Những vấn đề lý luận cơ bản về địa vị pháp lý của Hợp tác xã
Thực trạng địa vị pháp lý HTX theo Luật HTX năm 2003 và thực tiễn áp dụng
THỰC TRẠNG ĐỊA VỊ PHÁP LÝ CỦA HỢP TÁC XÃ THEO LUẬT HỢP TÁC XÃ NĂM 2003 VÀ THỰC TIỄN ÁP DỤNG.
Phương hướng và giải pháp cơ bản hoàn thiện pháp luật và đảm bảo tăng cường địa vị pháp lý của HTX trong điều kiện hội nhập
PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP CƠ BẢN HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT VÀ ĐẢM BẢO TĂNG CƯỜNG ĐỊA VỊ PHÁP LÝ CỦA HỢP TÁC
XÃ TRONG ĐIỀU KỊÊN HỘI NHẬP
NHŨNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ ĐỊA VỊ PHÁP LÝ CỦA HỢP TÁC XÃ TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH-THƯƠNG MẠI
1.1 Khái niệm niệm chung về địa vị pháp lý của HTX
1.1.1 Sự ra đời và quan điểm pháp lý về HTX
Vào đầu thế kỷ XIX, đặc biệt là năm 1840, nhiều hợp tác xã (HTX) đã được hình thành tại Châu Âu với tổ chức đơn giản Năm 1844, một nhóm công nhân ở Rochdale, Vương quốc Anh, đã thành lập HTX tiêu dùng, trong khi đó, những người lao động Pháp cũng thành lập một số HTX sản xuất nông nghiệp Đến thế kỷ XIX, HTX đã phát triển mạnh mẽ về số lượng và chất lượng, dẫn đến nhu cầu hợp tác và chia sẻ giữa các quốc gia Để đáp ứng nhu cầu này, vào năm 1889, ông Vansitar Wil đã thành lập Liên minh HTX quốc tế (ICA) vào ngày 19-8-1895, hiện thu hút hơn 96 quốc gia và vùng lãnh thổ với gần 1 tỷ xã viên, có tiếng nói quan trọng tại Liên Hiệp Quốc Việt Nam cũng là thành viên của tổ chức này.
Phong trào hợp tác xã (HTX) Việt Nam bắt đầu hình thành từ cuối những năm 50 và đầu những năm 60 của thế kỷ XX Trong giai đoạn kháng chiến chống Mỹ, HTX cùng với kinh tế quốc doanh đã đóng góp quan trọng vào sự phát triển chung của đất nước, đặc biệt là trong việc phát triển kinh tế nông thôn, góp phần to lớn vào công cuộc giải phóng miền Nam và thống nhất đất nước.
Ngay từ những ngày đầu tìm đường cứu nước, Bác Hồ đã chú trọng đến tổ chức kinh tế hợp tác xã (HTX) Trong tác phẩm "Đường cách mệnh" năm 1927, Bác phân tích lợi ích của HTX và nhấn mạnh: “Nhóm lại thành giàu, chia nhau thành khó” và “Một cây làm chẳng nên non, nhiều cây nhóm lại nên hòn núi cao”, thể hiện lý luận về HTX Bác khẳng định rằng HTX là tổ chức kinh tế - xã hội, khác với hội buôn và hội từ thiện Ông nhấn mạnh nguyên tắc tự nguyện, dân chủ, cùng có lợi, và yêu cầu tổ chức HTX phải phát triển từ thấp đến cao.
Bác Hồ đã khẳng định nguyên tắc tự nguyện là cốt lõi của hợp tác xã (HTX) từ trước khi chúng hình thành Ông nhấn mạnh rằng để phát triển bền vững, HTX cần phải tiến triển dần dần từ những bước thấp đến những bước cao hơn.
Trong suốt quá trình hoạt động, Bác Hồ luôn theo dõi sát sao phong trào hợp tác xã (HTX), động viên kịp thời các HTX gương mẫu và các điển hình tiên tiến, đồng thời uốn nắn những hạn chế để nâng cao hiệu quả hoạt động.
Hợp tác xã (HTX) đã trải qua nhiều thăng trầm trong suốt quá trình phát triển lịch sử của mình Hiện nay, HTX vẫn đang phát triển mạnh mẽ ở hầu hết các quốc gia trên thế giới, đặc biệt là tại các nước công nghiệp phát triển Những quốc gia này được coi là cái nôi của sự ra đời và phát triển HTX trong gần 200 năm qua.
HTX đã phát triển đa dạng về nội dung, hình thức và ngành nghề, tạo ra sức mạnh cho những người sản xuất nhỏ tồn tại và phát triển trong môi trường cạnh tranh Đặc biệt, HTX giúp các thành viên cải thiện đời sống kinh tế, đồng thời tổ chức sản xuất kinh doanh chung để đáp ứng nhu cầu xã hội.
