùa hè đến" mang đến những hình ảnh biểu tượng về cái đẹp, nuôi dưỡng tâm hồn trẻ thơ Những hình ảnh này không chỉ giúp trẻ nhận thức về cái đẹp một cách khách quan mà còn sâu sắc ảnh hưởng đến thế giới nội tâm của các em.
- Bài hát giáo dục tình cảm thẩm mỹcho trẻ (cái đẹp trong ứng xử với ông bà cha mẹ…).
Giáo dục tình cảm thẩm mỹ cho trẻ thông qua hoạt động âm nhạc tại trường mầm non không chỉ làm phong phú đời sống tinh thần của trẻ mà còn giúp trẻ cảm nhận cái đẹp Điều này tạo ra niềm tin cho trẻ em, giúp các cháu sống vui vẻ trong hiện tại và tương lai.
Âm nhạc là phương tiện giáo dục đạo đức
Âm nhạc có sức mạnh kỳ diệu, tác động sâu sắc đến tâm hồn con người, khám phá và làm nổi bật những phẩm chất cao quý nhất trong mỗi cá nhân Như M.Gorki đã nhận xét, âm nhạc không chỉ là nghệ thuật mà còn là phương tiện kết nối cảm xúc và giá trị nhân văn.
Lời ca trong âm nhạc thường giàu hình ảnh và trữ tình, giúp trẻ em phát hiện vẻ đẹp thiên nhiên và sự dễ thương của động vật Điều này không chỉ khơi dậy tình cảm gia đình, bạn bè, và tình yêu quê hương đất nước, mà còn giáo dục trẻ về cách ứng xử và đạo đức làm người.
Bài dân ca và đồng dao Việt Nam mang âm điệu và tiết tấu phong phú, giúp trẻ hiểu biết sâu sắc về bản sắc âm nhạc dân tộc Qua đó, trẻ được bồi dưỡng cảm xúc trữ tình và lòng tự hào về văn hóa dân tộc.
Các hoạt động âm nhạc cho trẻ mầm non thường được tổ chức theo nhóm hoặc lớp, giúp trẻ vui vẻ và tự tin hơn Thông qua việc múa hát và chơi các trò chơi âm nhạc, trẻ em có cơ hội phát triển sự hồn nhiên, thoải mái và gắn kết với bạn bè.
Tham gia các hoạt động âm nhạc giúp trẻ rèn luyện tính tổ chức, sự chú ý, phản ứng nhanh và khả năng kiềm chế Âm nhạc không chỉ phát triển kỹ năng vận động phù hợp mà còn khuyến khích trẻ biết nhường nhịn và giúp đỡ lẫn nhau Qua đó, âm nhạc trở thành phương tiện giáo dục quan trọng, giúp trẻ hình thành văn hóa giao tiếp, hành vi ứng xử và tính tập thể, góp phần phát triển những phẩm chất đạo đức cần thiết.
Âm nhạc góp phần phát triển trí tuệ
Nghệ thuật âm nhạc không chỉ là món ăn tinh thần mà còn có vai trò thúc đẩy mạnh mẽ quá trình phát triển trí tuệ của trẻ
Tiến sỹ Hovard Gardner, giáo sư tại Đại học Harvard, đã nghiên cứu lý thuyết về trí thông minh đa diện và cho rằng âm nhạc là một trong bảy loại trí thông minh cơ bản của con người, bên cạnh các loại như ngôn ngữ, logic toán và hình tượng Ở trẻ mẫu giáo, tư duy trực quan hành động và trực quan hình tượng thường thể hiện qua nhiều hoạt động, trong đó có âm nhạc.
- Âm nhạc góp phần thúc đẩy sự phát triển trí tuệ.
- Âm nhạc làm giàu vốn sống cho trẻ.
Âm nhạc đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển ngôn ngữ và mở rộng vốn từ vựng cho trẻ em Khi trẻ hát, chúng không chỉ ghi nhớ lời ca mà còn phải nắm bắt giai điệu và tiết tấu, giúp rèn luyện trí nhớ và khả năng nghe nhạy bén Điều này không chỉ thúc đẩy sự phát triển ngôn ngữ mà còn tăng cường nhận thức của trẻ về thế giới xung quanh.
Để trẻ hát một bài hát hiệu quả, trước tiên cần lắng nghe, sau đó phát triển tư duy qua phân tích, so sánh và cảm nhận Việc ghi nhớ và tái tạo bài hát không chỉ giúp trẻ hát đúng mà còn thể hiện cảm xúc, từ đó phát triển khả năng liên tưởng và trí tưởng tượng, góp phần nâng cao trí tuệ của trẻ.
Âm nhạc tác động lên sự phát triển sinh lý của trẻ
Từ cuối thế kỷ XIX, hai nhà sinh lý học Nga, I.M Doghen và I.R Tackhanop, đã tiến hành nghiên cứu thí nghiệm để xác nhận rằng âm nhạc có ảnh hưởng rõ rệt đến hô hấp, tuần hoàn máu và các quá trình sinh lý khác, điều mà mọi người thường nhận thấy trong thực tế hàng ngày.
Nghe và vận động theo nhạc giúp trẻ cải thiện khả năng phối hợp các động tác như đi, chạy, nhảy một cách chính xác và nhanh nhẹn Việc vận động toàn thân cùng với âm nhạc không chỉ mang lại sự mềm dẻo và nhịp nhàng cho trẻ mà còn có tác động tích cực đến sức khỏe tim mạch và sự phát triển cơ bắp.
Hát có vai trò quan trọng trong việc phát triển thể lực của trẻ, giúp củng cố cơ quan phát âm và cải thiện khả năng thở sâu Hoạt động này không chỉ giúp trẻ tránh nói lắp mà còn thúc đẩy chức năng của cơ quan phát thanh và hô hấp, đồng thời tạo ra sự liên kết nhạy bén giữa các giác quan.
Khi hát, việc nhắc nhở trẻ về tư thế ngồi và đứng thẳng là rất quan trọng để hình thành thói quen đúng Sự phát triển "tai âm nhạc" cùng với nhạy cảm sẽ giúp trẻ tiếp nhận những cảm xúc và hành vi tích cực, từ đó hoàn thiện các vận động thể chất.
Phản ứng của cơ thể đối với âm nhạc chủ yếu bị ảnh hưởng bởi tác động cảm xúc và tâm lý của âm nhạc, vượt xa so với những tác động sinh lý trực tiếp.
1.2 Đặc điểm khả năng âm nhạc của trẻ mầm non
Trẻ dưới 1 tuổi
Các nhà tâm lí học cho rằng, sự nhạy cảm và nghe ở trẻ phát triển rất sớm Theo tài liệu của Liu-blin-xkaia:
- Trẻ sơ sinh 10 - 12 ngày tuổi đã xuất hiện phản ứng với âm thanh.
- Tháng thứ 2 đã hóng chuyện
- 4 - 5 tháng tuổi hướng ra nơi phát ra âm thanh
- Trẻ 1 tuổi khinghe người lớn hát trẻ bắt chước bập bẹ theo.
