ĐIỀU KIỆN HOÀN CẢNH TẠO RA SÁNG KIẾN 2
Văn kiện Đại hội Đảng lần thứ XII nhấn mạnh tầm quan trọng của việc đổi mới giáo dục, đặc biệt là trong việc phát triển năng lực và phẩm chất của người học Việc giáo dục thẩm mỹ cho học sinh tiểu học trở nên cần thiết trong bối cảnh thực hiện Chương trình giáo dục phổ thông mới 2018, với môn Mỹ thuật đóng vai trò quan trọng trong việc giúp học sinh hiểu về cái đẹp và phát triển kỹ năng hội hoạ Môn Mỹ thuật không chỉ cung cấp kiến thức cơ bản mà còn khuyến khích sự sáng tạo và phát hiện tài năng, góp phần bồi dưỡng nhân tài cho đất nước Trong xã hội hiện đại, nhu cầu thẩm mỹ ngày càng cao, dẫn đến việc các cơ sở giáo dục và doanh nghiệp tổ chức nhiều sân chơi bổ ích như “Ý tưởng trẻ thơ” nhằm phát triển khả năng cảm thụ cái đẹp và hiểu biết về thẩm mỹ truyền thống và hiện đại cho học sinh.
Chương trình “Chiếc ô tô mơ ước” do công ty ToYoTa phối hợp với Bộ giáo dục và đào tạo tổ chức, bao gồm các hoạt động giao lưu vẽ tranh về an toàn giao thông, biển đảo, và Bác Hồ Học sinh không chỉ được tham gia vẽ tranh mà còn học các quy trình điêu khắc và nghệ thuật tạo hình không gian trong môn Mỹ thuật Đây là cơ hội để các em thể hiện khả năng hội họa qua các sản phẩm 2D và 3D, đồng thời phát triển ý tưởng sáng tạo để trang trí lớp học Chương trình cũng giúp các em bổ sung kiến thức môn Toán, Tiếng Việt, và Lịch sử, từ đó góp phần xây dựng một đất nước hiện đại, giàu đẹp và văn minh.
Là một giáo viên dạy Mĩ thuật, tôi luôn mong muốn sử dụng kiến thức của mình để giúp học sinh nhận thức và thể hiện cái đẹp qua các bài vẽ một cách chính xác và nghệ thuật Tôi cũng hy vọng giúp các em khám phá vẻ đẹp của thiên nhiên từ thực tế, thông qua những chuyến tham quan các danh lam thắng cảnh đa dạng trên khắp đất nước, cũng như những cảnh vật xung quanh nơi các em sinh sống và học tập Đồng thời, tôi mong muốn truyền cảm hứng để nhiều học sinh yêu thích vẽ tranh và sáng tạo ra những tác phẩm nghệ thuật độc đáo.
Sau nhiều năm nghiên cứu và tự rút kinh nghiệm, tôi đã áp dụng thành công các biện pháp trong việc bồi dưỡng và hướng dẫn học sinh vẽ tranh tại trường Tôi xin đề xuất một số biện pháp mà tôi đã thực hiện, nhằm giúp học sinh Tiểu học phát triển năng lực sáng tạo mỹ thuật.
MÔ TẢ GIẢI PHÁP 3
Mô tả giải pháp trước khi tạo ra sáng kiến 3
Nhà trường chú trọng nâng cao cơ sở vật chất để phát triển toàn diện cho học sinh, khuyến khích giáo viên cải tiến đồ dùng dạy học và dành thời gian hướng dẫn học sinh vẽ tranh Sự hỗ trợ từ gia đình cũng đóng vai trò quan trọng, khi nhiều phụ huynh đầu tư vào công cụ học tập cho môn Mỹ thuật, giúp học sinh yêu thích và phát triển kỹ năng vẽ Tuy nhiên, vẫn tồn tại một số hạn chế ảnh hưởng đến quá trình học tập và phát triển của học sinh trong môn này.