(1) Tư tưởng Hồ Chí Minh về họp tác xã Nhà xuất bản chính trị Quốc gia 2001 tr 8
HTX, với tư cách là một trào lưu xã hội, đã ra đời như một phản kháng chống lại sự thống trị của tư bản, đồng thời nhấn mạnh giá trị con người trong giai đoạn đầu của cách mạng công nghiệp Trào lưu này đã được duy trì và phát triển cho đến ngày nay, thể hiện sự quan tâm đến quyền lợi và sự phát triển của con người trong bối cảnh xã hội hiện đại.
Hợp tác xã (HTX) là một tổ chức văn hóa xã hội quan trọng, đóng vai trò trong việc khuyến khích sự hợp tác và hỗ trợ lẫn nhau giữa các cá nhân trong lao động và đời sống HTX không chỉ thúc đẩy hoạt động cộng đồng mà còn đề cao tinh thần tương trợ và đoàn kết, đồng thời góp phần vào giáo dục cộng đồng.
HTX nước ta được thành lập trong thời kỳ kinh tế kế hoạch hoá, với mô hình “HTX toàn xã”, nghĩa là mọi gia đình trong xã đều là xã viên Tuy nhiên, việc thành lập các HTX chủ yếu dựa trên sự tập thể hoá gượng ép, không phản ánh nguyện vọng của xã viên và không phù hợp với trình độ sản xuất Tư cách chủ thể của HTX lúc đó không rõ ràng do thiếu luật điều chỉnh và chủ yếu hoạt động theo kế hoạch hành chính Sự can thiệp từ Nhà nước đã dẫn đến tình trạng yếu kém của HTX, và khi chuyển sang nền kinh tế thị trường, nhiều HTX hoạt động kém hiệu quả và phải giải thể Mặc dù đã có nhiều biện pháp từ Đảng và Nhà nước để củng cố mô hình kinh tế hợp tác, nhưng gần đây, với sự chỉ đạo quyết liệt của hệ thống chính trị, HTX đã có dấu hiệu phục hồi, tính đến 01/7/2007 cả nước có 17.138 HTX hoạt động.
Trong tổng số 13.544 hợp tác xã (HTX) trên 54 tỉnh, thành phố, có 6.379 HTX nông nghiệp (chiếm 47,1%), 3.180 HTX công nghiệp (chiếm 23%) và 753 quỹ tín dụng nhân dân (chiếm 5,6%) Mô hình kinh tế tập thể đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, đặc biệt là trong việc nâng cao hiệu quả hoạt động kinh tế và tăng thu nhập cho 8 triệu xã viên Năm 2006, HTX đã đóng góp 6,61% vào tổng GDP cả nước, trong khi giá trị gia tăng của khu vực kinh tế tập thể ước tính chiếm khoảng 15% GDP từ năm 2000 đến 2006, cho thấy tầm quan trọng không nhỏ của khu vực này trong nền kinh tế.
Khu vực hợp tác xã (HTX) đóng vai trò quan trọng trong lĩnh vực văn hóa xã hội, với hơn 10 triệu lao động tham gia, bao gồm cả lao động thuê và xã viên Theo Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội, khoảng 96% lao động trong khu vực kinh tế tập thể tập trung chủ yếu vào nông, lâm, thủy sản, trong khi tỷ lệ lao động trong các lĩnh vực khác như xây dựng chỉ chiếm 0,07% và dịch vụ là 4%.
Thông qua việc đạt được lợi ích kinh tế chung, xã viên HTX đã gắn kết hơn, mở rộng các hoạt động cộng đồng và hỗ trợ lẫn nhau trong sản xuất, kinh doanh và đời sống, từ đó cải thiện đời sống văn hóa Nhiều xã viên đã ổn định hoạt động kinh doanh vận tải nhờ dịch vụ hỗ trợ của HTX, với nhiều tỉnh, HTX vận tải đáp ứng tới 80-90% nhu cầu vận chuyển nội tỉnh.
1 số liệu của vụ Hợp tác xã Bộ kế hoạch đầu tư – tài liệu hội thảo tại TP cần Thơ 20/10/2007
Hoạt động của hợp tác xã (HTX) đang ngày càng mở rộng sang nhiều lĩnh vực như giáo dục, y tế, môi trường và văn hóa Sự mở rộng này không chỉ mang lại lợi ích cho kinh tế của các xã viên mà còn góp phần cải thiện chất lượng đời sống của họ và nâng cao đời sống cộng đồng.
Phát triển cộng đồng, đặc biệt tại nông thôn, đóng vai trò quan trọng trong việc giải quyết các vấn đề xã hội, nâng cao tinh thần đoàn kết và sự hỗ trợ lẫn nhau Điều này không chỉ giúp đỡ các gia đình gặp khó khăn mà còn góp phần xây dựng và phát triển bền vững cho cộng đồng.