Trẻ từ 1- 2 tuổi
Ở độ tuổi này, trẻ em thường thích những bài hát vui tươi và nhộn nhịp để kích thích cảm xúc và sự chú ý của mình Chúng thường hát theo những câu đơn giản do người lớn hướng dẫn Trẻ cũng yêu thích nghe những bài hát ru và âm điệu từ người thân Ngoài ra, trẻ em thể hiện sự hưởng ứng với âm nhạc thông qua các động tác như vẫy tay, nhún chân và vỗ tay, mặc dù chưa hoàn toàn khớp với nhịp điệu của bài hát.
Trẻ 2 - 3 tuổi
- Trẻ nói được những câu ngắn hoàn chỉnh, chức năng của các cơ quan vận động phát triển ổn định hơn.
- Trẻ thể hiện hứng thú với âm nhạc qua: vỗ tay, giậm chân, thích gõ, thích chuyển động đến tay.
- Trẻ hát được những bài hát có âm vực mi- la.
T rẻ 3 - 4 tuổi
Trẻ em từ 3 đến 4 tuổi bắt đầu phát triển tính tự chủ và thể hiện sự năng động trong các hoạt động hàng ngày Chúng thường nói và hát trong suốt quá trình chơi, thể hiện niềm yêu thích với âm nhạc Ngoài ra, trẻ cũng biết cách đáp ứng lại và thường xuyên bắt chước hành động của người lớn xung quanh.
Trẻ em có khả năng hát những câu dài trong các bài hát quen thuộc và thường sáng tạo ra những câu mới để hát theo giai điệu yêu thích Chúng cũng có thể tập chơi nhạc cụ phù hợp với khả năng của mình thông qua những giai điệu đơn giản Đặc biệt, trẻ có thể hát được những bài hát có âm vực từ rê đến la.
Trẻ em có khả năng nhận xét về âm nhạc qua các đặc điểm như tính chất vui vẻ, nhộn nhịp, sôi nổi hoặc trầm tĩnh, êm dịu Chúng cũng có thể phân biệt nhịp độ nhanh hay chậm, âm sắc của nhạc cụ, giọng hát của người biểu diễn và âm thanh phát ra từ các loài động vật.
- Trẻ biết hoà giọng mình cùng với các bạn Trẻ thích chơi trò chơi với nhạc cụ
Trẻ em trong quá trình vận động thường thể hiện khả năng mô phỏng hình tượng thông qua các trò chơi Chúng có xu hướng sáng tạo bằng cách thêm bớt từ trong bài hát hoặc tạo ra những nhịp điệu mới Đặc biệt, việc chơi với nhạc cụ là một hoạt động mà trẻ em rất yêu thích.
- Trẻ có khả năng tri giác toàn vẹn hình tượng âm nhạc
Trẻ em có khả năng điều chỉnh điệu bộ theo âm điệu và thực hiện các chuyển động phối hợp toàn thân với trình tự phức tạp trong các điệu múa, cũng như tái hiện những tiết tấu khó khăn.
- Trẻ có nhu cầu hoạt động âm nhạc, trẻ biết so sánh một vài thể loại âm nhạc về âm thanh, tính chất, lời ca.
1.2.7 Đặc điểm phát triển vận động của trẻ
- Trẻ 1 tuổi: biết cầm, lắc, vỗ tay theo sự khích lệ của người lớn.
- Trẻ 2 - 3 tuổi:trẻ có thể học đi theo nhạc nhưng chưa thật khớp với nhạc, lặp đi lặp lại động tác đơn giản theo nhịp điệu nhất định
Trẻ 3-4 tuổi có khả năng thực hiện các động tác phối hợp đơn giản và đối xứng, đồng thời có thể thực hiện các bước chuyển động phù hợp với tính chất mềm dẻo hoặc mạnh mẽ của âm nhạc có tốc độ vừa phải.
Trẻ em 4-5 tuổi có khả năng chuyển động nhịp nhàng theo điệu nhạc, biết thay đổi bước nhảy phù hợp với âm thanh Các bé có thể nhảy thẳng, xoay tròn, di chuyển xung quanh bạn bè, thực hiện các đội hình đơn giản, nhảy chân sáo và đá chéo chân.
Trẻ em từ 5 đến 6 tuổi có khả năng chuyển động nhịp nhàng theo âm nhạc, thực hiện các động tác nhảy múa theo từng cặp Các em có thể vận động theo vòng tròn hoặc hàng ngang, thể hiện đúng, đẹp và diễn cảm các động tác Bên cạnh đó, trẻ bắt đầu phát triển khả năng sáng tạo với các động tác riêng, phối hợp nhịp nhàng giữa tay và chân trong các hoạt động vận động.
* Về khả năng sử dụng nhạc cụ của trẻ em
- Trẻ nhà trẻ và mẫu giáobé biết vỗ tay theo nhịp, phách của nhịp 2/4
Trẻ em từ 4 đến 5 tuổi có khả năng sử dụng trống và phách đệm để theo dõi nhịp điệu và tiết tấu chậm của bài hát Ngoài ra, trẻ cũng có thể thổi kèn để chơi các giai điệu đơn giản dựa trên 1-2 âm thanh.
Trẻ em từ 5 đến 6 tuổi có thể sử dụng các nhạc cụ đệm khi hát, giúp phát triển khả năng âm nhạc Ngoài ra, trẻ cũng nên luyện tập các tiết tấu nhanh và tiết tấu phối hợp, cùng với việc thổi kèn các giai điệu đơn giản để nâng cao kỹ năng âm nhạc của mình.
1.3 Những đặc điểm tâm lý của trẻ mẫu giáo có liên quan đến sự tiếp nhận âm nhạc
Ở tuổi mẫu giáo, trẻ em phát triển nhanh chóng khả năng cảm thụ thẩm mỹ, với tâm hồn nhạy cảm và dễ xúc động trước những vẻ đẹp xung quanh Chúng có khả năng nhận biết và cảm nhận cái đẹp, thường thích học múa, hát và học hỏi qua việc bắt chước Sự tiếp cận nghệ thuật diễn ra một cách tự nhiên và có tác động mạnh mẽ đến tuổi thơ Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng năng khiếu âm nhạc thường xuất hiện từ giai đoạn ấu thơ.
Hệ thần kinh của trẻ em có đặc điểm mềm dẻo, cho phép khả năng bù trừ cao Chẳng hạn, những trẻ em có vấn đề về thị giác thường phát triển tốt hơn các giác quan khác như thính giác và xúc giác.
Tính hình tượng ở trẻ mẫu giáo phát triển mạnh mẽ, ảnh hưởng đến mọi hoạt động tâm lý và tạo sự gần gũi với nghệ thuật Hoạt động vui chơi của trẻ không chỉ đơn thuần là giải trí mà còn là sự sáng tạo, giúp trẻ khám phá sự vật một cách toàn diện Những thuộc tính cụ thể và cảm xúc sinh động của âm thanh tác động mạnh mẽ đến giác quan, để lại ấn tượng sâu sắc trong tâm trí trẻ.
Sự xuất hiện của ký hiệu tượng trưng đóng vai trò quan trọng trong việc giúp trẻ em nhận thức thông qua hệ thống ký hiệu trong âm nhạc Âm nhạc không chỉ là một hình thức nghệ thuật mà còn là phương tiện giao tiếp hiệu quả giữa con người, chủ yếu để thể hiện cảm xúc và tái hiện những khía cạnh khác nhau của cuộc sống thực.
