KHẢ NĂNG
Khả Năng Nhận Thức
Khả năng nhận thức là những kỹ năng liên quan đến việc tiếp thu và áp dụng kiến thức để giải quyết vấn đề, rất quan trọng trong hầu hết các công việc hiện nay Nhiều công việc yêu cầu sử dụng thông tin để đưa ra quyết định và giải quyết vấn đề, do đó, khả năng nhận thức của bạn có thể đã được kiểm tra nhiều lần trong suốt cuộc đời Hàng triệu trẻ em ở Hoa Kỳ thực hiện các bài kiểm tra tiêu chuẩn thông minh trong suốt quá trình học tập, và mặc dù có thể không nhớ rõ từng bài kiểm tra, nhưng chắc chắn bạn sẽ nhớ đến bài thi SAT SAT không chỉ là một bài kiểm tra ảnh hưởng đến việc vào đại học, mà còn là một bài kiểm tra đánh giá khả năng nhận thức.
SAT bao gồm nhiều loại câu hỏi khác nhau, từ việc kiểm tra khả năng giải toán đến đánh giá khả năng hoàn thành câu và suy luận Những câu hỏi này phản ánh các loại khả năng nhận thức quan trọng, góp phần vào hiệu quả làm việc Bảng 10-1 liệt kê các khả năng nhận thức cùng với các khía cạnh cụ thể và vai trò của chúng trong nhiều công việc khác nhau Thông tin trong bảng và các phần tiếp theo được dựa trên nghiên cứu từ cơ sở dữ liệu O * NET, cung cấp yêu cầu cho người lao động trong các nghề nghiệp đa dạng.
Bảng 10 - 1 Phân loại khả năng nhận thức
Chi tiết – cụ thể Công việc liên quan
Nói và Viết: Khả năng thấu hiểu các từ và câu trong giao tiếp hoặc văn bản
Khả năng diễn đạt bằng nói hoặc viết:
Truyền đạt ý tưởng bằng cách nói hoặc viết để người khác hiểu
Giám đốc điều hành; cảnh sát, cứu hỏa, điều phối xe cứu thương; nhà tâm lý học Định lượng
Khả năng làm toán với các con số: giải các phép toán cơ bản một cách nhanh chóng và chính xác
Lập luận toán học: Lựa chọn phương pháp hoặc công thức phù hợp để giải quyết một vấn đề (toán học)
Thủ quỹ; giám đốc tài chính;chuyên viên toán học; thống kê
Độ nhạy cảm giúp nhận biết khi nào có vấn đề hoặc khi sự cố xảy ra, trong khi suy luận diễn dịch cho phép áp dụng các quy tắc chung vào các tình huống cụ thể.
Suy luận quy nạp: Kết hợp các thông tin cụ thể để hình thành kết luận chung Sáng tạo: Phát triển ý tưởng mới
Bác sĩ gây mê và bác sĩ phẫu thuật đóng vai trò quan trọng trong lĩnh vực y tế Giám đốc điều hành doanh nghiệp quản lý và điều hành hoạt động của công ty Thanh tra phòng cháy chữa cháy đảm bảo an toàn cho cộng đồng, trong khi ban giám khảo đánh giá các cuộc thi Cảnh sát thám tử điều tra các vụ án, và các nhà khoa học pháp y cung cấp chứng cứ khoa học Người vẽ tranh biếm họa sáng tạo những tác phẩm nghệ thuật độc đáo, trong khi nhà thiết kế mang đến những ý tưởng mới mẻ cho ngành thời trang và kiến trúc.
(Spatial) Định hướng không gian: Biết vị trí/liên kết của một vật thể so với các vật thể khác trong môi trường
Hình dung: Tưởng tượng thứ gì đó sẽ trông như thế nào sau khi nó được sắp xếp lại
Phi công; người lái xe; thuyền trưởng; các nhiếp ảnh gia; thiết kế; nghệ sĩ phác thảo
Tốc độ và tính linh hoạt của nhận biết:
Nhận biết thông tin và tìm kiếm các mẫu thông tin
Tốc độ tri giác: So sánh thông tin/đối tượng với thông tin/đối tượng được ghi nhớ trong quá khứ
Nhạc công; lính cứu hỏa; sĩ quan cảnh sát; phi công; nhân viên thư ký; thanh tra
Khả năng ngôn từ bao gồm khả năng hiểu và thể hiện giao tiếp bằng lời nói và văn bản Thấu hiểu lời nói liên quan đến việc hiểu các từ và câu nói, trong khi thấu hiểu văn bản là khả năng hiểu các từ và câu đã được viết Mặc dù hai khía cạnh này có mối liên hệ chặt chẽ, không phải ai cũng có khả năng cao ở cả hai lĩnh vực Chẳng hạn, nam diễn viên Tom Cruise, mặc dù có khả năng giao tiếp bằng lời nói tốt, lại gặp khó khăn trong việc hiểu văn bản do chứng khó đọc, và thường phải nghe lời thoại để học thuộc.
Khả năng định lượng bao gồm hai loại khả năng toán học: đầu tiên là khả năng thực hiện các phép toán đơn giản như cộng, trừ, nhân và chia; thứ hai là khả năng suy luận và lập luận toán học, cho phép người học lựa chọn và áp dụng các công thức để giải quyết các vấn đề liên quan đến con số Một ví dụ điển hình có thể thấy trong kỳ thi SAT, nơi có những câu hỏi tương tự như việc tính toán khoảng cách giữa hai chuyến tàu.
