LÝ THUYẾT CHUNG VỀ HÌNH HỌA
Lý thuyết chung về hình họa
Hình họa là một bộ môn nghệ thuật tạo hình, tập trung vào việc nghiên cứu luật xa gần và giải phẫu để mô tả những đối tượng khách quan mà mắt ta có thể quan sát Thông qua các yếu tố như đường nét, hình mảng, khối, sáng tối và đậm nhạt, hình họa phản ánh tính chân thật của sự vật dưới góc nhìn thẩm mỹ của họa sĩ Được biết đến với nhiều tên gọi như vẽ hình họa, vẽ theo mẫu hay vẽ tả thực, hình họa thể hiện các đối tượng, vật hoặc người một cách chi tiết và chính xác Các kỹ thuật và chất liệu sử dụng trong hình họa rất đa dạng, bao gồm chì đen, than, màu bột và sơn dầu, tùy thuộc vào trình độ của người họa sĩ.
Hình 1.1 Hình họa tĩnh vật (chì)
Hình 1.2 Hình họa đầu tượng (chì)
Hình 1.3 Hình họa chân dung (than)
Hình 1.4 Hình họa màu toàn thân(sơn dầu)
1.1.2 Nguồn gốc, vai trò của hình họa
Lịch sử mỹ thuật cho thấy rằng các họa sĩ vĩ đại trên thế giới luôn là những bậc thầy trong nghiên cứu hình họa Ví dụ, Leonardo da Vinci với tác phẩm "Người Vitruvius" (1940) không chỉ thể hiện sự chuẩn mực trong tỷ lệ cơ thể con người mà còn là kết quả của những nghiên cứu sâu sắc về khoa học hình học và giải phẫu học của ông.
Hình 1.5 Người Vitruvius (1490) – Leonard da Vinci
Hình họa không chỉ là một phần quan trọng trong sáng tác nghệ thuật mà còn là môn học cơ bản trong hội họa, hỗ trợ cho các lĩnh vực mỹ thuật khác như thiết kế nội thất, thiết kế thời trang và thiết kế đồ họa Việc hiểu biết và nghiên cứu sâu về hình họa là nền tảng giúp nghệ sĩ và kỹ thuật viên tự tin hơn trong quá trình sáng tạo, từ đó nâng cao chất lượng tác phẩm nghệ thuật.
Hình 1.6 Giờ học hình họa vẽ người
1.1.3 Các yếu tố nghiên cứu của hình họa
Các yếu tố nghiên cứu của hình hoạ: là nét, hình, mảng không gian sáng tối và khối
Nét, hay còn được biết đến là đường viền hoặc đường chu vi, là ranh giới phân định giữa các vật thể hoặc giữa một vật thể với không gian xung quanh Theo định nghĩa khoa học, đường nét được hiểu là tập hợp của những điểm chuyển động.
Trong hội hoạ, "đường" và "nét" là hai khái niệm quan trọng thường đi cùng nhau; để tạo ra nét, cần phải có đường, và đường cũng chính là yếu tố cấu thành nên nét Việc sử dụng đường nét một cách hợp lý, cùng với việc hiểu rõ vai trò của chúng trong quá trình học tập và sáng tác hội hoạ, đồ hoạ, là yêu cầu cơ bản trong việc dạy và học mỹ thuật.
Vẽ hình họa thường dùng đến nét để vẽ khung hình, vẽ hình và vẽ đậm nhạt Nét vẽ gồm có nét thẳng và nét cong
Nét thẳng trong môn hình họa vẽ theo mẫu không phải lúc nào cũng hoàn hảo hay đều đặn như nét vẽ kỹ thuật, mà cần phải tự nhiên và mạch lạc theo cảm xúc của người vẽ Các loại nét thẳng có thể bao gồm nét ngang, nét đứng, nét nghiêng và nét gấp khúc, tùy thuộc vào cấu trúc của mẫu vẽ để sử dụng cho hợp lý.
Nét cong cũng chỉ tương đối, không đòi hỏi đều đặn Nét cong dùng để diễn tả vật thể ở dạng tròn, mặt cong.
Khi vẽ, việc chú ý đến đặc điểm hình dáng của mẫu là rất quan trọng Người vẽ cần quan sát kỹ và nhận xét chính xác để thể hiện những nét đặc trưng nhất Để thực hiện điều này hiệu quả, cần so sánh tỷ lệ các bộ phận của mẫu với nhau.
Mảng là thuật ngữ chỉ một mặt phẳng với chu vi xác định Vẽ là nghệ thuật thể hiện trên mặt phẳng, áp dụng các phương pháp khoa học như đo tỷ lệ, khoảng cách, và tác động của ánh sáng để tạo ra không gian ba chiều trên bề mặt hai chiều.
Trong mỹ thuật, bố cục tranh bao gồm các mảng chính, mảng phụ, mảng nổi và mảng chìm, cùng với sự phân chia giữa mảng đậm và mảng nhạt Những mảng này thể hiện sự phân bố màu sắc, chiếm diện tích nhất định trên bề mặt tranh hoặc mẫu vẽ, tạo nên những khu vực riêng biệt, rõ ràng khác biệt với các mảng xung quanh.
Một bức tranh đẹp thường được nhận diện qua sự hài hòa của các hình mảng trong bố cục Một tác phẩm nghệ thuật ấn tượng sẽ có sự tương phản rõ nét giữa các mảng sáng tối, tạo nên chiều sâu và sức sống cho bức tranh.