Sự phát triển mạnh mẽ của xúc cảm thẩm mỹ cùng với trí nhớ máy móc ở trẻ em khiến cho trẻ ở độ tuổi này trở nên nhạy cảm với văn học nghệ thuật.
Đặc điểm phát triển vận động của trẻ
- Trẻ 1 tuổi: biết cầm, lắc, vỗ tay theo sự khích lệ của người lớn.
- Trẻ 2 - 3 tuổi:trẻ có thể học đi theo nhạc nhưng chưa thật khớp với nhạc, lặp đi lặp lại động tác đơn giản theo nhịp điệu nhất định
Trẻ em từ 3 đến 4 tuổi có khả năng thực hiện các động tác phối hợp đơn giản và đối xứng Các bé cũng có thể thực hiện những bước chuyển động phù hợp với tính chất mềm dẻo hoặc mạnh mẽ của âm nhạc có tốc độ vừa phải.
Trẻ em 4-5 tuổi có khả năng chuyển động nhịp nhàng theo nhạc, biết thay đổi bước nhảy phù hợp với điệu nhạc Các bé có thể nhảy thẳng, xoay tròn, và di chuyển xung quanh bạn bè Ngoài ra, trẻ cũng có thể thực hiện các động tác đơn giản như nhảy chân sáo và đá chéo chân, đồng thời biết chuyển đội hình một cách dễ dàng.
Trẻ em từ 5-6 tuổi có khả năng chuyển động nhịp nhàng theo âm nhạc, thực hiện các động tác nhảy múa theo từng đôi Các bé có thể vận động trong vòng tròn hoặc hàng ngang, thực hiện các động tác một cách chính xác, đẹp mắt và diễn cảm Bên cạnh đó, trẻ bắt đầu nghĩ ra các động tác riêng và phối hợp nhịp nhàng giữa toàn thân với tay và chân.
* Về khả năng sử dụng nhạc cụ của trẻ em
- Trẻ nhà trẻ và mẫu giáobé biết vỗ tay theo nhịp, phách của nhịp 2/4
Trẻ em từ 4 đến 5 tuổi có khả năng sử dụng trống và phách đệm để chơi theo nhịp và tiết tấu chậm của bài hát Bên cạnh đó, trẻ cũng có thể thổi kèn để thể hiện các giai điệu đơn giản, dựa trên 1-2 âm thanh cơ bản.
Trẻ em từ 5 đến 6 tuổi có thể sử dụng các nhạc cụ đệm để hỗ trợ cho bài hát, đồng thời luyện tập thêm các tiết tấu nhanh và tiết tấu phối hợp Ngoài ra, trẻ cũng có thể thổi kèn để chơi những giai điệu đơn giản, giúp phát triển khả năng âm nhạc và sự sáng tạo.
Những đặc điểm tâm lý của trẻ mẫu giáo có liên quan đến sự tiếp nhận âm nhạc
Ở độ tuổi mẫu giáo, cảm xúc thẩm mỹ của trẻ phát triển nhanh chóng, với tâm hồn nhạy cảm và dễ xúc động trước thế giới xung quanh Trẻ em có khả năng nhận diện và cảm thụ cái đẹp, thường thích học múa, hát và tiếp thu nhanh qua việc bắt chước Sự tiếp cận với nghệ thuật diễn ra một cách tự nhiên và có tác động mạnh mẽ đến sự phát triển của trẻ Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng năng khiếu âm nhạc thường bắt nguồn từ giai đoạn ấu thơ.
Hệ thần kinh của trẻ em có đặc điểm mềm dẻo, giúp tăng cường khả năng bù trừ Chẳng hạn, trẻ em kém thị giác thường phát triển mạnh mẽ chức năng thính giác và xúc giác để thích nghi với môi trường xung quanh.
Tính hình tượng ở trẻ mẫu giáo phát triển mạnh mẽ, ảnh hưởng đến mọi hoạt động tâm lý và giúp trẻ gần gũi với nghệ thuật Hoạt động vui chơi của trẻ không chỉ đơn thuần là giải trí mà còn liên quan đến sự sáng tạo, giúp trẻ nhận thức sự vật một cách toàn diện Những thuộc tính âm thanh cụ thể và cảm tính sinh động tác động mạnh mẽ lên giác quan, để lại ấn tượng sâu sắc trong tâm trí trẻ.
Ký hiệu tượng trưng ra đời giúp trẻ em nhận thức âm nhạc qua hệ thống ký hiệu, đóng vai trò quan trọng trong giao tiếp giữa con người Âm nhạc không chỉ là phương tiện thể hiện tình cảm mà còn tái tạo những khía cạnh đa dạng của thực tại.
Sự phát triển mạnh mẽ của xúc cảm thẩm mỹ cùng với trí nhớ máy móc tự nhiên ở trẻ em khiến cho trẻ ở độ tuổi này trở nên nhạy cảm đặc biệt với văn học nghệ thuật.
Âm nhạc đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển tâm lý trẻ em, tạo nền tảng cho việc tiếp thu và giáo dục âm nhạc Nó mang đến cho trẻ một thế giới âm thanh phong phú, kích thích sự hứng thú và hấp dẫn, đồng thời giúp trẻ thể hiện bản thân một cách tinh tế và hài hòa.
Mục đích, nhiệm vụ giáo dục âm nhạc
Giáo dục âm nhạc cho trẻ mầm non là tạo nên sự hình thành và phát triển toàn diên nhân cách trẻ bằng con đườngtác động của âm nhạc.
Giáo dục âm nhạc cho trẻ mầm non có vai trò quan trọng trong việc giới thiệu âm nhạc đến với trẻ thơ, tạo nền tảng cho giáo dục văn hóa âm nhạc Nó không chỉ góp phần phát triển thẩm mỹ và đạo đức mà còn thúc đẩy sự phát triển trí tuệ và thể chất của trẻ.
1.4.2 Nhiệm vụgiáo dục âm nhạc
Giáo dục âm nhạc cho trẻ em là rất quan trọng, giúp trẻ phát triển lòng yêu thích và khả năng cảm thụ âm nhạc thông qua các hoạt động đa dạng Việc này không chỉ hình thành thị hiếu âm nhạc mà còn khuyến khích trẻ biểu diễn âm nhạc ở mức độ cơ bản, từ đó phát triển kỹ năng và sự tự tin trong nghệ thuật biểu diễn.
- Dạy trẻ những kỹ năng cơ bản, đơn giản và thói quen trong các dạng hoạt động âm nhạc.
Phát triển năng lực cảm thụ, tưởng tượng và sự tập trung chú ý ở trẻ em là rất quan trọng Trẻ cần biết nhận xét và có khả năng diễn tả hứng thú cũng như sự lựa chọn của mình Qua các hoạt động âm nhạc, việc phát huy tính tích cực sáng tạo sẽ giúp trẻ phát triển toàn diện hơn.
Các nhiệm vụ giáo dục âm nhạc cho trẻ có mối quan hệ chặt chẽ và bổ sung lẫn nhau, giúp trẻ phát triển lòng yêu âm nhạc và nắm vững các kỹ năng cơ bản Đặc biệt, cần chú ý đến đặc điểm cá nhân của từng trẻ, đồng thời cho trẻ làm quen với các loại hình nghệ thuật như hát ru, dân ca, ca dao, trò chơi dân gian và đồng dao Để giáo dục âm nhạc hiệu quả, giáo viên cần có kiến thức và khả năng biểu diễn âm nhạc, nắm rõ đặc điểm tâm lý và cơ quan phát âm của trẻ, cũng như biết cách truyền đạt và thể hiện âm nhạc một cách hấp dẫn và phù hợp.