Trước đây, khi công nghệ thông tin chưa phát triển, việc sưu tầm đồ dùng và tranh ảnh gặp nhiều khó khăn Trong các cuộc thi do các cấp tổ chức, giáo viên và học sinh thường phải tự mày mò để định hướng và chọn nội dung, dẫn đến việc phân loại chủ đề không rõ ràng Thiếu thông tin và hình ảnh tham khảo, các em thường không đạt yêu cầu về chủ đề khi sáng tác.
Với kinh nghiệm giảng dạy còn hạn chế, tôi nhận thấy rằng sự động viên học sinh chưa kịp thời đã ảnh hưởng đến tính sáng tạo và chất lượng bài vẽ của các em Nhiều học sinh cảm thấy mơ hồ và thiếu hứng thú trong việc vẽ tranh cũng như tham gia các cuộc thi, dẫn đến việc các em thường bắt chước bài vẽ của bạn, vẽ sai chủ đề và tạo ra các sản phẩm đơn điệu Việc nộp bài chỉ nhằm mục đích đạt số lượng đã khiến chất lượng một số bài vẽ không cao.
Nhiều học sinh có năng khiếu về môn Mĩ thuật, thể hiện niềm đam mê vẽ và sáng tạo sản phẩm Tuy nhiên, không ít cha mẹ lại không tạo điều kiện thuận lợi để con em mình theo đuổi đam mê học vẽ.
2 Mô tả giải pháp sau khi có sáng kiến
Tên giải pháp: “Biện pháp giúp học sinh Tiểu học phát triển năng lực sáng tạo mĩ thuật ”
2.1 Biện pháp 1: Hình thành ý tưởng cho một bức tranh
2.1.1 Mục đích, ý nghĩa và sự cần thiết của biện pháp Ý tưởng là động lực, là “tài sản” vô giá để người họa sĩ có thể tạo nên một bức tranh Ý tưởng tốt sẽ giúp cho bức tranh chất lượng, có giá trị nghệ thuật cao và ngược lại Tài năng của một họa sĩ chính là chắt lọc ý tưởng từ những trải nghiệm trong thực tế cộng với tư duy sáng tạo Cuối cùng là thể hiện ý tưởng của mình lên tác phẩm bằng cảm xúc và theo một hoặc nhiều phong cách nghệ thuật khác nhau Vì vậy, trong lĩnh vực nghệ thuật, đặc biệt trong vẽ tranh, ý tưởng là sự khởi đầu, đồng thời cũng là cốt lõi thẩm mỹ của sự sáng tạo.
Một bức tranh không thể hoàn thiện nếu thiếu ý tưởng, vì kỹ năng vẽ chỉ có giá trị khi được kết hợp với cảm hứng sáng tạo Ý tưởng là nền tảng khởi đầu cho mỗi tác phẩm nghệ thuật, và việc tìm kiếm một ý tưởng độc đáo là thách thức lớn nhất trong quá trình sáng tạo Tuy nhiên, sự độc đáo chưa đủ; để tác phẩm không trở nên nhàm chán, cần có sự nhất quán giữa ý tưởng và hình thức thể hiện.
2.1.2 Nội dung biện pháp Ý tưởng phải bám sát và thỏa mãn nội dung, mục đích nhu cầu sáng tạo, nhằm truyền tải thông tin đến người xem bằng những hình ảnh và tín hiệu dễ nhận diện, mang lợi ích ứng dụng, thẩm mỹ cho cộng đồng và phù hợp với xu thế phát triển thời đại Ý tưởng từ khi hình thành đến hoàn thiện sản phẩm là quá trình chắt lọc, tìm tòi, phác thảo các phương án bố cục bức tranh, không chỉ ở phần tạo hình mà kể cả màu sắc, nội dung… Các yếu tố đó phải có tính nhất quán và liên kết chặt chẽ với nhau Ý tưởng giàu tính sáng tạo, nội dung và hình thức cô đọng, tính thẩm mĩ cao.
