Tình hình nghiên cứu
Luận văn cao học của Học viên Đinh Văn Trường (2014) tại Khoa Luật - Đại học Quốc gia Hà Nội tập trung vào đề tài "Trách nhiệm dân sự do vi phạm hợp đồng thi công xây dựng công trình" Nghiên cứu này phân tích các khía cạnh pháp lý liên quan đến trách nhiệm dân sự trong lĩnh vực xây dựng, nhằm làm rõ các quy định và hậu quả pháp lý khi vi phạm hợp đồng thi công.
Luận văn tốt nghiệp thạc sĩ của Lê Minh Tâm (2015), thuộc khóa K18 của Trường Đại học Luật Thành phố Hồ Chí Minh, tập trung vào đề tài "Pháp luật về hoạt động bảo lãnh ngân hàng để thực hiện nghĩa vụ phát sinh từ hợp đồng xây dựng" Nghiên cứu này nhằm phân tích và làm rõ các quy định pháp lý liên quan đến bảo lãnh ngân hàng trong lĩnh vực xây dựng, góp phần nâng cao hiệu quả thực hiện nghĩa vụ hợp đồng.
Luận văn tốt nghiệp thạc sĩ của Học viên Nguyễn Ngọc Yến (2015) tại Trường Đại học Quốc gia Hà Nội, Khoa Luật học, tập trung vào đề tài "Hợp đồng xây dựng công trình có sử dụng vốn ngân sách nhà nước ở Việt Nam" Nghiên cứu này phân tích các khía cạnh pháp lý và thực tiễn liên quan đến hợp đồng xây dựng, nhằm nâng cao hiệu quả quản lý và sử dụng vốn ngân sách trong lĩnh vực xây dựng công trình tại Việt Nam.
Các nghiên cứu hiện tại chủ yếu tập trung vào phân tích lý luận liên quan đến hợp đồng xây dựng, trong khi nội dung thực tiễn về bảo đảm thực hiện hợp đồng thi công xây dựng vẫn chưa được khai thác sâu Tác giả Lê Minh Tâm đã đề cập đến vấn đề bảo đảm thực hiện hợp đồng thi công xây dựng, đặc biệt là quy định về hoạt động bảo lãnh ngân hàng, nhằm cung cấp cái nhìn toàn diện hơn về lĩnh vực này.
Nghiên cứu thực tiễn áp dụng pháp luật về bảo đảm thực hiện hợp đồng thi công xây dựng công trình bằng ngân sách nhà nước là rất cần thiết Việc này không chỉ bổ sung cho các nghiên cứu lý luận mà còn giúp hoàn thiện hệ thống pháp luật liên quan đến bảo đảm thực hiện hợp đồng xây dựng, đặc biệt là các hợp đồng thi công sử dụng ngân sách nhà nước.
Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu
Phát hiện những bất hợp lý trong việc thực hiện pháp luật liên quan đến bảo đảm hợp đồng thi công xây dựng công trình nhằm đề xuất giải pháp hoàn thiện pháp luật và nâng cao hiệu quả thực thi.
- Quy định của pháp luật hiện hành về bảo đảm thực hiện hợp đồng thi công xây dựng công trình sử dụng vốn ngân sách;
- Thực tiễn áp dụng pháp luật về bảo đảm thực hiện hợp đồng thi công xây dựng công trình sử dụng vốn ngân sách nhà nước
Bài viết này nêu bật những bất cập giữa quy định và thực tiễn trong việc áp dụng các quy định liên quan đến bảo đảm thực hiện hợp đồng thi công công trình xây dựng sử dụng vốn ngân sách nhà nước Những vấn đề này dẫn đến sự không đồng nhất trong việc thực hiện các hợp đồng, gây khó khăn cho các nhà thầu và ảnh hưởng đến tiến độ cũng như chất lượng công trình Cần có những giải pháp hiệu quả để cải thiện tình hình, đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả trong quản lý sử dụng vốn ngân sách cho các dự án xây dựng.
