Quan điểm của chủ nghĩa Mac-LeNin về gia đình
Gia đình, mối quan hệ gia đình và xã hội
Gia đình là một tổ chức xã hội quan trọng, được hình thành dựa trên các mối quan hệ hôn nhân, huyết thống, nuôi dưỡng và giáo dục giữa các thành viên, đóng vai trò thiết yếu trong đời sống cộng đồng của con người.
Gia đình là đơn vị cơ bản nhất của xã hội, được hình thành từ sớm và trải qua một quá trình phát triển lâu dài.
Lịch sử nhân loại đã trải qua nhiều hình thức gia đình: gia đình huyết tộc, gia đình đối ngẫu, gia đình một vợ một chồng.
1.1.2 Đặc trưng và các mối quan hệ cơ bản của gia đình.
Quan hệ hôn nhân là một quan hệ cơ bản của sự hình thành, tồn tại và phát triển gia đình.
Hôn nhân là mối quan hệ giữa nam và nữ nhằm thỏa mãn nhu cầu tâm sinh lý và tình cảm, đồng thời duy trì nòi giống Đây là nền tảng cho sự hình thành và phát triển gia đình Qua các thời kỳ lịch sử, hình thức và bản chất của hôn nhân đã có sự thay đổi, chịu ảnh hưởng bởi quan hệ kinh tế và chế độ xã hội Do đó, hôn nhân luôn cần được xã hội công nhận, với tình yêu là cơ sở trực tiếp cho sự hình thành của nó.
Tình yêu là sự hòa hợp về tâm lý, sức khỏe, cảm xúc và lối sống giữa hai người khác giới trước khi kết hôn Tuy nhiên, tiêu chuẩn và biểu hiện của tình yêu có sự khác biệt tùy thuộc vào từng thời đại, giai cấp và dân tộc.
Quan hệ huyết thống là quan hệ cơ bản đặc trưng của gia đình
Quan hệ huyết thống giữa bố mẹ và con cái xác định vị trí của từng thành viên trong gia đình và thân tộc, đồng thời là mối quan hệ cơ bản của gia đình.
Quan hệ huyết thống cũng có những thay đổi theo tiến trình lịch sử, cũng chịu sự chi phối của kinh tế, văn hóa của mỗi thời đại
Quan hệ quần tụ trong cùng một không gian sinh tồn
Quan hệ quần tụ là mối quan hệ giữa các thành viên trong gia đình, diễn ra trong một không gian cụ thể, với mục đích tạo điều kiện thuận lợi cho việc chăm sóc và hỗ trợ lẫn nhau, nhằm duy trì sự tồn tại và phát triển bền vững của gia đình.
Sự phát triển kinh tế và văn hóa xã hội đã dẫn đến việc mở rộng không gian sống của con người, tuy nhiên, nhu cầu quần tụ và gắn bó của các thành viên trong gia đình vẫn luôn được đề cao.
Quan hệ nuôi dưỡng giữa các thành viên và thế hệ thành viên trong gia đình
Quan hệ nuôi dưỡng là trách nhiệm chăm sóc và hỗ trợ lẫn nhau giữa các thành viên trong gia đình, nhằm duy trì nòi giống và tồn tại Đây không chỉ là nghĩa vụ mà còn là quyền lợi thiêng liêng của mỗi thành viên trong gia đình.
Xã hội hiện đại chú trọng đến việc hỗ trợ các thành viên trong gia đình thông qua bảo hiểm, chăm sóc y tế và dịch vụ dưỡng lão Tuy nhiên, những dịch vụ này không thể hoàn toàn thay thế vai trò và chức năng của các thành viên trong gia đình.
1.1.3 Vai trò, vị trí và quan hệ giữa gia đình và xã hội.
Gia đình là tế bào của xã hội.
Gia đình đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển của xã hội, là yếu tố cốt lõi cho sự tồn tại và tiến bộ của cộng đồng Như một tế bào tự nhiên, gia đình là đơn vị nhỏ nhất cấu thành xã hội; nếu không có gia đình để tái tạo con người, xã hội sẽ không thể tồn tại và phát triển Do đó, để xây dựng một xã hội tốt đẹp, cần phải chú trọng vào việc xây dựng những gia đình vững mạnh.
Mức độ tác động của gia đình đối với xã hội phụ thuộc vào bản chất của từng chế độ xã hội Trong các chế độ xã hội dựa trên sở hữu tư liệu sản xuất, sự bất bình đẳng trong quan hệ gia đình và xã hội đã hạn chế đáng kể ảnh hưởng của gia đình đối với cộng đồng.