Hệ thống phương pháp dạy học âm nhạc
1.5.1 Phương pháp trực quan thính giác qua trình bày tác phẩm Đây là phương pháp đặc thù của giáo dục âm nhạc vì âm nhạc chỉ có thể gợi cảm xúc tới người nghe khi được trình diễn.
Phương pháp này kết hợp giữa nghe và nhìn, tạo cảm xúc mạnh mẽ cho người thưởng thức Giáo viên dựa vào đặc điểm tâm sinh lý của trẻ và tính chất của bài hát để thể hiện một cách sáng tạo, phù hợp với khả năng nhận thức của trẻ.
Giáo viên sử dụng phương pháp trình bày tác phẩm để trẻ cảm nhận đầy đủ giai điệu và lời ca của bài hát Điều này giúp trẻ nhận biết các tính chất cơ bản của âm hình tiết tấu, các tuyến giai điệu, cùng với những ca từ gần gũi và hấp dẫn.
1.5.2 Phương pháp dùng lời (giảng giải, chỉ dẫn, đặt câu hỏi đàm thoại)
- Là phương pháp sư phạm cần thiết của giáo viên giúp trẻ nhận thức và thể hiện tình cảm qua các hoạt động âm nhạc
Sau khi giới thiệu tác phẩm, giáo viên cần giải thích và thảo luận để trẻ hiểu rõ nội dung Cô giáo nên diễn đạt một cách mạch lạc, cụ thể và dễ hiểu để giúp học sinh tiếp thu tốt hơn.
1.5.3 Phương pháp thực hành nghệ thuật (học thuộc, tập luyện)
Quá trình học của trẻ mầm non bao gồm việc học thuộc và rèn luyện thường xuyên các kỹ năng thông qua hình thức bắt chước Trẻ em trong độ tuổi này thường học hiệu quả qua việc bắt chước động tác, điệu bộ và hát theo các bài hát truyền khẩu.
Trong quá trình luyện tập, trẻ có thể gặp khó khăn như hát sai hoặc thực hiện động tác chưa đúng Giáo viên cần nhắc nhở, giải thích và cho trẻ tập riêng để khắc phục những lỗi này Mặc dù ban đầu trẻ có thể chưa thực hiện đúng, nhưng qua nhiều lần luyện tập, trẻ sẽ dần điều chỉnh được cách hát và vận động Việc giáo viên trực tiếp hỗ trợ là rất quan trọng, vì trẻ dễ nhớ nhưng cũng dễ quên Do đó, sau mỗi buổi học, giáo viên cần củng cố và ôn luyện kiến thức đã học cho trẻ.
Thực hành nghệ thuật giúp trẻ phát triển khả năng nghe âm nhạc, ca hát, vận động và tham gia vào các trò chơi âm nhạc.
1.5.4 Phươngpháp sử dụng đồdùng trực quan
Trong giáo dục âm nhạc cho trẻ mầm non, việc sử dụng đồ dùng trực quan trong các hoạt động như hát, vận động, nghe nhạc và trò chơi âm nhạc là rất quan trọng Đồ dùng trực quan không chỉ giúp trẻ nhận thức và thể hiện cảm xúc một cách hiệu quả, mà còn hỗ trợ trẻ ghi nhớ nội dung bài hát nhanh hơn và cảm nhận bài hát một cách sâu sắc hơn.
Giáo viên thường sử dụng đồ chơi, tranh ảnh và con rối mô hình liên quan đến nội dung tác phẩm để thu hút sự chú ý của trẻ trong giờ học Khi học hát, trẻ em gõ đệm bằng phách tre, trống lắc và các nhạc cụ khác, điều này không chỉ tăng cường cảm giác nhịp điệu mà còn tạo sự hưng phấn cho trẻ Trong các hoạt động vận động và múa, việc sử dụng đạo cụ và hóa trang giúp trẻ thể hiện sự tự tin, sinh động và hấp dẫn hơn.
Hoạt động âm nhạc của trẻ em sẽ đạt hiệu quả cao hơn khi có sự hỗ trợ từ các phương tiện như tivi, nhạc cụ, băng đĩa hình Việc dạy trẻ hát sẽ trở nên hấp dẫn và chính xác hơn khi giáo viên sử dụng nhạc cụ Đồ dùng trực quan, có thể do giáo viên tự làm hoặc được trang bị, cần được sử dụng một cách hợp lý và đúng lúc để tránh lạm dụng Điều này sẽ giúp các đồ dùng trực quan phát huy tác dụng tốt nhất trong giáo dục âm nhạc cho trẻ mầm non.
*Câu hỏi ôn tập chương 1
1 Trình bày vai trò của âm nhạc trong quá trình hình thành và phát triển nhân cách trẻ em
2 Phân tích đặc điểm khả năng âm nhạc của trẻ từ 3 – 6 tuổi
3 Giáo dục âm nhạc cho trẻ mầm non cần chú trọng những nhiệm vụ nào?
4 Phân tích các phương pháp dạy học âm nhạc trong trường mầm non.
PHƯƠNG PHÁP TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG ÂM NHẠC TRONG TRƯỜNG MẦM NON
Sự phát triển của hoạt động nghe nhạc đối với trẻ mẫu giáo
- Nhận biết các bài hát ngắn, nghe bản nhạc đến hết, nói lại được nội dung bài hát, cảm nhận được tính chất bài hát.
- Nhận biết được tác phẩm, phân biệt âm thanh của một số nhạc cụ, thích nghe nhạc.
Tiếp nhận sự đối lập về đặc trưng âm thanh: to – nhỏ, cao - thấp, nhanh - chậm và các cách cảm thụ âm nhạc.
Nghe nhạc một cách thích thú và lôi cuốn, biểu hiện tình cảm hưởng ứng Trẻ phân biệt được âm thanhtheo độ cao,sắc thái và cường độ.
Hiểu rõ nội dung của tác phẩm âm nhạc và cảm nhận sắc thái thể hiện trong âm nhạc là rất quan trọng Người nghe cần nhận biết các tác phẩm biểu diễn, phân biệt âm thanh cao - thấp, dài - ngắn, cũng như âm sắc của nhạc cụ Bên cạnh đó, việc nhận xét giọng hát của bản thân và của người khác cũng góp phần nâng cao khả năng cảm thụ âm nhạc.
Âm nhạc có hai hình thức chính là nhạc hát và nhạc đàn Nhạc hát với lời ca dễ hiểu, gần gũi với trẻ nhỏ, không chỉ mang lại niềm vui mà còn có tác dụng giáo dục toàn diện Trong khi đó, nhạc đàn sử dụng nhiều phương pháp diễn cảm phong phú để thể hiện những hình tượng âm nhạc đa dạng mà giọng hát khó có thể truyền tải.