- Kiến nghị giải quyết những bất cập đối với các vấn đề đã phát hiện
Trong nghiên cứu này, học viên tập trung vào các vấn đề liên quan đến bảo đảm thực hiện hợp đồng thi công xây dựng công trình sử dụng vốn ngân sách, đặc biệt là hình thức bảo lãnh thực hiện hợp đồng Bảo lãnh được xem là hình thức phổ biến trong việc đảm bảo thực hiện hợp đồng thi công xây dựng bằng ngân sách nhà nước Nghiên cứu sẽ giới hạn trong các gói thầu xây lắp có hình thức lựa chọn nhà thầu như đấu thầu rộng rãi, đấu thầu hạn chế phương thức một giai đoạn một túi hồ sơ, chỉ định thầu và chào hàng cạnh tranh.
Để hoàn thành luận văn, học viên sẽ áp dụng nhiều phương pháp nghiên cứu khác nhau, bao gồm nghiên cứu lý luận từ giáo trình, sách chuyên khảo và các văn kiện Đại hội Đảng; trao đổi trực tiếp với các bên giao thầu và nhà thầu để hiểu rõ nhận thức về việc thực hiện hợp đồng xây dựng; liên hệ với một số tổ chức tín dụng để nắm bắt quy trình cấp thư bảo lãnh trong hoạt động xây dựng; phân tích và bình luận các hợp đồng xây dựng thực tế; và sử dụng phương pháp tổng hợp để tổng kết nhận thức về tầm quan trọng của hợp đồng xây dựng Qua đó, học viên sẽ đề xuất các biện pháp cải thiện việc thực hiện pháp luật liên quan đến hợp đồng cho các bên liên quan.
6 Dự kiến kết quả nghiên cứu và địa chỉ ứng dụng
Nghiên cứu này đưa ra các phát hiện và đề xuất nhằm giải quyết những bất cập giữa quy định pháp luật về đảm bảo thực hiện hợp đồng thi công xây dựng công trình sử dụng vốn ngân sách nhà nước và thực tiễn áp dụng.
Nghiên cứu này hỗ trợ Bộ Xây dựng và Bộ Kế hoạch và Đầu tư trong việc điều chỉnh và bổ sung quy định về hợp đồng thi công xây dựng công trình sử dụng vốn ngân sách nhà nước, bao gồm mẫu hợp đồng, hồ sơ mời thầu và hồ sơ yêu cầu Đồng thời, kết quả nghiên cứu cũng giúp các cơ quan chức năng đề xuất với Chính phủ những điều chỉnh liên quan đến việc thực hiện hợp đồng theo Nghị định số 37/2015/NĐ-CP và Nghị định số 63/2014/NĐ-CP.
CHƯƠNG 1 CÁC HÌNH THỨC BẢO ĐẢM THỰC HIỆN HỢP ĐỒNG THI CÔNG XÂY DỰNG CÔNG TRÌNH SỬ DỤNG VỐN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC
1.1 Quy định pháp luật về hình thức bảo đảm thực hiện hợp đồng thi công xây dựng công trình sử dụng vốn ngân sách nhà nước
1.1.1 Quy định chung về các hình thức bảo đảm thực hiện hợp đồng thi công xây dựng công trình sử dụng vốn ngân sách nhà nước
Hình thức bảo đảm thực hiện hợp đồng thi công xây dựng công trình sử dụng vốn ngân sách nhà nước được quy định tại Nghị định số 37/2015/NĐ-CP và Thông tư số 09/2016/TT-BXD Các biện pháp bảo đảm thực hiện hợp đồng bao gồm đặt cọc, ký quỹ và bảo lãnh Trong ba hình thức này, pháp luật hiện hành khuyến khích việc thực hiện bảo lãnh.
Bảo đảm thực hiện hợp đồng là biện pháp quan trọng nhằm đảm bảo rằng bên nhận thầu sẽ thực hiện đúng các nghĩa vụ trong hợp đồng thi công công trình, từ đó duy trì tiến độ thi công Đây là cách hạn chế rủi ro cho bên giao thầu, đặc biệt khi bên nhận thầu không thực hiện hợp đồng sau khi đã trải qua nhiều bước lựa chọn Trong các dự án xây dựng, các nhà thầu thường đảm nhiệm các hạng mục khác nhau có sự liên kết chặt chẽ, ảnh hưởng lẫn nhau Đối với công trình ít hạng mục, việc không thực hiện hợp đồng có thể dẫn đến chậm tiến độ và yêu cầu bên giao thầu phải tìm nhà thầu mới Ngược lại, với công trình có nhiều hạng mục liên quan mật thiết, việc một nhà thầu từ chối thực hiện hợp đồng sẽ tạo ra rủi ro lớn cho bên giao thầu và chủ đầu tư, ảnh hưởng đến chất lượng và thời gian đưa công trình vào sử dụng.
