Thủ tục xét xử phúc thẩm đối với người dưới 18 tuổi từ thực tiễn Thành phố Hồ Chí Minh.Thủ tục xét xử phúc thẩm đối với người dưới 18 tuổi từ thực tiễn Thành phố Hồ Chí Minh.Thủ tục xét xử phúc thẩm đối với người dưới 18 tuổi từ thực tiễn Thành phố Hồ Chí Minh.Thủ tục xét xử phúc thẩm đối với người dưới 18 tuổi từ thực tiễn Thành phố Hồ Chí Minh.Thủ tục xét xử phúc thẩm đối với người dưới 18 tuổi từ thực tiễn Thành phố Hồ Chí Minh.
VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI - - ĐINH THỊ TRANG THỦ TỤC XÉT XỬ PHÚC THẨM ĐỐI VỚI NGƯỜI DƯỚI 18 TUỔI TỪ THỰC TIỄN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT LUẬT HÌNH SỰ VÀ TỐ TỤNG HÌNH SỰ Hà Nội, năm 2021 VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI - - ĐINH THỊ TRANG THỦ TỤC XÉT XỬ PHÚC THẨM ĐỐI VỚI NGƯỜI DƯỚI 18 TUỔI TỪ THỰC TIỄN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Ngành: Luật hình tố tụng hình Mã số : 8.38.01.04 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC TS BÙI ĐỨC HỨA Hà Nội, năm 2021 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan nội dung luận văn “Thủ tục xét xử phúc thẩm người 18 tuổi từ thực tiễn Thành phố Hồ Chí Minh” cơng trình nghiên cứu khoa học riêng tơi thực với hướng dẫn khoa học Tiến sĩ Bùi Đức Hứa Tất tài liệu, số liệu kết nghiên cứu luận văn hồn tồn trung thực chưa cơng bố cơng trình khoa học khác Tơi xin chịu trách nhiệm lời cam đoan Hà Nội, ngày tháng Tác giả luận văn Đinh Thị Trang năm 2021 MỤC LỤC MỞ ĐẦU Chương 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ THỦ TỤC XÉT XỬ PHÚC THẨM VỤ ÁN HÌNH SỰ ĐỐI VỚI NGƯỜI DƯỚI 18 TUỔI 1.1 Khái niệm, đặc điểm, ý nghĩa, sơ lược lịch sử hình thành phát triển BLTTHS có ảnh hưởng đến thủ tục xét xử phúc thẩm vụ án hình bị cáo người 18 tuổi 1.2 Nội dung thủ tục xét xử phúc thẩm vụ án hình bị cáo người 18 tuổi 17 1.3 Phân biệt thủ tục phúc thẩm với xét xử phúc thẩm vụ án hình bị cáo người 18 tuổi 18 Chương 2: QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT VỀ THỦ TỤC XÉT XỬ PHÚC THẨM VỤ ÁN HÌNH SỰ ĐỐI VỚI BỊ CÁO LÀ NGƯỜI DƯỚI 18 TUỔI VÀ THỰC TIỄN ÁP DỤNG TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH 21 2.1 Quy định pháp luật thủ tục xét xử phúc thẩm bị cáo người 18 tuổi 21 2.2 Thực tiễn áp dụng quy định pháp luật thủ tục xét xử phúc thẩm vụ án hình bị cáo người 18 tuổi Thành phố Hồ Chí Minh 37 2.3 Những hạn chế, khó khăn, vướng mắc thực thủ tục xét xử phúc thẩm vụ án hình bị cáo người 18 tuổi Thành phố Hồ Chí Minh nguyên nhân 48 Chương 3: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUY ĐỊNH VỀ THỦ TỤC XÉT XỬ PHÚC THẨM VỤ ÁN HÌNH SỰ ĐỐI VỚI BỊ CÁO LÀ NGƯỜI DƯỚI 18 TUỔI TỪ THỰC TIỄN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH 52 3.1 Yêu cầu hoàn thiện quy định thủ tục xét xử phúc thẩm vụ án hình bị cáo người 18 tuổi 52 3.2 Giải pháp hoàn thiện quy định thủ tục xét xử phúc thẩm vụ án hình bị cáo người 18 tuổi 54 3.3 Các giải pháp khác 58 KẾT LUẬN 65 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 66 DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT BLHS: BLTTHS: Bộ luật hình TANDTC: Bộ luật Tố tụng hình TNHS: Tịa án nhân