Để luyện tai nghe cho trẻ, bắt đầu bằng việc phát triển phản xạ định hướng âm thanh thông qua các trò chơi như nghe tiếng tích tắc của đồng hồ và tiếng kêu của động vật Sau đó, cho trẻ nghe các bài hát và bản nhạc do giáo viên tổ chức, giúp trẻ cảm nhận những đặc điểm chung của tác phẩm và làm quen với các thuộc tính âm thanh, như âm thanh cao - thấp, to - nhỏ, tốc độ vừa - chậm, các âm hình tiết tấu đặc biệt, âm sắc nhạc cụ và giọng hát, từ đó rèn luyện sự tinh tế trong quá trình nghe.
- Nghe đàn, hát các tác phẩm khác nhau (dân ca, nhạc truyền thống, bài hát biên soạn cho nhạc cụ)
- Nghe trong quá trình học thuộc bài hát, vận động nhịp điệu, trò chơi
- Nghe các âm thanh khác trong cuộc sống ( tiếng kêu các con vật, tiếng mưa )
Trẻ em nên được nghe nhiều thể loại bài hát khác nhau để phát triển tư duy và cảm xúc Các bài dân ca, hát ru và bài hát thiếu niên là những lựa chọn tuyệt vời, giúp trẻ cảm nhận âm nhạc một cách tự nhiên và gần gũi Ngoài ra, những sáng tác phù hợp với lứa tuổi cũng rất quan trọng, mang lại niềm vui và sự hứng thú cho trẻ.
- Cho trẻ nghe các bài hát vui vẻ, nhộn nhịp, dí dỏm.
Ví dụ: Trống cơm, Anh phi công ơi, Bài ca đi học, Màu áo chú bộ đội, Mùa xuân ơi…
- Nghe các bài hát trữ tình êm dịu, các bài hát ru.
Ví dụ: Em mơ gặp Bác Hồ, Chỉ có một trên đời, Cây trúc xinh, Lí cây bông, Ngày đầu tiên đi học, Việt Nam quê hương tôi…
2.1.5 Hướng lựa chọn bài hát, bản nhạc cho trẻ nghe
Các tác phẩm âm nhạc cho trẻ nghe chiếm vị trí đặc biệt quan trọng trong việc hình thành văn hoá âm nhạc chung.
- Cần lựa chọn những tác phẩm chứa đựng tính nhân đạo, đi sâu vào thế giới tình cảm của trẻ, có hình ảnh phù hợp với trẻ em
Khi chọn bài hát cho trẻ nghe, cần chú ý đến nội dung và chất lượng nghệ thuật của bài hát Trẻ thường quan tâm đến chủ đề của bài hát và khả năng phát triển nhạc cảm, tri giác, cũng như trí nhớ âm nhạc Do đó, những bài hát nên phản ánh những vấn đề mà trẻ quan tâm và dễ hiểu, đồng thời phải phù hợp với sở thích và năng lực cảm thụ của trẻ Ngoại trừ nhạc không lời, các bài hát cần đảm bảo chất lượng cao để mang lại hiệu quả tốt nhất cho trẻ.
Trẻ em cần được tiếp xúc với các bài hát về quê hương, đất nước, lãnh tụ, quân đội và những bài hát phản ánh thế giới xung quanh, bao gồm cả các bài dân ca.
+ Trẻ nhà trẻ nên cho trẻ nghe các bài hát về người thân các bài hát ru, các con vật
+ Trẻ mẫu giáobé, chọn các bài hát về động vật, thiên nhiên, các bài dân ca quen thuộc, nhạc thiếu nhi.
+ Trẻ mẫu giáo nhỡ giống như mẫu giáo bé nhưng cần chọn những bài hát thể hiện sắc thái tình cảm phong phú hơn.
Trẻ mẫu giáo lớn nên được giới thiệu các bài hát về quê hương, đất nước và chủ đề sinh hoạt lao động, nhằm phát triển tính đoàn kết giữa trẻ em các dân tộc Những bài đồng dao có hình ảnh sinh động cùng với sự lặp lại của ngữ điệu và tiết tấu rõ ràng sẽ giúp trẻ dễ dàng dựng kịch và chuyển thể các chi tiết khác nhau của động tác.
Các bài nghe cho trẻ nên được chọn lọc theo các chủ đề giáo dục như gia đình, bản thân, thế giới động vật và thực vật, nhằm phù hợp với xu hướng đổi mới hiện nay.
Trẻ em nên được tiếp xúc với âm nhạc cổ điển trong và ngoài nước, đặc biệt là những bản nhạc ngắn, vì chúng có tác dụng giáo dục tốt Qua đó, trẻ không chỉ làm quen với âm sắc của nhạc cụ mà còn cảm nhận được các tính chất âm hình, tiết tấu và giai điệu, giúp hiểu rõ hơn về các nhân vật và ý nghĩa đạo đức giữa cái thiện và cái ác Để phù hợp với khả năng tập trung và nhận thức của trẻ, cần chọn lựa các bài nhạc không lời ngắn gọn, có tiêu đề dễ gợi ý để giáo viên có thể giảng giải Các tác phẩm âm nhạc cho trẻ không chỉ giới hạn trong chương trình quy định mà nên mang tính vui vẻ, sinh động và tràn đầy sức sống.
Phương pháp dạy trẻ nghe nhạc
Mục đích của việc cho trẻ nghe nhạc là phát triển khả năng cảm thụ âm nhạc thông qua các bài hát và bản nhạc Hoạt động giáo dục âm nhạc không chỉ giúp trẻ nghe nhạc mà còn là nền tảng để trẻ tập hát, vận động, múa theo nhạc và tham gia vào các trò chơi âm nhạc.
Phương pháp chính được sử dụng là biểu diễn cảm xúc các tác phẩm âm nhạc, kết hợp với việc đàm thoại diễn giải và trực quan, nhằm hướng dẫn trẻ phát triển khả năng hình tượng âm nhạc một cách hiệu quả.
Khi giới thiệu bài hát cho trẻ, giáo viên nên nhấn mạnh mối liên hệ giữa âm thanh và các hiện tượng trong cuộc sống Việc sử dụng tranh ảnh minh họa hoặc các động tác, đạo cụ sẽ giúp trẻ tiếp thu nội dung bài hát một cách hiệu quả hơn.
Khi trẻ nghe bài hát lần đầu, hãy để trẻ thưởng thức toàn bộ bài hát để nhận biết đặc điểm chung Sau đó, giúp trẻ phân biệt các yếu tố âm nhạc như tốc độ, cường độ và âm sắc Khi trẻ đã hiểu rõ vai trò của những yếu tố này trong việc truyền tải cảm xúc và hình tượng âm nhạc, hãy cho trẻ nghe lại bài hát một lần nữa.
- Có thể cho trẻ nghe trực tiếp hoặc nghe qua các phương tiện khác
Trẻ em sẽ có ấn tượng mạnh mẽ và hứng thú hơn khi được nghe cô giáo hát trực tiếp Việc nghe trực tiếp không chỉ giúp trẻ cảm nhận âm nhạc mà còn quan sát cách thể hiện sinh động của cô Do đó, khi hát cho trẻ, cô cần sắp xếp để tất cả trẻ đều có thể nhìn rõ và nghe rõ, sử dụng các phương tiện trực quan hỗ trợ Phương pháp nghe trực tiếp yêu cầu giáo viên hát một cách chính xác, tự nhiên và diễn cảm, thể hiện đúng phong cách của tác phẩm.