Trình độ phát triển của xã hội quy định hình thức tổ chức, quy mô và kết cấu của gia đình
Quan điểm duy vật lịch sử cho rằng gia đình phản ánh sự phát triển kinh tế qua các thời kỳ Trong lịch sử, các phương thức sản xuất đã thay thế nhau, dẫn đến sự thay đổi về tổ chức, quy mô và cấu trúc gia đình Gia đình đã tiến hóa từ hình thức tập thể, quần hôn, đến gia đình cặp đôi và cuối cùng là gia đình cá thể với hôn nhân một vợ một chồng Sự chuyển biến từ gia đình một vợ một chồng bất bình đẳng sang mô hình bình đẳng phụ thuộc vào tiến bộ trong sản xuất và phát triển kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội của từng thời kỳ Đặc điểm, đạo đức và lối sống trong gia đình cũng bị ảnh hưởng bởi các mối quan hệ xã hội, vì vậy tiêu chuẩn đạo đức và lối sống sẽ khác nhau tùy thuộc vào chế độ xã hội.
Gia đình là cầu nối giữa cá nhân và xã hội
Mỗi cá nhân chỉ có thể được sinh ra trong một gia đình, nơi đây đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành và phát triển tính cách Gia đình là môi trường đầu tiên, ảnh hưởng sâu sắc đến cách mà mỗi người học hỏi và ứng xử với những người xung quanh cũng như xã hội.
Gia đình là tổ ấm mang lại các giá trị hạnh phúc
Gia đình là nền tảng vững chắc, mang đến hạnh phúc và sự hòa hợp cho từng thành viên trong xã hội Tại đây, tình cảm thiêng liêng giữa vợ chồng và mối quan hệ giữa cha mẹ với con cái được thể hiện rõ nét, tạo nên giá trị sống quý báu cho mỗi người.
Gia đình đóng vai trò quan trọng trong việc nuôi dưỡng và chăm sóc những công dân có ích cho xã hội Hạnh phúc gia đình là nền tảng hình thành nhân cách tốt cho các thành viên Do đó, để xây dựng một xã hội vững mạnh, cần chú trọng vào việc phát triển và củng cố giá trị gia đình.
Hồ chủ tịch nói: “Gia đình tốt thì xã hô ̣i tốt, nhiều gia đình tốt cô ̣ng lại thì làm cho xã hô ̣i tốt hơn”
Những điều kiện và tiền đề xây dựng gia đình trong quá trình xây dựng CNXH
1.2.1 Điều kiện, tiền đề về kinh tế - xã hội
Thủ tiêu chế độ bóc lột và xác lập quan hệ sản xuất mới là yếu tố then chốt trong việc thực hiện cải tạo xã hội chủ nghĩa, nhằm xoá bỏ các tập quán hôn nhân cũ bị ảnh hưởng bởi giai cấp thống trị Điều này góp phần xoá bỏ bất bình đẳng giới và sự chênh lệch giữa các thành viên trong gia đình, tiến tới xây dựng một nền kinh tế quốc dân công bằng hơn.
Trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội, việc phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa không chỉ hình thành và hoàn thiện các cơ sở vật chất - kỹ thuật của chủ nghĩa xã hội mà còn tạo ra cơ hội phát huy tiềm năng của từng gia đình và thành viên trong xã hội Sự phát triển này là tiền đề quan trọng để cân bằng giữa tăng trưởng kinh tế và thực hiện công bằng xã hội, góp phần xoá đói giảm nghèo Đồng thời, nó cũng tạo điều kiện cho sự phát triển gia đình, khắc phục hạn chế, kế thừa và phát huy giá trị truyền thống, từ đó hình thành các yếu tố tích cực trong gia đình và chuyển đổi từ gia đình truyền thống sang gia đình mới theo định hướng xã hội chủ nghĩa.
1.2.2 Các điều kiện và tiền đề chính trị và văn hóa xã hội
Nhà nước xã hội chủ nghĩa chú trọng đến việc xây dựng và hoàn thiện hệ thống luật pháp, đặc biệt là Luật Hôn nhân và Gia đình Tư tưởng này được Đảng và nhà nước áp dụng trong suốt quá trình phát triển đất nước theo hướng xã hội chủ nghĩa, thể hiện rõ qua sự ra đời, phát triển và hoàn thiện dần dần của Luật Hôn nhân và Gia đình Việt Nam.