Hình khối là yếu tố quan trọng giúp chúng ta nhận diện mọi vật trong không gian một cách rõ ràng, cho phép phân biệt khoảng cách gần xa Mỗi vật thể được tạo thành từ nhiều hình khối khác nhau, tạo nên sự đa dạng và phong phú trong hình dáng.
Phương pháp vẽ hình họa
1.2.1 Phần chuẩn bị Để thực hiện được một bài vẽ tốt trước tiên người học cần trang bị các dụng cụ cần thiết, chuẩn bị đầy đủ dụng cụ vẽ sẽ hỗ trợ tốt cho người vẽ trong quá trình thực hiện bài.
Khi chọn bút chì để vẽ, nên ưu tiên sử dụng bút chì gỗ với ruột mềm 2B, 3B, hoặc 4B và lõi to, vì chúng dễ vẽ và dễ tẩy Mỗi loại bút chì có những đặc tính riêng, và qua thời gian sử dụng, bạn sẽ dần nhận ra được sự khác biệt của chúng Đặc biệt, đối với những người mới học vẽ, bút chì KOH là lựa chọn lý tưởng vì dễ tẩy và không gây cảm giác "lì" khi thực hiện các bài vẽ.
- Không nên dùng bút chì kim, ngay cả bút chì khi sử dụng cũng phải gọt bằng dao, không nên sử dụng đồ chuốt
H là viết tắtcủa Hard (cứng),
B viết tắt cho từ Black,
F là Fine có thể gọt rất nhọn mà không làm gãy đầu chì (loại bút này rất hiếm gặp)
Phần lớn bút chì thông dụng thường có độ cứng HB (hard = black), mang lại sự cân bằng giữa độ cứng và màu sắc Với mức độ này, bút chì không quá cứng cũng như không quá đậm, phù hợp cho nhiều mục đích sử dụng khác nhau.
Trong vẽ mỹ thuật thường dùng chì B còn trong kiến trúc hoặc nghệ thuật viết chữ thì chì H được ưa chuộng.
Hình 1.8 Các loại chì vẽ
Hình 1.9 Độ đậm nhạt của chì vẽ
Trong quá trình học hình họa cơ bản, việc làm quen với giấy Canson A3 mỏng là rất quan trọng Giấy Canson có nhiều loại, nhưng nên chọn loại mỏng để vẽ Khi sử dụng giấy Canson, cần chú ý vẽ trên mặt nhám, vì đây là bề mặt phù hợp nhất Đối với các bài hình họa sử dụng than, bút sắt hay màu nước, cần lựa chọn loại giấy phù hợp với từng chất liệu để đạt hiệu quả tốt nhất.
- Tẩy (gôm): Dùng loại gôm mềm 4B (2 loại: đen hoặc vàng) hoặc gôm trắng
Gôm Pentel là lựa chọn phổ biến cho việc vẽ hình họa chì, với nhiều loại gôm khác nhau, mỗi loại mang những ưu điểm riêng Tuy nhiên, gôm chì Pentel nổi bật với tính năng cơ bản và hiệu quả, là công cụ không thể thiếu cho các nghệ sĩ.
Bảng vẽ khổ A3 là một tấm bảng cứng dùng làm bàn đệm cho giấy trong quá trình vẽ Để tránh tình trạng giấy bị nhàu, kích thước bản vẽ nên lớn hơn khổ A3 một chút.
- Kẹp giấy: cần 2 hoặc 4 chiếc kẹp giấy để cố định giấy vào bảng tránh bị xô lệch trong lúc thực hiện bài vẽ
- Dao rọcgiấy: dùng để gọt bút chì.
Ngoài việc chuẩn bị đầy đủ dụng cụ vẽ thì người học phải tuân thủ một cách nghiêm túc các yêu cầu sau:
- Cầncó mẫu thật khi vẽ
- Phải quan sát mẫu thật kĩ để thuộc mẫu về hình dáng tỉ lệ, đậm nhạt và cảm thụ vẻ đẹp của nó
- Không vẽ từ chi tiết, bộ phận mà cần vẽ từ tổng thể bên ngoài rồi mới đến chi tiết bên trong
1.2.2 Phương pháp tiến hành vẽ
Để vẽ một bài hình họa, dù là hình khối đơn giản hay tổ hợp phức tạp, quy trình thực hiện bao gồm các bước sau: quan sát mẫu vẽ, phác thảo khung hình, xác định nét chính, điều chỉnh độ đậm nhạt và hoàn thiện tác phẩm.
Quan sát mẫu vẽ có vai trò rất quan trọng với vẽ theo mẫu Cách quan sát như sau:
Để phân tích một mẫu hiệu quả, cần quan sát từ tổng thể đến chi tiết mà không quá sa đà vào từng yếu tố nhỏ Bốn yếu tố chính cần chú ý bao gồm: hình dáng bên ngoài của mẫu với các chỉ số chiều cao và chiều ngang cùng những nét cơ bản; đặc điểm chính của mẫu như cấu trúc và kích thước; vẻ đẹp của mẫu, điều này tạo hứng thú cho người vẽ; và cuối cùng là các mảng đậm nhạt lớn trong bức tranh.
Để tạo ra một bố cục hợp lý cho hình vẽ, cần quan sát mẫu và suy nghĩ về cách sắp xếp Việc chọn vẽ hình theo chiều ngang hay dọc, cũng như kích thước và vị trí của hình vẽ (ở giữa, lệch phải, lệch trái, hoặc ở trên, dưới trang giấy) rất quan trọng để đảm bảo sự cân đối cho bố cục.