Hai chuyến tàu di chuyển về phía nhau trên cùng một đường ray, cách nhau 800 dặm Chuyến tàu đầu tiên khởi hành lúc buổi trưa với tốc độ trung bình 45 dặm một giờ Chuyến tàu thứ hai xuất phát sau hai giờ và cả hai tàu gặp nhau lúc 10 giờ tối cùng ngày Để tìm tốc độ trung bình của chuyến tàu thứ hai, cần tính toán thời gian và quãng đường mà cả hai tàu đã di chuyển cho đến khi gặp nhau.
Khả năng tính toán và suy luận toán học đều rất quan trọng trong việc giải quyết vấn đề, đặc biệt là trong các bối cảnh như thi cử Tuy nhiên, khả năng định lượng không chỉ cần thiết trong các tình huống học thuật mà còn đóng vai trò quan trọng trong nhiều lĩnh vực nghề nghiệp như thống kê, kế toán và kỹ thuật Ngay cả trong các công việc đơn giản hơn, khả năng định lượng cũng thể hiện rõ ràng, chẳng hạn như khi nhân viên tại nhà hàng thức ăn nhanh hoặc cửa hàng tiện lợi không thể xử lý tiền lẻ một cách chính xác khi máy tính tiền gặp sự cố.
Khả năng suy luận bao gồm nhiều kỹ năng quan trọng trong việc nhận biết và giải quyết vấn đề thông qua quan sát, quy tắc và logic Độ nhạy cảm về vấn đề là khả năng nhận ra sự tồn tại của một vấn đề hiện tại hoặc sắp xảy ra, cho thấy sự nhạy bén trong việc phát hiện những điều không ổn hoặc không như mong đợi Ví dụ, trong lĩnh vực gây mê, bác sĩ cần có độ nhạy cảm cao để phát hiện những phản ứng tiêu cực của bệnh nhân đối với thuốc, điều này có thể ảnh hưởng đến sự sống còn của bệnh nhân trong suốt quá trình phẫu thuật.
Suy luận diễn dịch là khả năng sử dụng các quy tắc hoặc giả thuyết làm điểm khởi đầu để giải quyết vấn đề Những người có khả năng này có thể đưa ra kết luận hiệu quả bằng cách so sánh thông tin với các quy tắc hiện có Nếu thông tin phù hợp với quy luật, giải pháp sẽ được đưa ra theo đó; nếu không, thông tin sẽ được xem xét lại dựa trên quy tắc khác Khả năng suy luận diễn dịch mạnh mẽ là rất quan trọng đối với các thẩm phán, vì họ phải xem xét các sự kiện dựa trên quy định pháp luật để đưa ra phán quyết chính xác.
Suy luận quy nạp là khả năng sử dụng thông tin cụ thể để phát triển giả thuyết và giải pháp hợp lý Những người có kỹ năng suy luận quy nạp mạnh mẽ có thể tổng hợp dữ liệu để giải quyết vấn đề Đặc biệt, các thám tử và điều tra viên cần áp dụng suy luận quy nạp khi phân tích dấu vết lốp xe, vết máu, sợi và dấu vân tay nhằm xác định thủ phạm và nguyên nhân cái chết.
Tính sáng tạo là khả năng phát triển những giải pháp mới mẻ để giải quyết vấn đề, như ví dụ điển hình của Larry Page và Sergey Brin, những người sáng lập Google Họ không chỉ tạo ra phần mềm tìm kiếm mang lại lợi thế cạnh tranh mà còn phát triển phương tiện quảng cáo mới trong gần nửa thế kỷ Sự sáng tạo không chỉ quan trọng trong nhiều ngành nghề, mà còn là yếu tố quyết định trong các lĩnh vực như nghệ thuật, thiết kế, viết lách và quảng cáo, nơi mà những người thiếu tính sáng tạo sẽ gặp khó khăn trong việc đạt được thành công.
Có hai loại năng lực chính liên quan đến khả năng không gian: định hướng không gian và khả năng hình dung Định hướng không gian là khả năng nhận thức rõ vị trí của một vật thể so với những vật thể khác trong môi trường, giúp một khách du lịch dễ dàng tìm đường về khách sạn mà không cần bản đồ Trong khi đó, khả năng hình dung cho phép bạn tưởng tượng cách sắp xếp các vật thể một cách cụ thể, ví dụ như hình dung một căn phòng sau khi được tổ chức lại Những người có khả năng hình dung tốt thường biết cách kết hợp các món đồ sao cho hài hòa và ấn tượng.
Khả năng tri giác là khả năng hiểu và ghi nhớ các mẫu thông tin Tốc độ và tính linh hoạt trong việc kết luận cho phép cá nhân nhanh chóng nhận diện mẫu thông tin giữa những dữ liệu gây mất tập trung Đối với nhân viên của Cơ quan Tình báo Trung ương, việc có tốc độ và khả năng tri giác linh hoạt là rất cần thiết để giải mã các bí mật.
Tốc độ tri giác là khả năng kiểm tra và so sánh nhanh chóng các số, chữ cái và đồ vật Nếu bạn có thể chọn những quả cà chua ngon nhất trong khu vực nông sản của siêu thị nhanh hơn những người khác, điều đó cho thấy bạn có tốc độ tri giác cao Hiệu quả trong các công việc cần đọc lại tài liệu, sắp xếp hoặc phân loại đối tượng phụ thuộc nhiều vào tốc độ tri giác này.