Hiến pháp 1959, điều 24 khẳng định quyền bình đẳng của phụ nữ Việt Nam dân chủ cộng hoà với nam giới trong các lĩnh vực chính trị, kinh tế, văn hoá, xã hội và gia đình Phụ nữ được hưởng lương ngang bằng với nam giới khi thực hiện cùng một công việc Nhà nước cam kết đảm bảo quyền lợi cho phụ nữ công nhân và viên chức, bao gồm việc nghỉ trước và sau khi sinh với đầy đủ lương Ngoài ra, nhà nước cũng bảo vệ quyền lợi của mẹ và trẻ em, phát triển các cơ sở chăm sóc trẻ em như nhà đỡ đẻ, nhà giữ trẻ và vườn trẻ, đồng thời bảo hộ hôn nhân và gia đình.
Luật hôn nhân gia đình 1959 đã thể hiện tư tưởng tiến bộ của Đảng và Nhà nước về gia đình, nhấn mạnh việc thực hiện chế độ hôn nhân tự do, một vợ một chồng, bình đẳng nam nữ và bảo vệ quyền lợi của phụ nữ và trẻ em Mục tiêu là xây dựng gia đình hạnh phúc, dân chủ và hòa thuận, nơi mọi người đoàn kết và hỗ trợ lẫn nhau Luật cũng đã xoá bỏ những tàn tích của chế độ hôn nhân phong kiến, như sự phân biệt giới tính và sự coi thường quyền lợi của con cái.
Quá trình thực hiện hôn nhân tự nguyện, tiến bộ, một vợ một chồng và xây dựng gia đình bình đẳng, dân chủ đã đạt được nhiều kết quả tích cực nhờ vào những điều chỉnh, đổi mới phù hợp với thực tế xã hội trong các lần bổ sung, sửa đổi luật Hôn nhân gia đình Bên cạnh việc hoàn thiện hành lang pháp lý, Đảng và Nhà nước ta cũng chú trọng xây dựng các chính sách văn hóa - xã hội nhằm nâng cao tri thức, sức khỏe, đời sống vật chất và tinh thần của người dân Mục tiêu chủ yếu của công tác gia đình trong thời kỳ công nghiệp hoá và hiện đại hoá là ổn định, củng cố và xây dựng gia đình theo tiêu chí ít con, no ấm, bình đẳng, tiến bộ, hạnh phúc, để mỗi gia đình Việt Nam thực sự là tổ ấm của mỗi người và là tế bào lành mạnh của xã hội.
Gia đình đóng vai trò quan trọng trong sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá và xây dựng chủ nghĩa xã hội, do đó đầu tư cho gia đình chính là đầu tư cho phát triển bền vững Mỗi gia đình có trách nhiệm không chỉ với các thành viên mà còn với xã hội, trong khi Nhà nước và xã hội cần bảo vệ sự ổn định và phát triển của các gia đình Việc xây dựng gia đình cần gắn liền với sự nghiệp giải phóng phụ nữ, và cán bộ, đảng viên phải gương mẫu trong việc chăm lo cho gia đình mình cũng như vận động cộng đồng thực hiện điều này.
Cần tăng cường lãnh đạo và chỉ đạo công tác gia đình như một nhiệm vụ thường xuyên, chủ động rà soát và đánh giá tình hình gia đình tại địa phương Các kế hoạch và đề án cụ thể cần được xây dựng và triển khai để giải quyết những khó khăn, thách thức trong lĩnh vực này Đặc biệt, cần chú trọng xoá bỏ các hủ tục và tập quán lạc hậu trong hôn nhân và gia đình, đồng thời kiên quyết đấu tranh chống lại những lối sống thực dụng, vị kỷ và đồi truỵ Ngoài ra, cần tăng cường công tác bảo vệ và chăm sóc trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn, cũng như xây dựng các biện pháp cụ thể để phòng, chống tệ nạn xã hội và bạo hành trong gia đình.
Ba là, tăng cường giáo dục đời sống gia đình bằng cách cung cấp kiến thức và kỹ năng sống cho các gia đình, bao gồm kỹ năng làm cha mẹ và ứng xử giữa các thành viên Cần vận động mọi gia đình tự nguyện thực hiện nếp sống văn minh và tích cực tham gia xây dựng hương ước, quy ước, quy chế dân chủ cơ sở Phát triển các hình thức tổ hòa giải và câu lạc bộ gia đình tại cộng đồng, đồng thời giữ gìn và phát huy văn hóa gia đình và truyền thống tốt đẹp của dòng họ Xây dựng tình làng nghĩa xóm, đoàn kết giúp đỡ lẫn nhau, nhắc nhở nhau thực hiện tốt chủ trương, chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước Trong giáo dục, cần kế thừa và phát huy những giá trị truyền thống tốt đẹp của gia đình Việt Nam, gắn với xây dựng những giá trị tiên tiến trong xã hội phát triển.