Bước 1: Vẽ phác khung hình
Khung hình là hình dạng bao quanh và giới hạn các điểm cao, thấp, lồi lõm trên mẫu vật Thông thường, khung hình có thể là hình tam giác cho lá trầu, hình tứ giác cho các đồ vật như bình, ly tách, hình nhiều cạnh cho lá mướp, lá sắn hoặc các con vật phức tạp, và hình tròn cho bông hoa hay con gà.
Tùy thuộc vào hình dáng bên ngoài của mẫu, chúng ta sẽ phác thảo khung hình phù hợp Khung hình này chỉ là sản phẩm của trí tưởng tượng của người vẽ, không phải là một yếu tố hiện hữu trong mẫu.
- Khi vẽ khung hình cần chú ý:
▪ Kích thước phải tương ứng tỷ lệ với kích thước của mẫu (chiều ngang, chiều cao hay những khoảng trống của khung hình)
▪ Vẽ phác khung hình cần nét mảnh, nhẹ để sau này có thể tẩy bỏ dễ dàng
▪ Đối với mẫu cân đối (như cái chai, lá bàng…) cần vẽ trục đối xứng để vẽ hình cho đều
Khi làm việc với mẫu ghép gồm 2-3 vật mẫu, cần chú ý quan sát và ước lượng tỷ lệ giữa các mẫu để so sánh Sau đó, hãy vẽ khung hình riêng cho từng vật mẫu để đảm bảo sự chính xác trong việc thể hiện.
Hình 1.10 Khung hình của mẫu vẽ tĩnh vật
Hình 1.11 Khung hình trong vẽ hình họa người
Bước 2: Vẽ phác nét chính
- Quan sát, ước lượng tỉ lệ các bộ phận và đánh dấu các điểm đặc trưng: cao-thấp, lồi-lõm theo chiều ngang, chiều cao mẫu
Dựa vào các điểm đã đánh dấu, hãy phác thảo những nét mờ để tạo hình dáng cho mẫu Bạn có thể vẽ phác nhiều nét để tìm ra nét chính xác hơn, đồng thời quan sát và điều chỉnh tỉ lệ nếu cần thiết.
- Dựa vào các nét chính đã ổn định, quan sát mẫu thật để vẽ nét các chi tiết cho đúng mẫu
Nét vẽ chi tiết cần được điều chỉnh độ đậm nhạt theo quy luật gần rõ-xa mờ, giúp tạo chiều sâu cho tác phẩm Bạn có thể vẽ nhiều nét và sau đó tẩy lọc để đạt được nét vẽ chính xác và đẹp hơn.
Bước 4: Vẽ đậm nhạt (đánh bóng)
Để xác định độ đậm nhạt của mẫu, cần chú ý đến ba yếu tố chính: độ đậm nhất, độ trung gian (đậm vừa) và độ sáng Nếu mẫu chứa nhiều chất liệu hoặc cấu trúc khác nhau, độ đậm nhạt sẽ phức tạp hơn, do đó cần quan sát kỹ lưỡng để nhận diện rõ ràng độ đậm nhạt chính của từng phần.
- Xác định vị trí và hình dáng các mảng đậm nhạt, vẽ phác bằng nét mờ
- Vẽ đậm nhạt theo mảng Cần chú ý:
KHỐI CƠ BẢN VÀ THỰC HÀNH VẼ KHỐI CƠ BẢN
Vẽ khối vuông
Hình 2.3 Khối vuông (khối lập phương)
Khối lập phương là một trong những hình khối cơ bản không thể thiếu khi làm quen với hình họa Việc nắm vững hình khối này đóng vai trò quan trọng trong quá trình rèn luyện kỹ năng cơ bản trong nghệ thuật hình họa.
Khối vuông, hay còn gọi là khối lập phương, là một hình khối cơ bản và có mối liên hệ với nhiều hình phức tạp khác Nó xuất hiện phổ biến trong cuộc sống hàng ngày, từ đồ vật như bàn, ghế, hộp, tivi, tủ lạnh cho đến các công trình kiến trúc như ngôi nhà.
- Là khối góc cạnh, dễ nhìn ra được các mảng của chiều cao, chiều ngang Dễ nhìn thấy giới hạn chiều dài của các cạnh
- Có thể nhìn rõ chiều sâu của các mặt phía trước và phía sau
- Có thể dễ dàng nhận ra các mặt sáng, mặt mờ, mặt tối, mặt đổ bóng, mặt phản quang
- Khối không có các chi tiết phức tạp cũng như không quá khó để dựng hình
Trong không gian hai chiều, khối lập phương được gọi là hình vuông, trong khi ở không gian ba chiều, nó bao gồm chiều ngang, chiều cao và chiều sâu Để vẽ khối vuông, người vẽ cần có khả năng quan sát mẫu, kỹ năng so sánh tỷ lệ, hướng hình và phối cảnh Khối lập phương là tiền đề quan trọng cho nhiều hình khối cơ bản và phức tạp sau này.
Khi đã tìm hiểu kỹ về khối lập phương, bạn có thể hình dung ra bất kỳ vật thể nào trong không gian này
Hình 2.4 Các bước vẽ khối vuông Bước 1:
Hình 2.5 Dựng hìnhkhối lập phương
Để bố cục nằm giữa giấy vẽ, trước tiên, sử dụng que đo để xác định tỷ lệ chiều cao và chiều ngang tổng của khối So sánh hai tỷ lệ này và lấy tỷ lệ nhỏ hơn làm chuẩn Tiếp theo, chấm ra bốn điểm đại diện cho chiều ngang và chiều cao tổng trên giấy Cuối cùng, kiểm tra lại một lần nữa và nếu mọi thứ ổn định, tiến hành phác nét ra.