KHẢ NĂNG NHẬN THỨC NÓI CHUNG
Khả Năng Cảm Xúc
Trường hợp của Dick Snyder, giám đốc hãng xuất bản Simon & Schuster, minh chứng cho sự thiếu hụt khả năng cảm xúc trong lãnh đạo Anh thường xuyên không kiểm soát được cảm xúc của mình, dẫn đến việc làm giận dữ và bẽ mặt cấp dưới Điều này không chỉ gây ra những tác động tiêu cực đến đội ngũ mà còn cho thấy sự thiếu hiểu biết của anh về ảnh hưởng của hành vi của mình Dù đã giúp công ty đạt được lợi nhuận cao, cuối cùng anh vẫn bị sa thải Đây là một ví dụ điển hình về tầm quan trọng của khả năng cảm xúc trong quản lý.
Khả năng cảm xúc và khả năng nhận thức (IQ) có sự khác biệt rõ rệt Một người có IQ cao có thể giỏi trong việc trả lời các câu hỏi nhưng lại thiếu khả năng tương tác hiệu quả trong các tình huống xã hội Chẳng hạn, trong trò chơi Trivial Pursuit, có những người trả lời đúng nhiều câu hỏi nhưng lại có hành vi không phù hợp, gây khó chịu cho người khác Ngược lại, một người có vẻ không thông minh nhưng lại có khả năng cảm nhận và điều chỉnh hành vi của mình, có thể làm cho không khí trở nên dễ chịu hơn, mặc dù họ có thể không trả lời đúng nhiều câu hỏi Điều này cho thấy rằng khả năng cảm xúc là yếu tố quan trọng trong việc tương tác xã hội và tạo dựng mối quan hệ.
Trong vài thập kỷ qua, các nhà nghiên cứu đã điều tra khả năng ảnh hưởng đến hiệu quả của con người trong các tình huống xã hội, bất kể khả năng nhận thức Mặc dù có nhiều tranh luận giữa các nhà nghiên cứu, hiện nay, nhiều người tin rằng trí thông minh cảm xúc đóng vai trò quan trọng trong hoạt động xã hội Trí thông minh cảm xúc được định nghĩa là một tập hợp các khả năng riêng biệt nhưng liên quan đến nhau.
Trí tuệ cảm xúc bắt đầu từ việc nhận thức về bản thân, tức là khả năng đánh giá và thể hiện cảm xúc của chính mình Điều này bao gồm việc hiểu rõ các loại cảm xúc mà bản thân đang trải qua, chấp nhận chúng và thể hiện một cách tự nhiên Chẳng hạn, một người không nhận thức tốt về cảm xúc có thể không thừa nhận sự lo lắng trong những ngày đầu làm việc mới, dù đây là cảm xúc hoàn toàn tự nhiên Việc bỏ qua những cảm xúc này có thể làm tăng thêm căng thẳng và gây ra hiểu lầm cho đồng nghiệp, khiến họ tự hỏi tại sao nhân viên mới lại không tỏ ra hào hứng khi làm việc cùng họ.
Mặt thứ hai của trí tuệ cảm xúc, gọi là nhận thức khác, đề cập đến khả năng nhận biết và hiểu cảm xúc của người khác Những người có trí tuệ cảm xúc cao có thể dự đoán cảm xúc của người khác trong các tình huống khác nhau, trong khi những người kém về khía cạnh này thường không nhận ra cảm xúc của người khác, dẫn đến những hành động có thể làm tình huống tồi tệ hơn Ví dụ, một giáo sư không nhận ra rằng sinh viên không hiểu bài giảng, hoặc một nhân viên kế toán cần cải thiện khả năng cảm nhận cảm xúc để giảm thiểu tranh cãi với khách hàng Ngoài ra, Giám đốc điều hành của Forte Hotels khen ngợi nhân viên có khả năng hiểu cảm xúc của khách hàng, cho thấy tầm quan trọng của nhận thức khác trong môi trường làm việc.
Khía cạnh điều tiết cảm xúc trong trí tuệ cảm xúc đề cập đến khả năng phục hồi nhanh chóng sau những trải nghiệm cảm xúc Ví dụ, một người lái xe Prius bị cắt đầu bởi một tài xế hung hãn có thể phản ứng khác nhau tùy thuộc vào khả năng điều tiết cảm xúc của mình Nếu người này có khả năng tốt, anh ta sẽ nhanh chóng quên đi sự tức giận và tiếp tục tập trung vào việc lái xe Ngược lại, nếu không điều tiết được cảm xúc, anh ta có thể mất bình tĩnh và gây ra sự cố nghiêm trọng Điều này không chỉ áp dụng cho cảm xúc tiêu cực mà còn cho cảm xúc tích cực; chẳng hạn, nếu một người nhận được tin về việc tăng lương mà không điều tiết cảm xúc, anh ta có thể bị phân tâm và không hoàn thành công việc trong ngày.
Khía cạnh thứ tư của trí tuệ cảm xúc là khả năng sử dụng cảm xúc để nâng cao cơ hội thành công Nghiên cứu cho thấy, khi đối mặt với tình huống khó khăn, nếu nhân viên có thể khai thác cảm xúc tích cực, họ sẽ đưa ra các giải pháp sáng tạo hơn Chẳng hạn, một nhà văn đang gấp rút hoàn thành cuốn sách có thể vượt qua áp lực nếu cô ấy hiểu và quản lý cảm xúc tốt, từ đó khuyến khích bản thân làm việc hiệu quả Ngược lại, nếu thiếu khả năng này, nhà văn có thể nghi ngờ năng lực của mình, dẫn đến những suy nghĩ tiêu cực và làm chậm tiến độ viết, thậm chí có thể bỏ cuộc.