Nghe qua phương tiện giúp trẻ tiếp cận âm nhạc một cách phong phú, khi trẻ được nghe giáo viên đàn hoặc thông qua các thiết bị như đài, tivi, đĩa hình Phương pháp này không chỉ mở rộng khả năng nhận thức mà còn giúp trẻ làm quen với sự kết hợp hài hòa giữa giọng hát, nhạc cụ và âm sắc Để tăng cường hiệu quả, giáo viên nên kết hợp việc nghe với các hoạt động trực quan như xem tranh, sử dụng con rối và các động tác múa minh họa, từ đó giúp trẻ dễ dàng ghi nhớ và tích lũy ấn tượng âm nhạc từ tác phẩm.
2.1.7 Các hình thức cho trẻ nghe nhạc Để cho việc nghe nhạc có hiệu quả cao cần cho trẻ nghe có hệ thống, liên tục, có mục đích.
- Tổ chức cho trẻ nghe trong giờ âm nhạc.
- Tổ chức cho trẻ nghe mọi lúc mọi nơi: nghe trong giờ đón trẻ, trả trẻ, giờ chơi , giờ học, giờ nghỉ
2.1.7.1 Nghe trong giờ âm nhạc: Có hai hình thức
Nghe là tiết trọng tâm trong quá trình học tập, chiếm nhiều thời gian hơn so với các hoạt động khác Hoạt động nghe đòi hỏi trẻ phải tích cực tham gia, tập trung chú ý, phát triển khả năng tri giác và kích thích trí tưởng tượng của mình.
- Nghe kết hợp: Là nghe trong loại giờ học có ca hát hoặc vận động là trọng tâm
+ Cô hát cùng đàn đệm, hoặc phần đệm được làm sẵn trong đĩa mềm Giáo viên có thể vừa hát vừa đệm đàn.
+ Trong quá trình cho trẻ nghe cô múa minh hoạ, có thể mời trẻ cùng tham gia phụ hoạ.
2.1.7.2 Nghe mọi lúc mọi nơi
Tổ chức cho trẻ nghe nhạc trong các thời điểm khác nhau trong ngày tại trường mầm non là hoạt động quan trọng, bao gồm giờ trả trẻ, đón trẻ, giờ thể dục sáng, giờ chơi và hoạt động chiều Việc này không chỉ giúp trẻ thư giãn mà còn kích thích sự phát triển cảm xúc và tư duy sáng tạo của trẻ.
Quá trình cho trẻ nghe nhạc
2.1.8.1 Chuẩn bị cho trẻ nghe nhạc
Hiệu quả của hoạt động nghe nhạc phụ thuộc vào sự chuẩn bị của giáo viên Giáo viên cần chuẩn bị kỹ, cụ thể:
- Giáo viên phải nắm được tính chất của bài hát, xác định được sắc thái, tình cảm, đặc điểm lời ca, giai điệu.
- Học thuộc bài hát, tập hát nhuần nhuyễn kết hợp nét mặt, điệu bộ phù hợp
- Xác định được yêu cầu đối với tiết học và đặc điểm trẻ.
- Chuẩn bị đầy đủ đồ dùng, dụng cụ.
Bước 1 Ổn định giới thiệu.
- Ổn định – Giới thiêụ tên bài hát, tác giả( xuất xứ) Cô dùng lời lẽ hấp dẫn dẫn dắt giới thiệu về bài hát
- Giới thiệu cần ngắn gọn, rõ ràng, diễn cảm.
Bước 2 Hát cho trẻ nghe:
- Cô hát lần 1 kết hợp sử dụng đàn
- Hát lần 2 kết hợp múa minh hoạ
- Cho trẻ nghe bài hát qua băng, đĩa
Hình thức biểu diễn liên tục biến đổi để thu hút sự chú ý và hứng thú của trẻ em Để tăng cường hiệu quả, cần kết hợp giữa lời nói và các phương pháp trực quan trong các lần biểu diễn.
Bước 3 Củng cố Cô nên hỏi lại tên bài hát, tác giả.
Ca hát
2.2.1 Ýnghĩa giáo dục của ca hát
Ca hát là một nghệ thuật có khả năng biểu đạt cảm xúc mạnh mẽ, ảnh hưởng sâu sắc đến người nghe thông qua âm nhạc và lời ca Nó phản ánh cuộc sống sinh động của con người và là hình thức nghệ thuật dễ tiếp thu, dễ thể hiện Do đó, ca hát có tính quần chúng cao, được đánh giá cao và đóng vai trò quan trọng trong đời sống hàng ngày.
Nhạc trưởng Xtolkovxki nói: “Đối với trẻ, giọng hát là nhạc cụ âm nhạc đầu tiên và vừa sức nhất”.
- Trong quá trình phát triển cơ thể, ca hát giúp trẻ thở sâu, phát triển giọng trẻ, củng cố thanh quản, phát triển ngôn ngữ.
Dạy hát không chỉ giúp trẻ phát triển khả năng âm nhạc mà còn kích thích hoạt động trí tuệ tích cực Trẻ sẽ học cách so sánh giọng hát của mình với bạn bè, lắng nghe và cảm nhận sự thay đổi trong giai điệu và tiết tấu âm nhạc.
- Trong khi học hát những khả năng âm nhạc của trẻ cũng phát triển mạnh như tai nghe âm nhạc, cảm giác tiết tấu, trí nhớ âm nhạc.
2.2.2 Đặc điểm cơ quan phát âm của trẻ
Muốn thực hiện tốt phương pháp dạy trẻ hát, giáo viên cần căn cứ vào đặc điểm cơ quan phát âm của trẻ.
Trẻ mầm non có bộ máy phát thanh còn yếu, với dây thanh đới mảnh và ngắn, vòm họng cứng, và hơi thở ngắn, nông Do chưa điều khiển được hệ cơ thanh quản và hơi thở, giọng của trẻ thường cao và yếu Sự phối hợp giữa tai và giọng chưa thật sự chủ động, khoang ngực chưa phát triển, cùng với tỉ lệ đầu to so với thân mình, khiến giọng trẻ vang và tiếng phát ra trong trẻo.
Để trẻ phát triển giọng hát tốt, việc rèn luyện thường xuyên là rất quan trọng, nhưng cần đảm bảo phù hợp với sức khỏe và vệ sinh Nếu trẻ bị tổn thương hệ thống phát âm do la hét, hát quá sức hoặc viêm nhiễm thanh quản, giọng hát của trẻ có thể bị hỏng, khiến trẻ không thể hát được nữa.
2.2.3 Yêu cầu cần đạt khi dạy hát
Trẻ em thể hiện khả năng hát một cách tự nhiên và chuẩn xác, với sự diễn cảm rõ ràng Các em có thể điều chỉnh âm cao, thấp, cũng như sự ngân, ngắt trong từng câu hát Phát âm của trẻ rất rõ ràng, và các em biết cách điều chỉnh giọng hát to, nhỏ, nhanh, chậm để mang lại cảm xúc cho bài hát.
- Cô giúp trẻ hiểu nội dung, tính chất bài hát
- Chú ý rèn luyện các kỹ năng ca hát cho trẻ: tư thế hát, lấy hơi, tạo âm, nhả chữ, hát chính xác, hát đồng đều khi hát tập thể.
+ Tư thế hát: Khi hát cần đứng hoặc ngồi thẳng.
+ Lấy hơi: Hít nhanh sâu, không hổn hển, thở ra từ từ.