Quan sát diện bên trái và bên phải để xác định diện nào nhỏ hơn; ưu tiên lấy tỉ lệ nhỏ hơn làm chuẩn Sau đó, so sánh chúng với nhau để phác thảo tiếp cạnh giữa.
Để xác định tỉ lệ chiều sâu của diện đỉnh khối lập phương, trước tiên cần có thông tin về điểm cao nhất, điểm thấp nhất, cạnh trái, cạnh phải và cạnh giữa Sau đó, ta chỉ cần đo chiều sâu của diện đỉnh và so sánh với diện trái hoặc phải, ưu tiên so sánh với diện nào nhỏ hơn.
Khi đã xác định được các tỉ lệ cần thiết, chúng ta tiến hành vẽ cấu trúc khối lập phương một cách rõ ràng để xác định mặt đáy Từ mặt đáy này, chúng ta có thể phác họa bóng đổ của khối một cách chính xác.
- Kẻ đường cạnh bàn nhằm phân chia rõ mặt phẳng nền đứng & nền nằm nhằm tạo điều kiện cho việc vẽ nền sau này.
Hình 2.6 Vẽ đậm nhạt các diện của khối vuông
- Các nét dựng hình ban đầu cần tẩy mờ đi để diễn tả đậm nhạt được chính xác.
Nheo mắt để xác định độ đậm nhạt của các mặt khối lập phương, cần chú ý đến sự khác biệt về sáng tối giữa các diện Diện sáng nhất có thể được để trắng, trong khi diện trung gian nên đánh từ 1-2 lớp Đối với diện tối nhất, tăng độ đậm bằng cách sử dụng 3 lớp chì đan xen.
Sử dụng chì nhạt B để bắt đầu quá trình tạo độ đậm nhạt cho khối Hãy ưu tiên nâng sắc độ từ phần đậm nhất đến nhạt dần, bao gồm các bước từ nền, bóng đổ, đỉnh khối, diện tối, diện mờ cho đến diện sáng.
- Để ý chì luôn chuốt nhọn vừa phải thường xuyên, đan nét theo chiều của vật thể để tạo khối khỏe và mạnh hơn
Bạn có thể bắt đầu vẽ nền ngay từ đầu hoặc vẽ khối trước rồi mới thêm nền sau Lưu ý rằng nên đánh nét đậm từ trong góc ra ngoài để tạo chiều sâu cho bức tranh.
Hình 2.7 Phân tích và tăng độ đậm nhạtkhối vuông
- Bắt đầu tăng đậm các diện sáng tối Lưu ý câu "gần rõ - xa mờ" để tăng đậm các diện sao cho đúng quy luật viễn cận.
- Ở bước này bắt đầu sử dụng chì 3B để tăng độ trung gian và tối của các diện
Để tạo ra một khối lập phương chân thực, cần hiểu rõ độ sáng, tối và trung gian của từng mặt Sau đó, cần phân tích từng mặt để xác định độ sáng, tối và trung gian riêng biệt, phụ thuộc vào nguồn sáng chiếu vào.
Khi so sánh độ tối giữa nền và vật, cần chú ý đến độ đậm của nền so với độ đậm của vật, cũng như độ sáng của nền so với độ sáng của vật Việc này giúp xác định sự tương phản và tạo điểm nhấn cho vật thể trong không gian.
Để tránh tình trạng bài vẽ bị "lì" và mất đi độ trong, khi làm việc ở các mảng tối, nên sử dụng bút chì 4B hoặc 5B.
Để hoàn thiện khối, cần chú ý rằng phản quang của mặt tối không nên quá sáng, mà chỉ nên chuyển độ nhè nhẹ Độ đậm của nền và bóng đổ phải rõ ràng, đồng thời cần tách biệt hẳn với mặt tối để tạo sự nổi bật.
Để điều chỉnh sắc độ một cách chính xác, bạn nên hình thành thói quen đặt bài vẽ dưới mẫu để có thể so sánh trực tiếp và đảm bảo sự tăng giảm sắc độ được thực hiện đúng cách.
- Sắc độ của mặt nền nằm không nên để quá sáng mà phải hơi trầm xuống, nhằm tách mặt nền ra khỏi mặt sáng của mẫu
- Lưu ý qui luật gần rõ xa mờ, tức là tương phản của nền ở xa sẽ mờ hơn (nhòe) tương phản trên vật mẫu ở gần
Vẽ khối tam giác
Khối tam giác là hình khối đơn giản được hình thành từ bốn điểm, bao gồm ba điểm nằm trên mặt phẳng tạo thành đáy và một điểm nằm ngoài mặt phẳng đó Đây là số lượng điểm tối thiểu cần thiết để tạo ra không gian ba chiều.
Trong thực tế, ba điểm đáy của khối tam giác nằm trên một mặt phẳng, nhưng khi thể hiện trên bản vẽ, ba điểm này sẽ có độ cao khác nhau để tạo ra chiều sâu không gian.
Hình 2.10 Các bước vẽ khối tam giác Bước 1:
Hình 2.11 Xác định điểm và dựng hình khối tam giác
Để xác định bố cục cân đối trên giấy vẽ, trước tiên bạn cần sử dụng que đo để so sánh tỷ lệ chiều cao và chiều ngang tổng của khối Hãy ưu tiên lấy tỷ lệ nhỏ hơn làm chuẩn, sau đó đánh dấu bốn điểm tượng trưng cho chiều ngang và chiều cao tổng trên giấy Cuối cùng, kiểm tra lại các điểm quan trọng: điểm 1 (đỉnh), điểm 2 (cạnh đáy), điểm 3 (đường trục từ đỉnh), điểm 4 (điểm ngoài cùng cạnh trái) và điểm 5 (điểm ngoài cùng cạnh phải).