VẬN DỤNG TRÍ TUỆ CẢM XÚC
Trí tuệ cảm xúc không chỉ quan trọng trong các mối quan hệ cá nhân mà còn mang lại lợi ích lớn cho các nhà quản lý trong việc nâng cao hiệu quả hoạt động của tổ chức Nhiều nghiên cứu hiện nay đã chỉ ra rằng việc áp dụng trí tuệ cảm xúc có thể giúp cải thiện hiệu suất làm việc, tuy nhiên, cần lưu ý rằng vẫn có một số yếu tố cần xem xét để đạt được kết quả tốt nhất.
Trí tuệ cảm xúc đóng vai trò quan trọng trong tuyển dụng, với Không quân Hoa Kỳ nhận thấy rằng những người tuyển dụng có khả năng cao trong các khía cạnh của trí thông minh cảm xúc đạt chỉ tiêu tuyển dụng cao gấp ba lần so với những người có điểm thấp Những nhà tuyển dụng này tạo ra cảm xúc tích cực và nhanh chóng phản hồi mối quan tâm của ứng viên, giúp quy trình tuyển dụng trở nên dễ dàng và ít áp lực hơn Kết quả là, thời gian làm việc tại văn phòng giảm, mức độ hài lòng tăng cao và tỷ lệ giữ chân nhân viên cũng được cải thiện Sau khi yêu cầu các nhà tuyển dụng mới vượt qua bài kiểm tra về khả năng hiểu biết cảm xúc, tỷ lệ chỉ tiêu tuyển dụng giảm từ 25% xuống 2%, tiết kiệm khoảng 2,75 triệu đô la mỗi năm cho Không quân, khi chi phí đào tạo một nhà tuyển dụng mới lên tới 30.000 đô la.
L'Oréal, nhà sản xuất mỹ phẩm hàng đầu thế giới, đã áp dụng trí tuệ cảm xúc trong quy trình tuyển dụng nhân viên bán hàng để nâng cao hiệu quả công việc Các nhân viên bán hàng được tuyển chọn dựa trên điểm trí tuệ cảm xúc của họ đã mang lại doanh thu cao hơn 91.370 đô la so với những người được tuyển dựa trên tiêu chí khác Hơn nữa, những nhân viên này có nguy cơ rời bỏ công ty trong năm đầu tiên thấp hơn 63% so với các nhân viên khác Nhờ khả năng hiểu rõ nhu cầu của khách hàng, những nhân viên có trí tuệ cảm xúc cao không chỉ đạt hiệu suất tốt hơn mà còn có xu hướng gắn bó lâu dài với công ty.
Trí tuệ cảm xúc (EQ) ngày càng được công nhận là yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến hiệu suất công việc của nhân viên Nghiên cứu cho thấy EQ có thể tác động mạnh mẽ hơn đến những nhân viên có khả năng nhận thức thấp, bù đắp cho những hạn chế trong trí thông minh nhận thức (IQ) Điều này cho thấy rằng, trong nhiều trường hợp, một chỉ số EQ cao có thể cải thiện hiệu suất làm việc, đặc biệt là ở những cá nhân không có khả năng nhận thức nổi bật Để hiểu rõ hơn về tầm quan trọng của trí tuệ cảm xúc trong môi trường làm việc, hãy tham khảo phần mở rộng “Tại hiệu sách”.
Mặc dù trí tuệ cảm xúc thường được coi là tích cực, nhưng cũng tồn tại "mặt tối" liên quan đến khả năng này Nghiên cứu cho thấy những người có trí tuệ cảm xúc cao có thể dễ dàng tham gia vào các hành vi tiêu cực tại nơi làm việc như buôn chuyện, quấy rối và trộm cắp Khả năng hiểu và ảnh hưởng đến cảm xúc của người khác có thể bị lạm dụng để phục vụ cho mục đích cá nhân, không nhất thiết phù hợp với giá trị của tổ chức hay xã hội Do đó, trí tuệ cảm xúc vừa là một món quà vừa có thể trở thành một công cụ bị lạm dụng nếu không được sử dụng đúng cách.
ĐÁNH GIÁ TRÍ TUỆ CẢM XÚC
Trí tuệ cảm xúc (EQ) được đánh giá qua các bài kiểm tra tương tự như SAT, trong đó thí sinh phải mô tả cảm xúc của nhân vật trong tranh, dự đoán phản ứng cảm xúc và xác định phản ứng phù hợp Một trong những bài kiểm tra đầu tiên là Kiểm kê Thương số Cảm xúc (EQ-i) với 133 câu hỏi, nhưng đã bị chỉ trích vì tập trung vào đặc điểm tính cách hơn là khả năng thực tế Gần đây, một nhóm nghiên cứu đã phát triển một thước đo ngắn gọn và dễ chấm điểm, nhằm đánh giá bốn khía cạnh của trí tuệ cảm xúc mà không trùng lặp nhiều với các câu hỏi về tính cách Bạn có thể tự làm bài kiểm tra trong phần này.
“Đánh giá” của chúng tôi để xem bạn đứng ở vị trí nào về trí tuệ cảm xúc.
Khả Năng Thể Chất
Khả năng thể chất là khái niệm quen thuộc với nhiều người, đặc biệt là những ai đã tham gia các lớp thể dục từ nhỏ Bạn có thể đã trải qua các bài kiểm tra như leo dây, chạy quanh đường đua, đá bóng, hoặc đánh giá khả năng thao tác và lắp ráp các bộ phận cơ khí Ngoài ra, các bài kiểm tra về chất lượng thị giác và thính giác cũng là những ví dụ phổ biến Mặc dù các ví dụ này có vẻ khác nhau, chúng đều liên quan đến các loại khả năng thể chất khác nhau Trong phần này, chúng tôi sẽ khám phá một số năng lực thể chất quan trọng, được tổng hợp từ O * NET, nơi trình bày yêu cầu công việc trong nhiều lĩnh vực khác nhau.