Để tạo ra những sản phẩm độc đáo trong nghệ thuật, việc kết hợp đam mê và hứng thú là rất quan trọng Giáo viên Mĩ thuật cần truyền cảm hứng và khơi dậy sự sáng tạo cho học sinh, giúp các em bộc lộ và phát triển ý tưởng của mình Điều này không chỉ giúp học sinh yêu thích vẽ tranh mà còn nâng cao khả năng sáng tạo, từ đó tạo ra những bức tranh nghệ thuật đẹp và tham gia các cuộc thi với cơ hội đạt giải cao Trong nhiều năm qua, tôi đã áp dụng các phương pháp dạy học mới, tự nghiên cứu và học hỏi từ đồng nghiệp cũng như tài liệu liên quan đến các cuộc thi của các cấp giáo dục, nhằm hướng dẫn học sinh vẽ tranh hiệu quả.
Giáo viên cần dành thời gian cho học sinh trải nghiệm thực tế, giúp các em tích lũy kinh nghiệm qua từng giờ học Sự thường xuyên này sẽ hình thành cho học sinh những ý tưởng về nội dung, chủ đề, cách sắp xếp bố cục, phối màu và phát triển tư duy nghệ thuật riêng trong từng tác phẩm.
Cuộc sống luôn chứa đựng những điều thú vị chờ được khám phá Qua quá trình sinh hoạt và giao tiếp hàng ngày, học sinh tích lũy thông tin và kinh nghiệm Khi kinh nghiệm ngày càng phong phú, những ý tưởng sáng tạo sẽ dần hình thành Để có được những ý tưởng tốt, học sinh cần rèn luyện thói quen tư duy và quan sát kỹ lưỡng những hiện tượng xung quanh Dành thời gian chú ý đến cuộc sống sẽ mang lại thành quả đáng giá.
- Thứ hai: Phối kết hợp với cha mẹ học sinh để gợi mở thêm các ý tưởng cho các em.
Vào thứ ba, hướng dẫn học sinh ghi chép lại những ý tưởng trong đầu ra giấy, giúp các em hệ thống hóa chúng theo từng nội dung và chủ đề Điều này sẽ hỗ trợ các em trong việc đưa ra lựa chọn phù hợp và phát triển khả năng tư duy sáng tạo.
Hướng dẫn học sinh tham khảo các tác phẩm nổi tiếng của họa sĩ trong nước và quốc tế, cũng như các bức tranh của bạn bè đồng trang lứa, sẽ giúp các em nhận thức được sự phong phú và đa dạng trong phong cách nghệ thuật Việc này không chỉ mở rộng tầm nhìn sáng tạo mà còn giúp các em hình thành những ý tưởng phù hợp với xu hướng thời đại.
Khi hướng dẫn học sinh vẽ tranh cho cuộc thi “Ý tưởng trẻ thơ” do công ty HONDA phối hợp với Bộ giáo dục và đào tạo tổ chức từ tháng 4 đến tháng 8 hàng năm, tôi đã giúp các em hình thành ý tưởng sáng tạo Cuộc thi này không chỉ là sân chơi thú vị mà còn khuyến khích các em phát huy trí tưởng tượng và trở thành những nhà phát minh tí hon Các ý tưởng của học sinh cần mang tính mới lạ và góp phần cải thiện cuộc sống Để các em hiểu rõ mục đích và yêu cầu của cuộc thi, tôi đã chia thành 6 đề tài cụ thể để hướng dẫn.
* Đề tài về công nghiệp
Tôi tổ chức cho học sinh tham quan các xưởng chế tạo cơ khí tại xã Xuân Tiến, giúp các em trải nghiệm thực tế Hoạt động này khuyến khích học sinh sáng tạo ra những cỗ máy, thiết bị thân thiện với môi trường, sản xuất ra những sản phẩm đẹp mà không gây ô nhiễm hay độc hại cho con người.
Sáng chế ra các nhà máy hiện đại ở trên không hoặc ở dưới lòng đại dương,dưới lòng đất, trên sa mạc mà không gây hại cho môi trường.
* Đề tài về nông nghiệp
Học sinh tham quan và khám phá máy gặt lúa của nông dân, đồng thời tìm hiểu qua ti vi và Internet về các phát minh máy móc hỗ trợ sản xuất nông nghiệp.