- Khi dựng hình tam giác, cần xác định độ dài, ngắn và các góc chếch của hai của đáy để xác định đúng chiều cao của hình
Quan sát diện bên trái và bên phải để xác định diện nào nhỏ hơn, ưu tiên lấy tỷ lệ nhỏ hơn làm chuẩn Sau đó, so sánh chúng để phác thảo tiếp cạnh giữa.
Khi đã xác định được điểm cao nhất, điểm thấp nhất, cạnh trái, cạnh phải và cạnh giữa của khối lập phương, việc tìm tỉ lệ chiều sâu của diện đỉnh trở nên dễ dàng hơn Ta chỉ cần đo chiều sâu của diện đỉnh và so sánh với diện trái hoặc phải của khối, ưu tiên so sánh với diện nhỏ hơn.
Hình 2.12 Vẽ đậm nhạtkhối tam giác
Để xác định độ đậm nhạt của các diện, bạn cần nheo mắt để quan sát Diện sáng nhất có thể được để trắng, trong khi diện trung gian nên được đánh từ 1-2 lớp Đối với diện tối nhất, bạn cần tăng độ đậm bằng cách sử dụng 3 lớp chì đan xen.
Khi ánh sáng chiếu vào bề mặt của khối tam giác, nó tạo ra hai mảng sáng tối với ranh giới rõ ràng Ranh giới này thường không sắc nét như ở khối hình hộp do độ vát nhọn của mảng từ trên xuống.
Sử dụng chì nhạt B để bắt đầu quá trình tạo độ đậm nhạt cho khối, ưu tiên tăng sắc độ từ những vùng tối nhất đến những vùng sáng hơn Cụ thể, bạn nên bắt đầu từ nền, sau đó là bóng đổ, tiếp theo là đỉnh khối, rồi đến diện tối, diện mờ, và cuối cùng là diện sáng.
- Để ý chì luôn chuốt nhọn vừa phải thường xuyên, đan nét theo chiều của vật thể để tạo khối khỏe và mạnh hơn
Bạn có thể bắt đầu vẽ nền ngay từ đầu hoặc vẽ khối trước rồi mới thêm nền sau Lưu ý nên đánh nét đậm từ trong góc ra ngoài Hãy nheo mắt để so sánh độ sáng giữa nền và vật thể để đạt được sự hài hòa trong bức tranh.
- Độ đậm nhạt trên 1 cạnh của khối tam giác sẽ không giống nhau do độ xa gần khác nhau sẽ hứng nguồn ánh sáng khác nhau
Hình 2.13 Tăng đậm nhạtkhối tam giác
- Bắt đầu tăng đậm sắc độ các diện sáng tối
Khối tam giác có 3 diện, do đó việc xác định độ đậm nhạt trở nên đơn giản hơn so với khối lập phương Sau khi xác định các diện sáng, tối và trung gian, cần phân tích thêm các sắc độ trong từng diện Lưu ý rằng độ sáng của phía trên và dưới cùng một cạnh sẽ không giống nhau.
- Đánh bóng phần nền sau khi đánh xong phần khối của mẫu.
Hình 2.14 Hoàn thiện khối tam giác
- Tiếp tục so sánh đậm nhạt của các khối và tăng đậm cho những phần đậm nhất bằng chì 5B, 7B.
- Dùng gôm lấy sáng cho phần sáng nhất.
Các bóng ngả và bóng phản quang phụ thuộc vào vị trí, độ tiếp nhận ánh sáng và không gian thực của mẫu Để tạo ra sự thống nhất giữa bóng và hình, cần nheo mắt lại nhằm đánh bóng và phân tích độ đậm nhạt.
Vẽ khối trụ
Khối trụ là khối có hình ống tròn, mặt trên và dưới tròn nhưng tùy vào góc nhìn phối cảnh sẽ có dạng hình bầu dục khác nhau
Trong không gian, tồn tại hai loại khối là khối tròn và khối phẳng Khối trụ được xem là dạng khối tròn của khối lục giác, do đó cấu trúc của khối trụ tương tự như khối lục giác, chỉ khác nhau ở một số tính chất nhất định.
- Khối trụ là khối tròn đầu tiên sau các khối có góc cạnh, là khối hình biến thể của các khối cơ bản.
Khối trụ là một hình khối được hình thành từ sự kết hợp giữa phần thân giống như hình hộp và hai đáy hình cầu nằm ở trên và dưới Tâm điểm của đáy tròn khối trụ nằm trên trục chính, chia khối thành hai phần bằng nhau Cấu trúc của khối trụ trong không gian tương tự như cấu trúc của khối hình hộp.
Để vẽ khối trụ, bạn cần thực hiện các bước tương tự như với các khối hình khác, nhưng cần chú ý đến độ cong của khối Trong quá trình vẽ hoặc đánh bóng, hãy kết nối các nét để tạo ra độ cong tự nhiên cho vật thể.
Hình 2.16 Các bước vẽ khối trụ Bước 1:
Hình 2.17 Dựng hình khối trụ
Để dựng hình khối trụ giống như khối lục giác, trước tiên cần quan sát mẫu để xác định tỉ lệ giữa các chiều Tỉ lệ nhỏ hơn sẽ được ưu tiên làm chuẩn, sau đó so sánh với tỉ lệ còn lại Dựa vào sự so sánh này, ta sẽ chấm ra 4 điểm và phác thảo khung hình chữ nhật thể hiện kích thước của khối trụ.