Bảng 10-2: KHẢ NĂNG THỂ CHẤT
Loại THÔNG TIN CHI TIẾT CÔNG VIỆC CÓ LIÊN QUAN
Sức mạnh Tĩnh: Nâng, đẩy, kéo vật nặng
Bùng nổ: Tác dụng lực cơ trong thời gian ngắn để di chuyển bản thân hoặc đồ vật Động: Tác dụng lực cơ nhiều lần hoặc liên tục
Công nhân kết cấu sắt thép; xe đầu kéo và tài xế xe tải nặng; công nhân nông trường; lính cứu hỏa
Sự bền bỉ Sự gắng sức trong một khoảng thời gian nhất định nhưng hệ tuần hoàn không bị tác đôngj
Vận động viên; vũ công; thợ lặn thương mại; lính cứu hỏa
Mức độ linh hoạt của cơ thể, bao gồm khả năng uốn, duỗi và vặn, đóng vai trò quan trọng đối với vận động viên, vũ công và những người hoạt động thể chất Tốc độ và khả năng phối hợp của các bộ phận như tay, chân và cơ thể sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu suất và kỹ năng trong các hoạt động thể thao và nghệ thuật.
Phối hợp toàn thân: Phối hợp cử động của cơ thể, cánh tay và chân trong các hoạt động liên quan đến cả ba điều này cùng nhau
Cân bằng tổng thể cơ thể là khả năng phục hồi thăng bằng trong các tình huống mà sự ổn định bị ảnh hưởng, chẳng hạn như trong ngành công nghiệp cơ khí, biên đạo múa, thợ lặn thương mại và công nhân kết cấu sắt thép.
Khả năng thao tác tốt về tâm lý vận động: Giữ tay và cánh tay ổn định trong khi cầm nắm, thao tác và lắp ráp các vật nhỏ
Khả năng điều khiển chuyển động là yếu tố quan trọng, cho phép thực hiện các điều chỉnh nhanh chóng và chính xác trong quá trình vận hành máy Bên cạnh đó, khả năng định hướng phản ứng giúp người điều khiển nhanh chóng lựa chọn các chuyển động thay thế phù hợp Thời gian phản ứng cũng đóng vai trò quan trọng, khi người điều khiển cần nhanh chóng phản hồi các tín hiệu bằng các chuyển động của cơ thể.
Thợ hàn vải, thợ gốm, và thợ kim hoàn là những nghề thủ công quan trọng, trong khi nhà lắp ráp thiết bị định thời và người vận hành thiết bị nông nghiệp đóng vai trò thiết yếu trong sản xuất Máy khoan xây dựng là công cụ không thể thiếu trong ngành xây dựng, còn các nhiếp ảnh gia và hoa tiêu tuần tra đường cao tốc góp phần vào việc ghi lại khoảnh khắc và đảm bảo an toàn giao thông Cuối cùng, vận động viên thể hiện tinh thần thể thao và sức mạnh con người trong các cuộc thi đấu.
Tầm nhìn xa và gần bằng giác quan:
Nhìn thấy các chi tiết của một đối tượng ở gần hoặc ở khoảng cách xa
Tầm nhìn ban đêm: Nhìn rõ trong ánh sáng yếu
Phân biệt màu sắc thị giác: Phát hiện sự khác biệt về màu sắc và sắc thái
Nhận thức độ sâu: Đánh giá khoảng cách tương đối
Nhạy cảm thính giác: Sự khác biệt về
Người kiểm tra và thanh tra điện tử, hoa tiêu tuần tra đường cao tốc, và người điều khiển xe đầu kéo, xe tải, xe buýt đều đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo an toàn giao thông Ngoài ra, phi công hàng không, nhiếp ảnh gia, nhạc sĩ và nhà soạn nhạc cũng góp phần vào sự phát triển của các ngành nghệ thuật và kỹ thuật Cuối cùng, cơ khí công nghiệp và nhà bệnh học lời nói thính giác chuyên nghiên cứu âm thanh theo cao độ và độ to là những lĩnh vực quan trọng trong việc nâng cao chất lượng cuộc sống.
Sự chú ý của thính giác cho phép chúng ta tập trung vào một nguồn âm thanh cụ thể ngay cả khi có nhiều nguồn âm khác xung quanh Đồng thời, khả năng nhận dạng giọng nói giúp chúng ta hiểu và phân tích giọng nói của người khác một cách hiệu quả hơn.
Sức mạnh là khái niệm quan trọng trong nhiều công việc, với ba loại chính: sức mạnh tĩnh, sức mạnh bùng nổ và sức mạnh động Sức mạnh tĩnh liên quan đến khả năng nâng, đẩy hoặc kéo các vật nặng, như hộp và thiết bị Sức mạnh bùng nổ cho phép con người tạo ra năng lượng ngắn hạn để di chuyển nhanh chóng, như chạy hoặc nhảy Trong khi đó, sức mạnh động là khả năng duy trì lực trong thời gian dài mà không bị mệt mỏi, thường thấy trong các công việc như leo dây hoặc thang Nhiều công việc yêu cầu sự kết hợp của cả ba loại sức mạnh, ví dụ như lính cứu hỏa phải vượt qua các bài kiểm tra sức mạnh khắc nghiệt, bao gồm việc leo cầu thang với trang bị nặng và di chuyển hình nộm ra khỏi khu vực nguy hiểm.