Tiếp tục thúc đẩy phát triển kinh tế hộ gia đình là một trong những ưu tiên hàng đầu, nhằm nhân rộng các mô hình kinh tế tiên tiến Điều này sẽ đảm bảo tính bền vững của chương trình xoá đói giảm nghèo và tạo việc làm, đặc biệt là ở những khu vực khó khăn, vùng sâu, vùng xa và cộng đồng dân tộc thiểu số Cần đặc biệt quan tâm đến các gia đình có công với cách mạng và những gia đình là nạn nhân của chiến tranh.
Năm nay, các ban, ngành, đoàn thể, cộng đồng và gia đình cần tích cực tham gia xây dựng gia đình văn hóa, làng văn hóa và khu phố văn hóa Cần phát triển và nhân rộng các mô hình gia đình tiêu biểu, tạo phong trào xây dựng gia đình ít con, no ấm, bình đẳng và hạnh phúc Đặc biệt, cần biểu dương và nhân rộng các mô hình gia đình vượt khó, gia đình làm kinh tế giỏi, gia đình hiếu học, gia đình trẻ hạnh phúc, cùng với những gia đình nhiều thế hệ sống mẫu mực, chăm sóc người cao tuổi và giáo dục trẻ em.
Cần sớm xây dựng và triển khai chiến lược cùng chương trình mục tiêu cho công tác gia đình, đồng thời phát triển các đề án cụ thể nhằm giải quyết những thách thức hiện tại mà gia đình đang phải đối mặt.
Hoàn thành các nhiệm vụ và mục tiêu văn hóa xã hội không chỉ nâng cao tri thức và sức khỏe của cộng đồng mà còn cải thiện đời sống vật chất và tinh thần cho từng cá nhân Điều này tạo điều kiện thuận lợi cho mỗi người phát triển và khai thác tối đa khả năng của mình Hơn nữa, sự tiến bộ này sẽ góp phần thay đổi tích cực hình thức tổ chức, quy mô và kết cấu gia đình, phù hợp với xu hướng phát triển của thời đại.
Vần đề gia đình ở Việt Nam hiện nay
Sự hình thành gia đình ở Việt Nam
Gia đình là nền tảng của xã hội, nơi con người được sinh ra và phát triển cả về thể chất lẫn nhân cách Mối quan hệ giữa gia đình và xã hội là hữu cơ; sự phát triển của xã hội tạo điều kiện cho gia đình thịnh vượng, trong khi một gia đình khỏe mạnh sẽ góp phần vào sự phát triển bền vững và chất lượng của xã hội.
Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nhấn mạnh tầm quan trọng của gia đình trong xã hội, cho rằng "nhiều gia đình cộng lại mới thành xã hội" và "hạt nhân của xã hội là gia đình" Điều này cho thấy gia đình không chỉ là đơn vị cơ bản mà còn là nền tảng cho sự phát triển của xã hội Trong bối cảnh hiện nay, gia đình trở thành mối quan tâm chung của các quốc gia, cả phát triển lẫn đang phát triển, với nhận thức rằng bảo vệ và phát triển sự vững chắc của gia đình là yếu tố then chốt để ổn định và phát triển xã hội.
Gia đình trong xã hội hiện đại đã trải qua nhiều thay đổi sâu sắc so với thời xưa Những biến đổi này không chỉ diễn ra mạnh mẽ mà còn đặt ra nhiều thách thức cần giải quyết, như bùng nổ dân số, chênh lệch giới tính, mâu thuẫn giữa các thế hệ và sự thay đổi trong lựa chọn đối tượng kết hôn, bao gồm cả hôn nhân đồng giới Bên cạnh đó, các mô hình gia đình mới cũng đang ngày càng xuất hiện, phản ánh sự đa dạng và tiến bộ của xã hội.
Năm 1994, Liên hiệp quốc đã công nhận là “năm gia đình”, trong khi Việt Nam chọn ngày 28 tháng 06 năm 2006 làm “ngày gia đình” Nghị quyết Đại hội XI của Đảng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc xây dựng gia đình no ấm, bình đẳng, tiến bộ và hạnh phúc, coi đó là tế bào lành mạnh của xã hội.
Nhiều vấn đề gia đình đang gia tăng ở Việt Nam, đặc biệt trong bối cảnh đất nước hiện nay, do tác động của cơ chế thị trường và hội nhập quốc tế Nhiều thành viên trong gia đình có động cơ và mục đích sống lệch lạc, dẫn đến tình trạng không thích ứng kịp với những biến đổi xã hội nhanh chóng, gây ra khủng hoảng và thậm chí là sự đổ vỡ trong các gia đình.