Khi vẽ vật mẫu có tính chất đối xứng, cần chú ý đến việc xác định trục dọc của khối trụ Trục dọc này là trục thẳng đứng, vuông góc với mặt đất và chia khối trụ thành hai phần bằng nhau.
Đầu tiên, chúng ta đo chiều sâu của mặt đỉnh và so sánh với chiều ngang của khối trụ để xác định chiều sâu của mặt đỉnh Sau đó, từ mặt đỉnh, chúng ta vẽ mặt đáy với kích thước lớn hơn một chút so với mặt đỉnh.
- Có được các tỉ lệ cần thiết, ta phác ra cấu trúc khối trụ, vẽ mặt đỉnh & mặt đáy vào, từ đấy xác định được bóng đổ của khối
Tùy thuộc vào góc nhìn, mặt trên của khối trụ có thể xuất hiện dưới dạng hình elip lớn hoặc nhỏ khác nhau Việc so sánh độ cong của mặt đáy với mẫu thật là rất quan trọng để đảm bảo tính chính xác.
- Phác đường cạnh bàn để phân chia không gian đứng & không gian nằm nhằm mục đích vẽ nền sau này
Hình 2.18 Phân tích sáng tối khối trụ
Hình 2.19 Vẽ đậm nhạt khối trụ
Tùy thuộc vào nguồn sáng, khối trụ có thể được phân chia tương tự như khối lục giác Bằng cách nheo mắt, chúng ta có thể phác thảo chu vi của các diện sáng, mờ và tối theo vật mẫu Sau khi xác định đúng các diện, chúng ta sẽ bắt đầu quá trình vẽ với các mức độ đậm nhạt phù hợp.
- Cần vờn khối để có sự chuyển nhẹ giữa các diện
Sử dụng chì nhạt B để tạo hiệu ứng sáng tối cơ bản cho khối, hãy ưu tiên lên sắc độ từ đậm nhất đến nhạt dần, bao gồm các bước như nền, bóng đổ, đỉnh khối, diện tối, diện mờ và cuối cùng là diện sáng.
- Để ý chì luôn chuốt nhọn vừa phải thường xuyên, đan nét theo chiều của vật thể để tạo khối khỏe và mạnh hơn.
Bạn có thể bắt đầu vẽ nền ngay từ đầu hoặc vẽ khối trước rồi mới thêm nền sau Khi vẽ, hãy chú ý đánh nét đậm từ trong góc ra ngoài để tạo chiều sâu cho bức tranh.
Hình 2.20 Tăng đậm nhạt khối trụ
- Bắt đầu tăng đậm sắc độ các diện sáng tối
Để tạo độ cong cho khối khỏe hơn, cần phân tích và chuyển đổi khối thành dạng vạt mảng, cụ thể là khối lục giác, nhằm đan nét theo đúng chiều của diện.
Khi khối cong bắt đầu hình thành nhưng vẫn còn cứng, hãy sử dụng chì nhọn để nhẹ nhàng vờn quanh đỉnh khối, giúp giảm độ sắc nét và chuyển dần sang diện mờ.
- Sử dụng chì nhạt B để vờn khối tương tự từ diện mờ qua diện sáng
- Nheo mắt để so sánh độ đậm của vật với nền
- Cần quan sát kỹ để thể hiện phần sáng-tối của mặt trên khối trụ (mặt hình elip).
Hình 2.21 Hoàn thiện khối trụ
Trong quá trình hoàn thiện khối, cần chú ý rằng phản quang của mặt tối không nên quá sáng, mà chỉ nên chuyển độ nhẹ nhàng Độ đậm của nền và bóng đổ cần phải rõ ràng, đồng thời tách biệt hẳn khỏi mặt tối để tạo sự nổi bật.
- Cần nheo mắt so sánh độ sáng-trong sáng và độ tối-trong tối Độ sáng-tối của vật phải rõ ràng hơn độ sáng-tối của phần nền.
Vẽ khối chóp
Khối chóp nón, hay còn gọi là khối tròn xoay, là hình khối được hình thành khi quay một đường cong phẳng quanh một trục thẳng nằm trong cùng một mặt phẳng.
Hình 2.23 Các bước vẽ khối chóp Bước 1:
Hình 2.24 Vẽ khung hình khối chóp
Để dựng hình khối chóp nón giống khối tam giác, trước tiên cần quan sát tỉ lệ giữa chiều cao và chiều ngang Từ đó, xác định 4 điểm dựa trên tỉ lệ đã so sánh và vẽ phác cạnh bên của khối chóp Việc kiểm tra độ xiên của cạnh là cần thiết để đảm bảo khối chóp đạt được hình dáng gần giống mẫu nhất.
Khi vẽ vật mẫu có tính chất đối xứng, cần chú ý đến việc vẽ trục dọc của khối trụ Trục dọc này là trục thẳng đứng, vuông góc với mặt đất và có vai trò chia khối chóp thành hai phần bằng nhau.
Đầu tiên, so sánh chiều sâu của mặt đỉnh với chiều ngang của khối trụ để xác định chiều sâu của đáy Sau đó, từ đáy, vẽ một hình elip có chiều ngang tương đương với chiều ngang của khối chóp nón, đồng thời lưu ý vẽ cả phần bị khuất của mặt đáy.