Sự bền bỉ là khả năng hoạt động hiệu quả của phổi và hệ tuần hoàn trong các hoạt động thể chất kéo dài, rất quan trọng cho những công việc như chạy, bơi lội và leo núi Sức chịu đựng liên quan đến việc nhịp tim, độ sâu và nhịp thở tăng lên trong thời gian dài Bài kiểm tra của lính cứu hỏa đánh giá cả khả năng chịu đựng và sức mạnh, phản ánh tầm quan trọng của thể lực trong các tình huống khẩn cấp.
KHẢ NĂNG LINH HOẠT VÀ PHỐI HỢP
Tính linh hoạt là khả năng uốn cong, kéo căng, vặn xoắn hoặc vươn tới Khi công việc yêu cầu phạm vi chuyển động lớn, như làm việc trong không gian chật hẹp, nó được gọi là tính linh hoạt theo mức độ Ví dụ, quan sát một người lắp đặt loa trong thùng xe sẽ cho thấy sự linh hoạt này Ngược lại, khi công việc yêu cầu lặp đi lặp lại với các động tác uốn, duỗi, xoắn hoặc vươn nhanh chóng, đó là linh hoạt động Một ví dụ minh họa cho linh hoạt năng động là khi một thợ sơn nhà trên thang cố gắng vẽ các chi tiết trang trí ở vị trí cao.
Sự phối hợp toàn cơ thể và trạng thái cân bằng tổng thể là hai yếu tố quan trọng trong nhiều công việc đòi hỏi chuyển động thể chất Phối hợp toàn cơ thể liên quan đến khả năng đồng bộ hóa các chuyển động của cơ thể, trong khi trạng thái cân bằng tổng thể đề cập đến khả năng duy trì sự cân bằng trong các tình huống không ổn định Ví dụ, nhảy dây yêu cầu sự phối hợp toàn thân, còn đi bộ trên thanh cân bằng đòi hỏi khả năng giữ thăng bằng Mặc dù cả hai kiểu phối hợp đều cần thiết cho các chuyển động nhanh, nhưng trạng thái cân bằng tổng thể trở nên quan trọng hơn trong môi trường làm việc không ổn định và được nâng cao giả tạo.
CÁC KHẢ NĂNG TÂM LÝ VẬN ĐỘNG
Khả năng tâm lý vận động bao gồm việc thao túng và điều khiển các đối tượng, với khả năng chế tác tinh xảo thể hiện sự ổn định của tay trong các công việc chính xác, đặc biệt là với những vật nhỏ như động mạch và đá quý Điều này rất quan trọng trong các công việc yêu cầu điều chỉnh chính xác khi sử dụng máy móc Những người làm nghề khoan, từ gỗ đến bê tông hay y tế, cần có khả năng này Định hướng phản hồi, khả năng nhanh chóng chọn hành động phù hợp với các tín hiệu khác nhau, là yếu tố quan trọng đối với phi công, khi họ phải phản ứng với các tín hiệu khẩn cấp Cuối cùng, thời gian đáp ứng phản ánh tốc độ phản ứng của cá nhân với thông tin tín hiệu Việc có cả định hướng phản ứng nhanh và thời gian phản hồi tốt là điều cần thiết, đặc biệt trong tình huống khẩn cấp, để đưa ra quyết định đúng đắn kịp thời.
Khả năng giác quan bao gồm các khả năng liên quan đến thị giác và thính giác, trong đó khả năng thị giác đóng vai trò quan trọng Tầm nhìn gần và xa, tầm nhìn ban đêm, khả năng phân biệt màu sắc và cảm nhận độ sâu là những yếu tố thiết yếu trong nhiều công việc Chẳng hạn, thợ sửa chữa đồng hồ cần tầm nhìn gần tốt, trong khi nhà thiết kế nội thất phụ thuộc vào khả năng phân biệt màu sắc Đối với những nghề như phi công máy bay chiến đấu, việc kết hợp nhiều khả năng thị giác như tầm nhìn gần, tầm nhìn xa, tầm nhìn ban đêm và phân biệt màu sắc là rất quan trọng để thực hiện nhiệm vụ một cách hiệu quả.
Khả năng thính giác, hay còn gọi là khả năng nghe, bao gồm việc nghe và phân biệt âm thanh về độ lớn và cao độ, tập trung vào một âm thanh giữa nhiều âm thanh khác, và nhận diện cũng như hiểu lời nói Những công việc như nhạc sĩ và nhà soạn nhạc đặc biệt cần độ nhạy thính giác và sự chú ý thính giác Ngoài ra, khả năng thính giác cũng rất quan trọng đối với người phục vụ nhà hàng trong môi trường ồn ào, nơi họ cần cô lập và hiểu lời nói của khách hàng Một ví dụ điển hình về tầm quan trọng của khả năng thính giác là công ty Monster Cable, nơi mà người sáng lập Noel Lee đã so sánh âm thanh của các tác phẩm âm nhạc khác nhau để cải thiện chất lượng sản phẩm cáp và phụ kiện nghe nhìn.
Tầm Quan Trọng Của Khả Năng
Khả năng nhận thức ảnh hưởng như thế nào đến hiệu suất công việc và cam kết của tổ chức
Khả năng là yếu tố quan trọng trong hiệu suất công việc và cam kết với tổ chức, hai nhân tố chính trong mô hình tích hợp của Hành Vi Tổ Chức Tuy nhiên, tầm quan trọng của khả năng phụ thuộc vào loại khả năng được đề cập, bao gồm khả năng nhận thức, cảm xúc và thể chất.
Chúng tôi tập trung vào khả năng nhận thức tổng thể, vì đây là yếu tố quan trọng nhất cho mọi công việc, đặc biệt là trong các vị trí mà sinh viên Hành Vi Tổ Chức theo đuổi Nhiều nhà nghiên cứu đang điều tra mối liên hệ giữa khả năng nhận thức và hiệu quả công việc, như được tóm tắt trong hình dưới đây.