+ Tạo âm thanh: Giọng hát tự nhiên, âm thanh vang, sáng, không la hét căng thẳng trong khi hát.
+ Hát rõ lời:Trẻ hát các từ cần phải rõ, đúng, tiến tới rành mạch.
Để giúp trẻ hát chính xác, cần dạy trẻ nhắc lại đúng âm điệu và nhịp điệu của bài hát Việc chọn bài hát phù hợp với âm vực giọng và hơi thở của từng nhóm là rất quan trọng Cô giáo và các bạn xung quanh cũng phải hát đúng để tạo môi trường học tập hiệu quả.
Sự hòa hợp khi hát tập thể giúp trẻ phát triển kỹ năng điều chỉnh giọng hát của mình để hòa quyện với giọng hát của bạn bè Qua đó, trẻ học cách điều chỉnh độ cao, độ mạnh nhẹ và nhịp độ hát, từ đó tạo nên những giai điệu nhịp nhàng và đồng điệu.
2.2.4 Lựa chọn bài hát cho trẻhát
- Cô có thể chọn những bài trong chương trình hay ngoài chương trình nhưng phải đảm bảo:
Bài hát dành cho trẻ em cần đảm bảo chất lượng nghệ thuật và tính nhân đạo, phù hợp với độ tuổi, đồng thời khơi gợi cảm xúc và hứng thú của trẻ Nội dung lời ca nên xoay quanh các chủ điểm giáo dục, với ngôn ngữ đơn giản và dễ hiểu Đối với trẻ nhà trẻ và mẫu giáo bé, nên lựa chọn những bài hát có một lời, trong khi đó, trẻ mẫu giáo nhỡ và lớn có thể nghe những bài hát có hai lời.
Âm nhạc dành cho trẻ mẫu giáo lớn cần có hình tượng rõ ràng, với âm điệu và nhịp điệu dễ nhớ, dễ hát Các yếu tố như tiết tấu nốt trắng, nốt đen, móc đơn, lặng đen và lặng đơn là rất quan trọng Trẻ ở độ tuổi này cũng có khả năng hát các dấu chấm dôi và móc kép, giúp phát triển khả năng âm nhạc của các em.
Đối với trẻ em ở độ tuổi nhà trẻ và mẫu giáo nhỏ, nên chọn bài hát có độ dài từ 8 đến 12 ô nhịp Trong khi đó, trẻ mẫu giáo lớn và mẫu giáo nhỡ phù hợp với những bài hát có độ dài từ 12 đến 20 ô nhịp.
- Có thể phân chia các bài dạy trẻ hát theo các nội dung cụ thể như sau:
+ Những bài hát thể hiện tình cảm yêu thương gần gũi với người thân.
+ Những bài hát thể hiện tình cảm vui vẽ, thân thiết với bạn bè, tình đoàn kết hữu nghị.
+ Những bài hát giúp trẻ nhận biết môi trường xung quanh thông qua nội dung lời ca.
+ Những bài hát phản ánh sinh hoạt, tính hồn nhiên, ngộnghĩnh của trẻ.
+ Lời ca bài hát phù hợp với chủ đề, chủ điểm giáo dục
Để dạy hát hiệu quả, giáo viên cần phân tích kỹ lưỡng bài hát, hiểu rõ sắc thái và tính chất của nó, từ đó luyện tập để hát một cách chính xác, trôi chảy và đầy cảm xúc.
- Dự kiến những chỗ khó về cao độ , đảo phách, nghịch phách.
- Nắm được nội dung của bài hát Tìm hiểu âm vực giọng hát
Để đạt được hiệu quả trong việc giảng dạy, giáo viên cần xác định mục đích yêu cầu phù hợp với đối tượng học sinh, loại bài học và thời gian học Việc nắm vững chương trình giảng dạy và khả năng ca hát của lớp sẽ giúp giáo viên phát triển kỹ năng ca hát cho trẻ một cách hiệu quả.
Dạy hát nói chung gồm ba phần
- Cho trẻ làm quen với bài hát.
- Luyện tập, củng cố bài hát.
Bước 1 Làm quen với bài hát.
Ngoài giờ học, cô giáo khuyến khích trẻ làm quen với âm nhạc ở mọi lúc, mọi nơi Trẻ có thể nghe qua các phương tiện truyền thông hoặc vào những thời điểm thích hợp để tiếp cận bài hát mới.
+ Cô giới thiệu cho trẻ biết về bài hát sắp học, tên bài hát, tên tác giả.
+ Cho trẻ nghe trọn vẹn bài hát
+ Cô hát mẫu (có thểkết hợp nhạc cụ).
Bước 2 Trẻ học thuộc bài hát.
Giáo viên hướng dẫn trẻ hát theo cô cho đến khi trẻ có thể tự hát Phương pháp dạy bao gồm luyện tập thực hành kết hợp với chỉ dẫn về kỹ năng hát và cảm xúc của bài hát Đối với những bài hát dài, cô chia thành hai phần, dạy trẻ từng phần rồi sau đó ghép lại để tạo thành bài hát hoàn chỉnh.
- Dạy từng câu nối tiếp.
Bước 3: Củng cố bài hát.
* Lưu ý: Căn cứ vào khả năng tiếp thu của từng nhóm tuổi và mức độ làm quen với bài hát trước đó giáo viên lựa chọn cách hướng dẫn.
- Đối với bài hát đa số trẻ đã biết: cho trẻ hát từ đầu đến hết để phát hiện chỗ sai
Giáo viên có thể phân theo tổ, nhóm, cá nhân và hát nhẩm theo để dễ dàng phát hiện lỗi.
- Với bài hát chưa được làm quen: Giáo viên dạy từng câu nối tiếp, giáo viên hát từng câu - trẻ nhắc lại.
- Trong quá trình trẻ hát nếu trẻ hát sai cô sửa sai ngay Khi trẻ đã thuộc cô cho trẻ hát theo đàn đệm.
+ Hát cùng nhạc đệm, hát đúng nhịp.
+ Gợi ý tính chất diễn cảm của bài hát.
+ Vỗ tay, gõ dụng cụ âm nhạc theo nhịp, phách, âm hình, tiết tấu.
+ Tập cho trẻ biểu diễn.
- Cô cần hát mẫu tự nhiên, chuẩn xác, thể hiện tốt phong cách tác phẩm kết hợp trực quan để giúp trẻ cảm thụ tốt tác phẩm.
Vận động theo nhạc
2.3.1 Ýnghĩa của vận động theo nhạc
Nhà chỉ huy Lô-tô-kôp-xki cho rằng cả người lớn lẫn trẻ em thường có xu hướng cử động theo nhịp điệu của âm nhạc, thể hiện qua việc đung đưa tay, gõ chân và lắc đầu Đây là hình thức múa tự phát, và đôi khi trẻ nhỏ còn tự ngẫu hứng tạo ra những điệu múa độc đáo của riêng mình khi nghe nhạc.
Âm nhạc và vận động có mối liên hệ chặt chẽ, bắt nguồn từ cơ sở sinh lý của cơ quan thính giác và cảm giác chuyển động, thăng bằng Theo nhà tâm lý học B.N Chep-lo-va, quá trình tri giác âm nhạc diễn ra đồng thời với các phản ứng vận động âm nhạc theo thời gian.