- Có được các tỉ lệ cần thiết, ta phác ra cấu trúc khối chóp, vẽ cạnh bên & mặt đáy vào, sau đó xác định được bóng đổ của khối
- Phác đường cạnh bàn để phân chia không gian đứng & không gian nằm nhằm mục đích vẽ nền sau này
Hình 2.25 Vẽ đậm nhạt cho khối chóp
Khối chóp là sự kết hợp độc đáo giữa khối tam giác và khối trụ, tạo nên một hình khối hấp dẫn Để nắm bắt được hình dạng của khối chóp, cần phải chú ý đến chu vi của các diện sáng, mờ và tối dựa trên vật mẫu.
Sử dụng chì nhạt B để tạo ra sự sáng tối cơ bản cho khối, bắt đầu từ việc xác định sắc độ từ đậm nhất đến nhạt dần Quy trình này bao gồm việc vẽ nền, tiếp theo là bóng đổ, sau đó là đỉnh khối, diện tối, diện mờ và cuối cùng là diện sáng.
- Đan nét theo chiều của vật thể để tạo khối khỏe và mạnh hơn
Hình 2.26 Tăng đậm nhạt cho khối chóp
- Bắt đầu tăng đậm sắc độ các diện sáng tối
Để tăng cường độ cong cho khối, cần phân tích và biến khối thành dạng vạt mảng, cụ thể là khối tam giác, nhằm tạo nét phù hợp với chiều của diện.
Khi khối cong xuất hiện nhưng vẫn còn cứng, hãy sử dụng chì nhọn một cách vừa phải để vờn nhẹ vùng đỉnh khối Điều này giúp giảm độ gắt từ đỉnh khối, chuyển dần sang diện mờ.
- Sử dụng chì nhạt 3B để vờn khối tương tự từ diện mờ qua diện sáng
- Đan nét cho các khối bên tối bằng chì 4B để tránh bị “lì” bài vẽ
- So sánh độ tối của khối và bóng đổ
Để hoàn thiện khối, cần chú ý rằng phản quang của mặt tối không nên quá sáng, chỉ cần chuyển độ một cách nhẹ nhàng Độ đậm của nền và bóng đổ phải rõ ràng và tách biệt hoàn toàn.
Hình 2.27 Hoàn thiện khối chóp
- Nheo mắt để xác định độ sáng của phần đỉnh và phần chân khối gần nhất phần nào sáng hơn
- Độ chênh lệch sáng-tối của phần mẫu gần sẽ rõ ràng hơn ở phần xa.
Vẽ khối cầu
Khối cầu là một trong hai khối hình cơ bản nhất trong hình học, cùng với khối lục giác, và đóng vai trò quan trọng trong việc tạo hình cho nhiều vật thể phức tạp Việc hiểu rõ cấu trúc và phân tích nguyên lý sáng tối dựa trên cấu tạo của khối cầu sẽ giúp học viên dễ dàng hơn trong việc diễn tả hình dạng tròn sau này.
Hình 2.29 Các bước vẽkhối cầu
Hình 2.30 Dựng hình khối cầu
Để bắt đầu, cần xác định bố cục cân đối trên tờ giấy vẽ Tiếp theo, tạo khung hình vuông, trong đó khối cầu sẽ nằm vừa vặn Sau đó, tiến hành dựng trục dọc để hoàn thiện bố cục.
& trục ngang chia khung hình thành bốn phần bằng nhau
- Từ khung hình vuông & trục dọc, trục ngang được xác định đầy đủ, ta vẽ đường cong dựa vào cạnh ngoài của từng ô vuông nhỏ
Sau khi hoàn thành việc dựng hình tròn, bước tiếp theo là xác định mặt elip với tâm nằm tại giao điểm của trục dọc và trục ngang Điều này giúp tạo ra độ sâu, từ đó hình thành nên khối cầu.
Khi hoàn thành việc dựng hình khối cầu, bước tiếp theo là xác định đường cạnh bàn, nhằm phân chia không gian thành hai phần: không gian đứng và không gian nằm.
Khi ánh sáng chiếu vào khối cầu, nó tạo ra sự phân chia rõ rệt giữa hai mảng sáng và tối, nhưng không có đường ranh giới sắc nét Sự chuyển động của bóng đổ hòa quyện vào nhau, tạo nên một hiệu ứng thị giác thú vị Trong phần sáng, có các vùng sáng nhất và sáng trung gian, trong khi phần tối bao gồm các vùng tối và phản quang Phản quang của khối cầu là phần khó nhận biết nhất, vì nó nằm ở ranh giới giữa sáng và tối, với hình dạng cong tròn đặc trưng.
Hình 2.31 Vẽ đậm nhạtkhối cầu
Sử dụng chì nhạt B để xác định các sắc độ cơ bản cho khối, ưu tiên từ đậm đến nhạt Quy trình này bao gồm việc tạo nền, sau đó là bóng đổ, tiếp theo là đỉnh khối, diện tối, diện mờ và cuối cùng là diện sáng.
- Để ý chì luôn chuốt nhọn vừa phải thường xuyên, đan nét theo chiều của vật thể để tạo khối khỏe và mạnh hơn
Bạn có thể bắt đầu bằng cách vẽ nền trước khi tạo hình khối, hoặc cũng có thể vẽ khối trước rồi thêm nền sau Hãy chú ý đến việc đánh nét đậm từ trong góc ra ngoài để tạo chiều sâu cho bức tranh.
Hình 2.32 Tăng đậm nhạt khối cầu
- Bắt đầu tăng đậm các diện sáng tối Lưu ý câu "gần rõ - xa mờ" để tăng đậm các diện sao cho đúng quy luật viễn cận
Khi thiết kế khối cầu theo đường vòng cung, cần chú ý đến độ đậm của nó, vì độ sáng và tối không đồng đều Mặt trên của khối cầu thường sẽ sáng hơn do nhận nhiều ánh sáng, trong khi mặt dưới thường tối hơn.