Khả năng nhận thức có tác động mạnh mẽ đến hiệu suất hoàn thành nhiệm vụ, đặc biệt là đối với các công việc phức tạp, trong khi ảnh hưởng này giảm đối với các nhiệm vụ ít phức tạp hơn Ngoài ra, khả năng nhận thức gần như không ảnh hưởng đến hành vi công dân và hành vi phản tác dụng.
Khả năng nhận thức có tác động hạn chế đến các loại cam kết tình cảm, cam kết duy trì và cam kết quy phạm trong tổ chức Điều này cho thấy rằng mong muốn của các thành viên là không để khả năng nhận thức ảnh hưởng quá nhiều đến các cam kết của họ.
Thể hiện mức độ tương quan chặt chẽ (khoảng 0,50 độ lớn).
Thể hiện mức độ tương quan vừa phải (khoảng 0,30 độ lớn)
Thể hiện mức độ tương quan yếu (khoảng 0.10 độ lớn)
Research by Boudreau et al (2001) explores how personality and cognitive ability influence job search behaviors among employed managers, while Colarelli et al (1987) examine the impact of personal and situational factors on job outcomes for new professionals Additionally, Dickter et al (1996) provide insights into voluntary turnover through an event history analysis, and Schmidt and Hunter (2004) discuss the significance of general mental ability in relation to occupational attainment and job performance These studies highlight the interplay between individual traits and external circumstances in shaping career trajectories and job satisfaction.
Khả năng nhận thức là yếu tố dự đoán quan trọng về hiệu suất công việc, đặc biệt là trong việc thực hiện nhiệm vụ Nhân viên có chỉ số IQ cao thường đáp ứng tốt hơn các yêu cầu trong mô tả công việc so với những nhân viên có chỉ số IQ thấp.
Khả năng nhận thức là yếu tố quan trọng nhất ảnh hưởng đến việc thực hiện nhiệm vụ, theo nội dung cuốn sách này Nhiều tổ chức, bao gồm cả những tên tuổi lớn, đã áp dụng việc đánh giá khả năng nhận thức nhằm tìm kiếm những ứng viên phù hợp nhất cho các vị trí công việc cụ thể.
Sử dụng các bài kiểm tra khả năng nhận thức để đánh giá hiệu suất công việc là hợp lý, bởi vì điểm số từ các bài kiểm tra này có mối liên hệ chặt chẽ với hiệu suất trong nhiều loại công việc khác nhau.
Mối quan hệ giữa khả năng nhận thức và học tập là rõ ràng, đặc biệt khi xem xét Bài kiểm tra đánh giá học thuật (SAT), một công cụ quen thuộc và phản ánh hiệu quả khả năng nhận thức của học sinh.
Hầu hết các trường cao đẳng và đại học ở Mỹ xem xét điểm số khi quyết định tuyển sinh, với niềm tin rằng điểm số cao hơn sẽ dẫn đến kết quả học tập tốt hơn trong môi trường đại học.
Kỳ thi SAT có mối liên hệ chặt chẽ với khả năng học tập của sinh viên tại trường đại học, mặc dù có những trường hợp ngoại lệ Nhiều sinh viên có điểm SAT cao thường đạt kết quả tốt hơn trong năm nhất và có điểm trung bình tích lũy cao hơn khi tốt nghiệp Điều này cũng đúng với việc dự đoán thành công ở bậc sau đại học, như thể hiện qua bài kiểm tra GMAT Những sinh viên có điểm GMAT cao hơn thường có điểm trung bình tốt hơn trong chương trình cao học của họ Mặc dù các yếu tố như sự chăm chỉ và tổ chức đóng vai trò quan trọng, nhưng SAT vẫn là một chỉ số hiệu quả trong việc dự đoán kết quả học tập.
Khả năng nhận thức chung ảnh hưởng đến việc thực hiện nhiệm vụ, với những người có khả năng nhận thức cao hơn thường học tập và ra quyết định tốt hơn Họ tích lũy kiến thức từ trải nghiệm nhanh chóng, dẫn đến việc sở hữu một lượng kiến thức lớn về cách thực hiện công việc hiệu quả Tuy nhiên, có ba lưu ý quan trọng cần xem xét.
Khả năng nhận thức có mối liên hệ chặt chẽ với việc thực hiện nhiệm vụ hơn là hành vi công dân, và mối quan hệ giữa khả năng nhận thức và hành vi phản tác dụng gần như không tồn tại Việc tăng cường kiến thức trong công việc giúp nhân viên hoàn thành nhiệm vụ tốt hơn, nhưng không nhất thiết ảnh hưởng đến việc họ có giúp đỡ đồng nghiệp hay tuân thủ quy tắc quan trọng hay không.
Mối quan hệ tích cực giữa khả năng nhận thức và hiệu suất làm việc trở nên rõ ràng hơn trong các công việc phức tạp hoặc những tình huống cần sự linh hoạt và thích ứng cao.
Người ta có thể làm bài kém trong bài kiểm tra khả năng nhận thức chung không chỉ vì thiếu khả năng mà còn do hoàn cảnh khó khăn về kinh tế Những người ở trong tình trạng này có thể thiếu cơ hội học tập cần thiết, dẫn đến việc họ không thể đưa ra các phản ứng thích hợp trong các bài kiểm tra.
Các Bước Tổ Chức Có Thể Thực Hiện Để Thuê Những Người Có Khả Năng Nhận Thức Cao?
Với sự liên kết rõ ràng giữa khả năng nhận thức chung và hiệu suất làm việc, nhiều tổ chức hiện nay đã áp dụng nội dung trong chương này để tuyển dụng nhân viên mới.