Trong bối cảnh hiện nay, giá trị truyền thống tốt đẹp của gia đình Việt Nam đang dần mai một, trong khi tình trạng ly hôn và bạo hành gia đình gia tăng Chủ nghĩa cá nhân và thực dụng cũng có xu hướng tăng lên, gây nguy cơ khủng hoảng cho nhiều "tế bào" xã hội Gia đình không chỉ là "tế bào" tự nhiên mà còn là đơn vị kinh tế quan trọng; nếu không có gia đình nuôi dưỡng con người tốt, khỏe mạnh, xã hội sẽ không thể tồn tại và phát triển bền vững.
Gia đình văn hóa Việt Nam được xác định qua các tiêu chí quan trọng tại Đại hội VIII của Đảng, với Chiến lược xây dựng gia đình văn hóa cụ thể Đến Đại hội XI, Đảng ta đã phát triển nhận thức mới về gia đình, nhấn mạnh rằng no ấm, bình đẳng, tiến bộ và hạnh phúc là những điều kiện thiết yếu cho sự phát triển lành mạnh và bền vững Để tạo ra một "tế bào lành mạnh" và "nền tảng vững chắc", cần xây dựng gia đình Việt Nam theo các tiêu chí no ấm, bình đẳng, tiến bộ, hạnh phúc và bền vững.
1 Gia đình no ấm là gia đình: Đủ ăn, đảm bảo dinh dưỡng hợp lý Đủ mặc, phù hợp với điều kiện sinh hoạt và làm việc Có nhà ở ổn định, vững chắc Có các tiện nghi, điều kiện thiết yếu phục vụ sinh hoạt gia đình.
2 Gia đình bình đẳng là gia đình trong đó: Mọi thành viên trong gia đình chia sẽ bàn bạc, cùng nhau quyết định mọi công việc Các thành viên trong gia đình đều được hưởng các quyền lợi như nhau: học tập nghỉ ngơi, chăm sóc sức khỏe, hưởng thụ văn hóa, tham gia các hoạt động ở xã hội và cộng đồng Các thành viên gia đình biết kính trên nhường dưới quan tâm, hổ trợ giúp đở lẫn nhau Không có bạo hành gia đình Không phân biệt con trai, con gái.
3 Gia đình tiến bộ là gia đình: Thực hiện tốt yếu tố bình đẳng trong gia đình Các thành viên gia đình thực hiện tốt đường lối chủ trương chính sách, Pháp luật của Đảng và Nhà nước, không vi phạm pháp luật và các tệ nạn xã hội, thực hiện tốt các quy ước của cộng đồng Tích cực học tập để nâng cao trình độ về mọi mặt, thực hiện tốt chăm sóc sức khỏe, kế hoạch hóa gia đình.
4 Gia đình hạnh phúc là gia đình: Mọi thành viên trong gia đình có ý thức bảo vệ sức khỏe Hoàn toàn hài lòng, toại nguyện với tổ ấm của mình Khi một gia đình đạt cả ba tiêu chí: No ấm, bình đẳng, tiến bộ thì là điều kiện cần để có gia đình hạnh phúc.
5 Gia đình bền vững là gia đình: Mọi thành viên trong gia đình luôn luôn sống có trách nhiệm và bổn phận, thực hiện đầy đủ các quyền và nghĩa vụ với nhau trong lúc thuận lợi hay khó khăn; lúc khỏe mạnh cũng như ốm đau, lúc giàu sang hay nghèo khó không được bỏ nhau, phải bảo bọc cho nhau.
Trong những năm gần đây, việc thành lập cơ quan quản lý nhà nước về gia đình và công nhận ngày 28-6 hàng năm là Ngày Gia đình Việt Nam đã khẳng định tầm quan trọng của gia đình trong xã hội, cũng như vai trò của xã hội đối với gia đình trong bối cảnh công nghiệp hóa và hiện đại hóa đất nước.
Công tác gia đình hiện nay vẫn còn nhiều yếu kém và đối mặt với nhiều thách thức, đặc biệt trong việc thực hiện Luật Hôn nhân và Gia đình Hiện tượng tảo hôn vẫn tồn tại, trong khi tình trạng ly hôn, ly thân, và quan hệ tình dục trước hôn nhân gia tăng, dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng cho cá nhân, gia đình và xã hội Ngoài ra, những vấn đề tiêu cực trong hôn nhân với người nước ngoài cũng đang gây lo ngại trong cộng đồng.
Nhiều giá trị đạo đức truyền thống tốt đẹp của gia đình như hiếu nghĩa, thủy chung, trách nhiệm và kính trên nhường dưới đang có dấu hiệu suy giảm trong xã hội hiện nay.