- Điểm đặc biệt của khối cầu là ánh sáng phản quang rất rõ và sáng nên khi vẽ cần lưu ý xác định đúng khu vực phản quang này
Hình 2.33 Hoàn thiện khối cầu
Để hoàn thiện khối, cần chú ý đến phản quang của mặt tối, không nên quá sáng mà chỉ chuyển độ nhẹ nhàng Độ đậm của nền và bóng đổ phải rõ ràng và tách biệt với mặt tối Đỉnh khối cần có độ đậm phù hợp, chuyển độ từ mặt mờ sang mặt sáng một cách êm ái Đồng thời, cần thường xuyên đánh bóng theo chiều của khối để giữ được độ cong tự nhiên của vật thể.
Để điều chỉnh sắc độ một cách hiệu quả, bạn nên hình thành thói quen đặt bài vẽ dưới mẫu và giữ khoảng cách hợp lý Việc so sánh trực tiếp giúp bạn dễ dàng nhận diện và sửa chữa các lỗi sai kịp thời.
- Sắc độ của mặt nền nằm không nên để quá sáng mà phải hơi trầm xuống, nhằm tách mặt nền ra khỏi mặt sángcủa mẫu
- Không gian xung quanh khối cầu có thể hoàn toàn sáng hơn hoặc tối hơn để nổi bật khối cầu
Phân tích và hiểu khối cơ thể người từ đó thể hiện được sáng-tối cho dáng mẫu.
Hình 2.34 Cơ thể người quy theo hình khối
ỨNG DỤNG VẼ KHỐI CƠ BẢN TRONG
Mô tả nếp xếp vải
Nếp xếp vải được hình thành khi vải được phủ quanh một diện tích nhất định, có thể là ngẫu nhiên hoặc có chủ đích Hình dạng của nếp xếp phụ thuộc vào bề mặt tiếp xúc, có thể là nhẵn hoặc gồ ghề, cùng với chất liệu vải, cho dù là mềm mại hay cứng cáp.
Trong vẽ thời trang, sinh viên cần nắm vững các dạng nếp xếp ngẫu nhiên hoặc cố định để tạo điểm nhấn cho trang phục Việc hiểu rõ cấu trúc khối và ánh sáng sẽ giúp người vẽ mô tả trang phục một cách chính xác và sinh động nhất.
Hình 3.2 Mẫu nếp xếp vải
Hình 3.3 Các bước thực hiện vẽ nếp xếp vải
Phương pháp thực hiện vẽ nếp xếp vải cũng gồm các bước như ở phần vẽ khối:
Bước 1: Dựng khung hình của mẫu
Bước 2: Nheo mắt phân tích nguồn sáng, hướng sáng để xác định bóng của mẫu, bóng đổ, phân mảng đậm nhạt
Bước 3: Tăng đậm nhạt cho bài vẽ, cần nheo mắt để xác định nguồn sáng chiếu vào, xác định hình của bên tối
Bước 4: Phân tích và tăng đậm chỗ tối nhất, dùng gôm lấy sáng chỗ sáng nhất
Cần lưu ý quy luật viễn cận gần rõ xa mờ.
Em hãy lựa chọn mô tả lại một trong các dạng nếp gấp vải sau.
Hình 3.4 Một số nếp xếp vải dạng chóp
Hình 3.5 Nếp xếp vải dạng tròn
Mô tả sáng tối trên trang phục
- Váy tròn xòe là kiểu váy được phái nữ rất ưa chuộng bởi sự bồng bềnh lãng mạn và đậm chất nữ tính.
Kỹ thuật cắt vải rộng ở phần gấu váy giúp tạo ra dáng xòe tự nhiên khi mặc, với những nếp gấp đều đặn và liên tiếp, mang lại vẻ đẹp thanh lịch và duyên dáng cho người mặc.
Hình 3.6 Mẫu váy tròn xòe
Bước đầu tiên trong việc tạo mẫu váy là dựng khung hình cơ bản Đối với phần lai váy, cần xác định độ cong của chân váy theo hình khối trụ tròn, sau đó mới tiến hành tạo độ lượn theo thiết kế mẫu.
Bước 2: Nheo mắt để phân tích nguồn sáng và hướng sáng, giúp xác định bóng của mẫu, bóng đổ, và phân mảng đậm nhạt Trong bước này, do mẫu có hình dạng phức tạp với nhiều nếp hình trụ tròn, nên việc xác định độ sáng và tối cơ bản là rất quan trọng.
Bước 3: Tăng đậm nhạt cho bài vẽ, nheo mắt để xác định nguồn sáng chiếu vào, xác định hình của bên tối
- Các dải tối có độ đậm thay đổi khác nhau ở phần trên và dưới
Bước 4: Phân tích và tăng đậm chỗ tối nhất, dùng gôm lấy sáng chỗ sáng nhất
Cần lưu ý quy luật viễn cận gần rõ xa mờ, xác định tối-trong tối và sáng-trong sáng
1 Em hãy mô tả nếp xếp vải ở tay áo có nếp gấp
Hình 3.7 Hình tham khảo nếp xếp tay áo
2 Em hãy mô tả mẫu nơ trên trang phục.
Hình 3.7 Mẫu nếp xếp trên nơ
3 Em hãy mô tả mẫu váy có biến kiểu.
Hình 3.8 Mẫu váy biến kiểu
4 Em hãy mô tả mẫu đầm bí sau