THU HÚT NHỮNG NGƯỜI THÔNG MINH NỘP ĐƠN XIN VIỆC
Google sử dụng các bảng quảng cáo tại Thung lũng Silicon và Quảng trường Harvard để thu hút những ứng viên thông minh, với câu đố brainteaser: "số nguyên tố đầu tiên có 10 chữ số đầu tiên được tìm thấy trong các chữ số liên tiếp của e.com."
Số "e" là cơ sở của logarit tự nhiên và số nguyên tố đầu tiên có 10 chữ số trong chuỗi này là 7427466391, tạo thành một câu đố thú vị và đầy thách thức.
Google yêu cầu lý lịch của ứng viên và đã phát triển Bài kiểm tra năng lực của Phòng thí nghiệm Google (GLAT), tương tự như kỳ thi SAT, nhằm thu hút những người thông minh GLAT bao gồm các câu hỏi phức tạp, như cách tô màu một khối hình tứ diện với ba màu khác nhau Những ứng viên được mời phỏng vấn thường phải đối mặt với một bảng phỏng vấn gồm 10 người và các câu hỏi khó khăn Đối với vị trí kỹ thuật, họ có thể được yêu cầu giải thuật toán toán học và trả lời các câu hỏi liên quan đến phần mềm và mạng máy tính, cùng với những câu hỏi đánh giá trí thông minh và khả năng suy luận độc đáo.
Trong các cuộc phỏng vấn xin việc, bạn có thể gặp những câu hỏi bất ngờ như "Có bao nhiêu quả bóng golf vừa với xe buýt của trường?" hoặc "Nếu bạn bị thu nhỏ bằng chiều cao của một niken và bị ném vào một máy xay thủy tinh rỗng, bạn sẽ làm gì?" Mặc dù những câu hỏi này có thể gây căng thẳng, nhưng nhiều công ty lớn, như Microsoft, cũng áp dụng phương pháp tương tự để tìm kiếm những ứng viên thông minh và sáng tạo Do đó, việc chuẩn bị cho những tình huống này là rất quan trọng.
XÂY DỰNG TIÊU CHUẨN VÀ PHƯƠNG PHÁP SO SÁNH ỨNG VIÊN.
Các công ty ngoài lĩnh vực công nghệ cao đang ngày càng chú trọng đến việc tuyển dụng nhân viên có khả năng nhận thức cao, và nhiều ứng viên phải trải qua bài kiểm tra khả năng nhận thức như một phần của quy trình tuyển chọn Một trong những bài kiểm tra phổ biến nhất là Wonderlic, một bài kiểm tra kéo dài 12 phút với 50 câu hỏi, đã được sử dụng trong nhiều thập kỷ và thực hiện trên hơn 120 triệu người Thí sinh nhận được một điểm cho mỗi câu trả lời đúng, và tổng điểm sẽ được sử dụng để lựa chọn ứng viên cho các vị trí khác nhau Wonderlic cũng cung cấp các khuyến nghị về mức điểm tối thiểu cho từng loại công việc, chẳng hạn như điểm 17 cho lao động phổ thông, 21 cho học sinh tốt nghiệp trung học, và 28 cho các vị trí quản lý, điều hành.
Vào ngày 3 tháng 4 hàng năm, Liên đoàn Bóng đá Quốc gia (NFL) tổ chức bài kiểm tra cho các cầu thủ tham gia dự tuyển, và điểm số từ bài kiểm tra này thường được các đội xem xét khi lựa chọn cầu thủ Một chủ đề gây tranh cãi là liệu điểm số trong bài kiểm tra khả năng nhận thức có liên quan đến hiệu suất của cầu thủ trên sân hay không Những người ủng hộ việc sử dụng Wonderlic trong NFL cho rằng khả năng nhận thức là cần thiết để ghi nhớ các thế trận và học các hệ thống tấn công, phòng thủ phức tạp Tuy nhiên, nhiều người đặt câu hỏi về mối liên hệ giữa khả năng trả lời các câu hỏi trong bài kiểm tra và khả năng thực hiện các kỹ năng như chuyền bóng, chạy chạm bóng, xử lý đối phương hoặc sút vào khung thành.
Nhiều người đặt câu hỏi về độ tin cậy của bài kiểm tra Wonderlic khi cho rằng điểm số thấp không phản ánh thành tích xuất sắc trên sân cỏ Tuy nhiên, một nghiên cứu cho thấy điểm số Wonderlic không thể dự đoán chính xác hiệu suất của cầu thủ trong NFL, và điều này không phụ thuộc nhiều vào vị trí của cầu thủ.
ĐÁNH GIÁ VÀ LỰA CHỌN ỨNG VIÊN.
Việc sử dụng các bài kiểm tra khả năng nhận thức trong tuyển dụng có thể dẫn đến sự phân biệt đối xử với những nhóm cá nhân có xu hướng đạt điểm thấp hơn Nghiên cứu cho thấy các bài kiểm tra này không dự đoán hiệu suất công việc của những nhóm không đạt yêu cầu, do đó cần được sử dụng cẩn thận, đặc biệt trong bối cảnh cần lực lượng lao động đa dạng Một giải pháp là kết hợp nhiều loại bài kiểm tra tuyển dụng, thay vì chỉ dựa vào bài kiểm tra khả năng nhận thức chung, để đánh giá chính xác hơn về khả năng nhận thức cũng như các yếu tố khác như trí tuệ cảm xúc và tính cách Các tổ chức cũng nên xem xét giảm bớt yêu cầu về khả năng nhận thức trong quá trình tuyển dụng.