Thực trạng về gia đình Việt Nam
Gia đình truyền thống Việt Nam, được hình thành qua quá trình dựng nước và giữ nước, chịu ảnh hưởng sâu sắc từ xã hội nông thôn và nền sản xuất nông nghiệp nhỏ, chủ yếu dựa vào trồng lúa nước Gia đình này còn bị chi phối bởi tư tưởng Khổng giáo và thường gắn bó chặt chẽ với họ hàng, làng xã, mang tính chất phụ quyền gia trưởng Những đặc điểm này tạo ra những mặt tích cực cho gia đình truyền thống Việt Nam.
Các thành viên trong gia đình rất coi trọng giá trị gia đình, thể hiện qua quan niệm “tu thân, tề gia, trị quốc, bình thiên hạ” Họ luôn nhấn mạnh vai trò quan trọng của gia đình như một cấu trúc xã hội mẫu mực và là trung tâm của xã hội, với quan niệm rằng “đất có thổ công, sông có hà bá” và “một giọt máu đào hơn ao nước lã”.
Trong gia đình, việc kính trọng và biết ơn cha mẹ là điều vô cùng quan trọng, thể hiện qua câu nói “công cha như núi thái sơn, nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra.” Sự hiếu thảo và lòng tôn kính đối với cha mẹ chính là đạo lý của con cái Bên cạnh đó, tình cảm giữa anh em cũng cần được nuôi dưỡng, với nề nếp trên dưới, thương yêu và đùm bọc lẫn nhau, như câu “anh em như thể chân tay, đói lành đùm bọc, dở hay đỡ đàn.”
Phụ nữ Việt Nam, đặc biệt là con dâu trưởng, thể hiện sự thủy chung và đảm đang qua nhiều khía cạnh trong cuộc sống Họ đóng góp tích cực cho gia đình thông qua lao động, chăm sóc con cái và quản lý công việc gia đình Sự cống hiến này không chỉ thể hiện tình yêu thương mà còn góp phần xây dựng nền tảng vững chắc cho gia đình.
Gia đình Việt Nam hiện nay không chỉ có những mặt tích cực mà còn tồn tại nhiều hạn chế cần được xã hội chú ý và quan tâm hơn nữa.
Thứ nhất , vấn đề trọng nam khinh nữ - bất bình đẳng trong gia đình Thứ hai, vấn đề bạo lực gia đình
Vấn đề kết hôn và ly hôn đang gia tăng, dẫn đến tình trạng trẻ em dưới 5 tuổi và 1 tuổi gặp nhiều rủi ro Hơn nữa, nhiều trẻ em và thanh thiếu niên hiện đang sống lang thang, đối mặt với nguy cơ nghiện ma túy và tham gia vào các hành vi phạm pháp Sự gia tăng số lượng trẻ em trong những hoàn cảnh khó khăn này là một vấn đề nghiêm trọng cần được giải quyết.
Vấn đề trọng nam khinh nữ và bất bình đẳng trong gia đình cần được giải quyết để xây dựng mối quan hệ dân chủ, bình đẳng giữa các thành viên, đặc biệt là giữa nam và nữ, cha mẹ và con cái Sự tiến bộ của gia đình phụ thuộc vào sự phát triển của từng thành viên và gắn liền với sự phát triển xã hội Tuy nhiên, tình trạng hiện tại vẫn dẫn đến những hôn nhân không phù hợp, thường do cha mẹ sắp đặt mà không xem xét tình yêu của con cái Trong xã hội phong kiến, quan niệm tam tòng đã tạo ra sự bất bình đẳng, khi phụ nữ phải tuân theo các quy tắc khắt khe về vai trò trong gia đình.
Phụ nữ thường không được coi trọng trong xã hội, bị giới hạn trong vai trò nội trợ và chăm sóc gia đình, trong khi đàn ông giữ vai trò lãnh đạo và ra quyết định Họ chi phối các nguồn lực và lợi ích của gia đình, kiểm soát phụ nữ và hoạt động của họ Quan niệm truyền thống cho rằng phụ nữ chỉ nên lo việc nhà còn đàn ông đảm nhận trách nhiệm lớn hơn vẫn ảnh hưởng mạnh mẽ đến vị trí của phụ nữ trong xã hội.
Bạo lực gia đình là hành vi tấn công mà thường do người đàn ông thực hiện đối với những người có mối quan hệ thân thiết như vợ hoặc con cái Hành vi này có thể bao gồm việc sử dụng vũ lực hoặc đe dọa bằng vũ lực nhằm mục đích kiểm soát tài chính và các mối quan hệ xã hội của nạn nhân.