Âm nhạc có vai trò quan trọng trong việc phát triển trẻ mẫu giáo, nhờ vào tính hồn nhiên và sự ham thích hoạt động của trẻ Mối quan hệ giữa âm nhạc và vận động giúp trẻ cải thiện cảm giác nhịp điệu, sự khéo léo, cùng khả năng phản ứng nhanh và chính xác với các âm thanh mà trẻ nghe thấy.
Vận động theo nhạc không chỉ thỏa mãn nhu cầu tình cảm của trẻ mà còn giúp trẻ bộc lộ cảm xúc và giao tiếp với bạn bè Thông qua các động tác múa, trẻ phát triển kỹ năng, từ đó có khả năng so sánh và lựa chọn vẻ đẹp của nghệ thuật múa.
- Giúp cho tâm hồn của trẻ trong sáng hơn, có hình thể phong thái dáng dấp đẹp.
2.3.2 Đặc điểm phát triển vận động của trẻ
- Trẻ 1 tuổi: Giai đoạn trẻ tập đi, biết cầm lắc, vỗ tay, nhưng chưa chủ động cần có sự giúp đỡ của người lớn.
Trẻ em từ 2 đến 3 tuổi đã có khả năng đi lại và chạy một cách vững vàng Các bé có thể phối hợp những động tác đơn giản theo nhạc, mặc dù chưa hoàn toàn khớp với giai điệu Thông thường, trẻ lặp đi lặp lại các động tác theo một nhịp điệu nhất định, như đi hoặc vỗ tay theo nhạc.
Ví dụ: Vận động bài kéo cưa lừa xẻ, Em thích làm chú bộ đội…
Trẻ 3-4 tuổi có khả năng phối hợp các động tác tay và chân theo nhịp điệu âm nhạc, sử dụng đạo cụ và thực hiện vận động với tốc độ vừa phải Trẻ có thể thực hiện các động tác toàn thân, sử dụng cơ bắp lớn với biên độ lớn và những động tác đối xứng Tuy nhiên, trẻ vẫn gặp khó khăn với những động tác nhỏ, chi tiết hoặc yêu cầu sự chính xác cao Để chuyển đổi giữa các động tác, trẻ cần một khoảng thời gian nhất định.
Trẻ 4 - 5 tuổi có khả năng chuyển động nhịp nhàng theo âm nhạc, thay đổi từ tốc độ chậm sang nhanh Các bé có thể thực hiện các bước nhảy thẳng, xoay tròn, đá chéo chân, nhảy chân sáo, và nhảy vòng tròn một mình, cũng như nhảy đổi nhóm một cách linh hoạt.
Trẻ em từ 5-6 tuổi có khả năng chuyển động nhịp nhàng theo âm nhạc, có thể thay đổi tốc độ từ chậm sang nhanh một cách linh hoạt Các động tác chân của trẻ cũng rất dẻo dai, bao gồm việc nhảy tại chỗ một cách mềm mại và nhảy gập đầu gối.
Thay đổi đội hình theo âm nhạc mở rộng, thu hẹp vòng tròn, biết thể hiện động tác diễn cảm, sáng tạo.
2.3.3 Các hình thức vận động theo nhạc
Hoạt động vận động theo nhạc cho trẻ mầm non được phân thành hai nhóm chính: một nhóm tập trung vào tri giác âm nhạc và nhóm còn lại chú trọng vào việc tái tạo các phương tiện truyền cảm trong động tác.
- Nhóm một: là những động tác đơn giản biểu hiện cảm xúc theo tính chất, nhịp điệu âm nhạc như: Vỗ tay, nhún nhảy…
+ Các vận động đơn giản theo nhịp, phách, âm hình, tiết tấu chậm, phối hợp, nhanh
+ Các động tác minh hoạ cho lời ca
Ví dụ Bài Bác đưa thư vui tính.
Nhóm hai tập trung vào kỹ năng chuyển động trong tổ chức âm nhạc, với các bài múa được dàn dựng nghệ thuật Điều này bao gồm việc sử dụng trang phục, đạo cụ, hóa trang và di chuyển đội hình để tạo nên một màn trình diễn hấp dẫn và ấn tượng.
2.3.4 Phương pháp hướng dẫn trẻ vận động theo nhạc
- Mục đích: Giúp trẻ tri giác toàn vẹn những vận động.
- Trẻ học thông qua bắt chước nên giáo viên phải làm mẫu nhiều lần, các động tác cần phải đẹp, diễn cảm chính xác.
- Chủ yếu là để hướng dẫn, phân tích, đặt câu hỏi.
Mục đích của việc sử dụng lời nói trong giảng dạy là để giáo viên giải thích các động tác, giúp trẻ hiểu và thực hiện các vận động hiệu quả Ngoài ra, lời nói còn được dùng để động viên và khuyến khích trẻ, đồng thời kích thích trí tưởng tượng của trẻ khi thực hiện các động tác.
- Yêu cầu: Lời nói cần ngắn gọn, rõ ràng, dễ hiểu.
Trẻ em cần thực hiện theo mẫu của cô từ đầu đến cuối bài, hoặc có thể bắt chước từng câu, từng phần, và từng đoạn Để giúp trẻ nắm vững kiến thức, cần cho trẻ thực hành nhiều lần ở những chỗ khó hoặc những phần mà trẻ chưa vững.
- Mục đích: Giúp trẻ nắm được động tác, thực hiện được cả bài
- Yêu cầu: Mẫu của cô phải chuẩn, chính xác.
Khi trẻ em mắc lỗi trong múa, giáo viên sẽ tách riêng động tác đó ra và làm mẫu, đồng thời sử dụng lời hướng dẫn để yêu cầu trẻ thực hiện lại.
- Đối với vỗ tay, nếu trẻ thực hiện sai, cô cho trẻ thực hiện theo nhịp đếm từ chậm đến nhanh rồi chủ động ghép lời.
Cô giáo sẽ tách riêng những lời trẻ vỗ sai, phân tích rõ ràng để trẻ hiểu, kết hợp với việc cô làm mẫu chậm rãi và hướng dẫn trẻ thực hiện lại.
2.3.5 Quá trình dạy vận động theo nhạc
- Phân tích tìm hiểu nội dung tác phẩm.
- Căn cứ vào đặc điểm lứa tuổi để gợi ý cho trẻ thực hiện động tác, minh hoạ lời ca hoặc xây dựng bài múa
- Xác định mục tiêu của bài dạy.
- Giáo viên tập luyện bài vận động.
- Chuẩn bị đồ dùng cho cô và trẻ
- Chuẩn bị giáo án, xác định phương pháp, biện pháp, dự kiến đội hình…
Có nhiều cách dạy cô căn cứ vào đặc điểm từng lớp để chọn cách dạy phù hợp.
* Đối với bài hát và vận động mới ( trẻ chưa được làm quen)
- Múa hay vận động minh hoạ.
+ Cô giới thiệu tên bài hát, tác giả và hình thức vận động.
+ Cô thực hiện mẫu 1-2 lần.
+ Cô dạy trẻ từng động tác sau đó ghép các động tác lại với nhau
Sau khi hoàn thành việc giảng dạy, giáo viên cho trẻ thực hành bài học nhiều lần Cô tổ chức cho trẻ thực hiện dưới các hình thức đa dạng như theo nhóm, tổ chức theo nhóm nhỏ hoặc cá nhân.