dân tối cao Trách nhiệm hình Tp HCM: Thành phố Hồ Chí Minh VAHS: Vụ án hình VPPL: Vi phạm pháp luật DANH MỤC CÁC BẢNG THỐNG KÊ SỐ LIỆU Bảng 2.1: Thống kê số lượng vụ án hình người 18 tuổi thực Thành phố Hồ Chí Minh xét xử cấp phúc thẩm từ năm 2016 đến năm 2020 41 Bảng 2.2: Thống kê số lượng bị cáo bị xét xử người 18 tuổi tổng số bị cáo thụ lý bị xét xử phúc thẩm từ năm 2016 đến 2020 Thành phố Hồ Chí Minh 412 Bảng 2.3: Cơ cấu loại tội phạm người 18 tuổi thực xét xử phúc thẩm Thành phố Hồ Chí Minh từ năm 2016 đến 2020 43 Bảng 2.4: Thống kê mức hình phạt người 18 tuổi bị xét xử phúc thẩm Thành phố Hồ Chí Minh từ năm 2016 đến 2020 .44 Bảng 2.5: Thống kê người 18 tuổi bị xét xử phúc thẩm Thành phố Hồ Chí Minh theo nhóm tuổi 45 MỞ ĐẦU Tính cấp thiết đề tài Từ năm cuối kỷ XX đến đất nước ta lãnh đạo Đảng có nhiều thay đổi, phát triển nhanh chóng mặt nhằm đưa đất nước ta bước sánh ngang với nước giới, nước ta tham gia vào nhiều tổ chức phát triển kinh tế, xã hội, trị thập kỷ gần nước ta vươn lên trở thành nước phát triển, có tầm quan trọng phát triển mặt Đông Nam Á nói riêng châu Á nói chung Bên cạnh phát triển mạnh mẽ kinh tế, văn hóa, xã hội ngồi việc du nhập thêm điểm tích cực cịn tồn hình thành nên nhiều tội phạm thời kỳ hội nhập Tình hình phạm tội nói cung phạm tội người 18 tuổi thực ngày phổ biến, vấn đề quan tâm ý Quan điểm Đảng Nhà nước ta vấn đề giải tội phạm người 18 tuổi là: “Vấn đề đơn giản xử vụ án, trừng phạt tội phạm đó, điều quan trọng phải tìm cách để làm giảm bớt hoạt động phạm pháp tốt hết ngăn ngừa đừng để việc sai trái xảy ra”, quán triệt tinh thần đó, Bộ luật tố tụng hình (BLTTHS) năm 2015 dành nguyên 01 chương riêng biệt (Chương XXVIII, gồm có 18 điều, từ Điều 413 đến Điều 430) quy định thủ tục tố tụng người 18 tuổi để giải vụ án hình (VAHS) có liên quan đến người tham gia tố tụng người 18 tuổi như: Người bị buộc tội, người bị hại, người làm chứng từ tạo điều kiện để giúp người nói tham gia tố tụng, bảo đảm quyền lợi đáng người họ chưa phát triển đầy đủ thể chất, tinh thần Qua trình nghiên cứu lý luận thực trạng áp dụng quy định pháp luật tố tụng hình việc giải vụ án mà bị cáo người 18 tuổi, cho thấy người tiến hành tố tụng phải nắm vững quy định pháp luật, tuân thủ chặt chẽ thủ tục tố tụng đặc biệt mà cịn phải có kiến thức hiểu biết định đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi 18 tuổi để đề đường lối xét xử vừa thấu tình đạt lý, phục vụ nhiệm vụ trị địa phương; song quan trọng giúp em hiểu rõ quy định pháp luật tránh vi phạm đáng tiếc xảy ra, giúp em sửa chữa lỗi lầm trở thành công dân có ích cho gia đình xã hội Do vậy, thời gian qua Toà án nhân dân có nhiều cố gắng thực tốt chức nhiệm vụ giao góp phần 8quan trọng cơng tác đấu tranh phòng chống tội phạm, phục vụ nhiệm vụ trị Song với yêu cầu cải cách tư pháp, cơng tác xét xử VAHS Tồ án nhân dân cấp cịn nhiều hạn chế, thiếu sót xét xử phúc thẩm VAHS bị cáo người 18 tuổi như: Vẫn cịn tình trạng người tiến hành tố tụng chưa đào tạo chuyên sâu tâm lý học, khoa học giáo dục người 18 tuổi tiến hành tố tụng; việc áp dụng biện pháp tạm giam bị cáo 18 tuổi xét xử