Cưỡng bức trong gia đình hiện nay biểu hiện qua nhiều hình thức như cưỡng bức về thân thể, tình dục, tâm lý và tài chính, gây ra bởi những suy nghĩ sai lệch và sự phụ thuộc của phụ nữ trong hôn nhân Nguyên nhân sâu xa còn đến từ hệ thống pháp luật và chính sách về gia đình chưa hoàn thiện, cần phải được pháp luật hóa và tăng cường tính thực thi để bảo vệ sự phát triển bền vững của gia đình Việt Nam Việc mở rộng hiệu lực chấp hành pháp luật và tăng cường giáo dục pháp chế là rất cần thiết, nhằm nâng cao nhận thức của các thành viên trong gia đình về việc tuân thủ pháp luật một cách tự nguyện Sự quan tâm kịp thời từ các cơ quan đoàn thể cũng đóng vai trò quan trọng trong việc giảm thiểu tình trạng này.
Vấn đề kết hôn và ly hôn diễn ra nhanh chóng đang gây ra nhiều hệ lụy nghiêm trọng, đặc biệt là đối với trẻ em dưới 5 tuổi và những trẻ em ở độ tuổi cao hơn Tình trạng trẻ em và thanh thiếu niên lang thang cơ nhỡ, nghiện ma túy, cũng như hành vi phạm pháp đang gia tăng đáng kể, tạo ra một thách thức lớn cho xã hội.
Thời đại công nghiệp hóa đã khiến mọi người sống nhanh hơn, kể cả trong tình yêu và hôn nhân Tình yêu hiện tại giống như một câu chuyện ngắn, với việc làm quen, hôn nhau, và quyết định kết hôn diễn ra rất nhanh chóng, nhưng cũng dẫn đến ly hôn nhanh chóng Các mối quan hệ thường chỉ được xây dựng trên sự tìm hiểu sơ sài, và tình cảm dễ bị lung lay khi gặp khó khăn Trong xã hội hiện đại, vợ chồng có ít thời gian dành cho nhau, dẫn đến tỷ lệ ly hôn ngày càng tăng, ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng gia đình tại Việt Nam.
Tình trạng trẻ em chết cao xuất phát từ suy nghĩ chưa trưởng thành của giới trẻ về hôn nhân và gia đình Nhiều bạn trẻ quyết định nuôi con khi còn quá nhỏ tuổi, dẫn đến những lựa chọn sai lầm như nạo phá thai và bỏ rơi con cái.
Cha mẹ thường không thông cảm và hay mắng mỏ trẻ vị thành niên, vì họ cho rằng trẻ không vâng lời Hơn nữa, do bận rộn với công việc kiếm tiền, cha mẹ ít có thời gian chăm sóc gia đình và con cái.
Kỳ thi là thời điểm căng thẳng cho thanh thiếu niên, khi áp lực từ việc đạt điểm cao thường dẫn đến sự so sánh với bạn bè từ cha mẹ Điều này tạo ra tâm lý lo lắng và căng thẳng trong thế hệ trẻ.
Những định hướng và nội dung xây dưng gia đình mới ở Việt Nam
Gia đình mới ở Việt Nam hiện nay cần kế thừa và phát huy những giá trị truyền thống tốt đẹp, đồng thời tiếp thu những tiến bộ từ mô hình gia đình toàn cầu.
Gia đình truyền thống, mặc dù có tính chất phụ quyền và gia trưởng, vẫn chứa đựng những giá trị tốt đẹp cần được kế thừa và phát huy trong bối cảnh hiện đại Trong số các giá trị này, truyền thống gắn kết gia đình và tình làng nghĩa xóm, cùng với tình yêu gia đình gắn liền với tình yêu dân tộc, là rất quan trọng Những giá trị này đã được hình thành và phát triển qua suốt quá trình lịch sử của dân tộc ta.
Trong quá trình xây dựng gia đình mới, cần chú ý loại bỏ những giá trị không còn phù hợp của gia đình truyền thống, bao gồm tính cục bộ theo họ tộc và địa phương, các nghi lễ rườm rà trong cưới hỏi, cũng như sự bất bình đẳng về giới và giữa các thế hệ.
Trong bối cảnh hiện đại với sự phát triển của các phương tiện tiên tiến, việc chuyển đổi từ gia đình truyền thống sang gia đình hiện đại yêu cầu sự tiếp thu có chọn lọc các giá trị văn hóa toàn cầu, bao gồm quan hệ dân chủ và bình đẳng giữa các thành viên, trình độ học vấn, và lối ứng xử Tuy nhiên, để có thể tiếp nhận những giá trị mới này, cần bảo tồn và phát huy những giá trị tốt đẹp của gia đình truyền thống, đồng thời dung nạp những nội dung phù hợp với văn hóa và đạo lý dân tộc Việt Nam.