2 Khoản 1, điều 16 nghị định số 37/2015/NĐ-CP
Bảo đảm thực hiện hợp đồng là biện pháp ràng buộc Bên nhận thầu thực hiện đầy đủ nghĩa vụ trong hợp đồng thi công với Bên giao thầu Nhà thầu cần gia hạn hiệu lực của bảo đảm thực hiện hợp đồng nếu Bên nhận thầu chậm tiến độ do lỗi của mình, nhằm đảm bảo bảo đảm này có hiệu lực trong suốt thời gian hiệu lực của hợp đồng.
Biện pháp bảo đảm thực hiện hợp đồng nhằm giảm thiểu rủi ro cho Bên giao thầu Khi Bên nhận thầu vi phạm hợp đồng, các biện pháp này sẽ bù đắp cho thiệt hại mà Bên giao thầu, Bên chủ đầu tư và Bên thụ hưởng công trình gặp phải, những thiệt hại này thường khó chứng minh để yêu cầu bồi thường Ngoài ra, khoản bảo đảm thực hiện hợp đồng còn có thể hỗ trợ chi phí cho việc lựa chọn nhà thầu khác để tiếp tục thi công công trình xây dựng.
1.1.2 Quy định về hình thức đặt cọc bảo đảm thực hiện hợp đồng
Hình thức đặt cọc bảo đảm thực hiện hợp đồng thi công xây dựng là việc bên đặt cọc giao cho bên nhận đặt cọc một khoản tiền hoặc tài sản có giá trị Các bên trong hợp đồng thi công có quyền thỏa thuận về loại tài sản dùng để đặt cọc Các luật chuyên ngành sẽ hướng dẫn cụ thể việc thực hiện đặt cọc này, vì hợp đồng thi công xây dựng cũng thuộc loại hợp đồng dân sự.
Theo quy định tại khoản 1 Điều 16 Nghị định 37/2015/NĐ-CP, việc đặt cọc bảo đảm thực hiện hợp đồng thi công xây dựng là bắt buộc Tuy nhiên, pháp luật về xây dựng hiện chưa có hướng dẫn chi tiết về loại tài sản cũng như trình tự, thủ tục thực hiện việc đặt cọc này.
Theo Thông tư số 03/2015/TT-BKHĐT, bên cạnh các quy định chung, pháp luật về đấu thầu còn quy định các biện pháp bảo đảm thực hiện hợp đồng thi công xây dựng, nhằm đảm bảo quyền lợi của các bên liên quan và nâng cao tính minh bạch trong quá trình thực hiện dự án.
Theo Khoản 1 Điều 3 Nghị định số 37/2015/NĐ-CP, việc đặt cọc chỉ được thực hiện bằng séc, không cho phép sử dụng tiền mặt hay tài sản có giá trị khác Mẫu hồ sơ mời thầu theo Thông tư 03/2015/TT-BKHĐT quy định chi tiết các điều khoản hợp đồng thi công, trong đó có biện pháp bảo đảm thực hiện hợp đồng Đối với gói thầu xây lắp, mẫu hồ sơ yêu cầu được quy định tại Thông tư số 11/2015/TT-BKHĐT, cho phép thực hiện bảo đảm hợp đồng bằng hình thức đặt cọc Tuy nhiên, pháp luật về đấu thầu chưa hướng dẫn cụ thể về loại tài sản dùng để đặt cọc trong ba hình thức lựa chọn nhà thầu này.
1.1.3 Quy định về hình thức ký quỹ bảo đảm thực hiện hợp đồng
Ký quỹ bảo đảm thực hiện hợp đồng thi công xây dựng là hình thức bên nhận thầu gửi tiền hoặc tài sản có giá trị vào tài khoản phong tỏa tại tổ chức tín dụng để đảm bảo thực hiện hợp đồng với bên giao thầu Nếu bên giao thầu không thực hiện hợp đồng hoặc vi phạm các điều khoản đã thỏa thuận, bên nhận thầu có quyền yêu cầu tổ chức tín dụng thanh toán giá trị ký quỹ đã cam kết.