Hiện nay, việc xây dựng gia đình mới ở Việt Nam dựa trên mối quan hệ hôn nhân tự nguyện và tiến bộ, đồng thời đảm bảo quyền tự do trong việc kết hôn và ly hôn.
Hôn nhân tự nguyện và tiến bộ được xây dựng chủ yếu trên nền tảng của tình yêu chân chính giữa nam và nữ Tình yêu chân chính phát triển từ sự gặp gỡ, hiểu biết và cảm thông lẫn nhau, khi hai người nhận ra những điểm tương đồng và mong muốn chia sẻ khó khăn trong cuộc sống Họ cùng nhau xây dựng một cuộc sống hạnh phúc, đầy yêu thương, không thể thiếu nhau.
Trong tác phẩm "Nguồn gốc của gia đình, của chế độ tư hữu và của nhà nước", Ph Ăngghen khẳng định rằng tình yêu là một trạng thái say mê thực sự, không tầm thường hay dung tục, khác biệt với tình dục đơn thuần Tình yêu chân chính cần phải tuân thủ đạo đức, thể hiện trách nhiệm và sự nhiệt huyết từ cả hai phía trong mối quan hệ Đặc biệt, tình yêu lành mạnh nên hướng tới hôn nhân.
Hôn nhân tự nguyện và tiến bộ cần phải được đảm bảo về mặt pháp lý để thể hiện trách nhiệm của cả hai bên trong việc xây dựng gia đình và xã hội Điều này không chỉ giúp tạo ra một môi trường gia đình hạnh phúc, bền vững mà còn ngăn chặn những kẻ xấu lợi dụng để phá vỡ hạnh phúc của người khác.
Chế độ hôn nhân một vợ một chồng và bình đẳng giữa vợ chồng không chỉ phù hợp với quy luật phát triển tự nhiên và xã hội mà còn phản ánh tâm lý tình cảm và đạo đức của con người Điều này là nền tảng để xây dựng gia đình hạnh phúc và bền vững.
Ph Ăngghen nhấn mạnh rằng tình yêu là điều không thể chia sẻ, và trong xã hội hiện đại, điều này thường chỉ áp dụng cho phụ nữ Do đó, hôn nhân một vợ một chồng, dựa trên tình yêu giữa nam và nữ, là bản chất của hôn nhân Để xây dựng chế độ hôn nhân một vợ một chồng và bình đẳng giữa vợ chồng trong quá trình phát triển chủ nghĩa xã hội, đặc biệt trong thời kỳ quá độ, chúng ta cần kiên quyết loại bỏ những tư tưởng lạc hậu từ chế độ phong kiến và ngăn chặn các biểu hiện thực dụng trong hôn nhân và gia đình tư sản, cùng với những hiện tượng tiêu cực khác trong đạo đức và lối sống.
Hôn nhân tự nguyện và tiến bộ không chỉ bảo vệ quyền tự do kết hôn mà còn cho phép ly hôn khi có lý do chính đáng Điều này đảm bảo rằng mọi người có quyền lựa chọn trong hôn nhân, đồng thời vẫn giữ vai trò quan tâm, hướng dẫn và hỗ trợ con cái trong quá trình kết hôn của chúng.
Trong quá trình ly hôn, sự quan tâm từ pháp luật, tổ chức xã hội và cộng đồng làng xóm, dân phố là rất quan trọng, đặc biệt là đối với phụ nữ.
( (1) C.Mác & Ph.Ăngghen, toàn tập, tập 21, Nhà xuất bản chính trị quốc gia
Xây dựng các mối quan hệ trong gia đình thực sự bình đẳng
Quan hệ vợ chồng là mối quan hệ cơ bản, đóng vai trò quyết định trong việc tạo dựng hạnh phúc gia đình và ảnh hưởng đến các mối quan hệ khác trong cuộc sống.
Trong một gia đình, vợ chồng cần phải bình đẳng, yêu thương và tôn trọng lẫn nhau Họ có quyền lợi và nghĩa vụ ngang nhau trong mọi khía cạnh của cuộc sống gia đình Ngoài ra, cả hai cũng có quyền tự do lựa chọn những vấn đề cá nhân chính đáng như nghề nghiệp và tham gia các hoạt động xã hội.
Trong xã hội hiện đại, mối quan hệ giữa cha mẹ và con cái cần được xây dựng trên nền tảng tôn trọng lẫn nhau Điều này không chỉ thúc đẩy sự học hỏi và phát triển cá nhân mà còn góp phần gìn giữ những truyền thống tốt đẹp của gia đình.
Quan hệ anh chị em, họ hàng được xây dựng trên tinh thần bình đẳng, tình thương và sự đùm bọc.