phúc thẩm có lúc cịn vi phạm; trình độ số người tiến hành tố tụng chưa đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ giao; đánh giá, nhìn nhận lứa tuổi 18 tuổi phạm tội theo nhiều chiều hướng khác dẫn đến đường lối xử lý chưa thống cịn mang nặng tính răn đe tác dụng giáo dục, phòng ngừa chưa đáp ứng Chính vậy, trước địi hỏi công cải cách tư pháp, việc nâng cao chất lượng xét xử phúc thẩm VAHS bị cáo người 18 tuổi địa phương vấn đề có ý nghĩa sâu sắc mặt lý luận thực tiễn áp dụng pháp luật Vì lý đó, việc nghiên cứu cách có hệ thống vấn đề lý luận thực tiễn liên quan đến việc xét xử vụ án có bị cáo người 18 tuổi năm gần đây, sở đưa giải pháp để tiếp tục góp phần hồn thiện quy định thủ tục tố tụng xét xử phúc thẩm bị cáo người 18 tuổi giải vướng mắc thực tiễn áp dụng BLTTHS việc cần thiết, có ý nghĩa quan trọng mặt lý luận lẫn thực tiễn Vì vậy, tơi chọn đề tài “Thủ tục xét xử phúc thẩm người 18 tuổi từ thực tiễn Thành phố Hồ Chí Minh” làm đề tài nghiên cứu cho Luận văn tốt nghiệp thạc sĩ Luật Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài Trong thực tế bị cáo vụ án hình đa dạng, đủ thành phần bị cáo người 18 tuổi đặc điểm tâm lý, lứa tuổi, nhận thức trọng nhằm bảo vệ quyền lợi cho họ cách tốt Về phần hình phạt bị cáo người 18 tuổi có phần đặc biệt bị cáo người thành niên nhằm giúp họ nhận hành vi vi phạm pháp luật, cho họ có nhiều hội sớm tái hịa nhập cộng đồng Đối với đề tài “Thủ tục xét xử phúc thẩm người 18 tuổi từ thực tiễn Thành phố Hồ Chí Minh”, học viên tham khảo số nghiên cứu lĩnh vực tư pháp người 18 tuổi như: PGS.TS Trần Đình Nhã, “Chương XXIV – Trách nhiệm hình người chưa thành niên phạm tội”, sách: Giáo trình Luật hình Việt Nam, Nxb Cơng an nhân dân, Hà Nội, 2003 (tập thể tác giả GS.TS Võ Khánh Vinh chủ biên); ThS Trịnh Đình Thể, “Áp dụng sách hình người chưa thành niên phạm tội”, Nxb Tư pháp, Hà Nội, 2006; Nguyễn Thùy Dương, “Quyền bào chữa người bị buộc tội 18 tuổi theo pháp luật tố tụng hình Việt Nam từ thực tiễn tỉnh Quảng Ngãi”, Luận văn thạc sĩ luật học, Học viện khoa học xã hội, 2018; Đặng Thị Thùy Vân, “Các biện pháp tư pháp người 18 tuổi phạm tội từ thực tiễn thành phố Hội An, tỉnh Quảng Nam”, Luận văn thạc sĩ luật học, Học viện khoa học xã hội, 2020; Trần Thị Thùy Dương, “Nguyên tắc nhân đạo người 18 tuổi phạm tội theo pháp luật hình Việt Nam”, Luận văn thạc sĩ luật học, Học viện khoa học xã hội, 2018; Ths Nguyễn Anh Chung, “Người phạm tội 18 tuổi kết án đủ 18 tuổi, áp dụng quy định để xóa án tích?”, Tạp chí Tịa án nhân dân điện tử, đăng ngày 29/6/2020; Tác giả Nguyễn Mai Bộ Hồng Ngọc An, “Chính sách hình người 18 tuổi phạm tội theo quy định Bộ luật Hình năm 2015”, Tạp chí Tịa án nhân dân, số 19/2020 Các cơng trình nghiên cứu chủ yếu đề cập đến trình giải vụ án mà bị can, bị cáo người chưa thành niên (người 18 tuổi) từ giai đoạn điều tra, truy tố, xét xử thi hành án mà chưa sâu vào thủ tục xét xử hình phúc thẩm phạm vi lý luận chung việc áp dụng thủ tục xét xử người 18 tuổi Thành phố Hồ Chí Minh (Tp HCM) Qua tìm hiểu xét xử hình phúc thẩm người 18 tuổi phạm tội Tp HCM nhiều vấn đề cần thảo luận Vì vậy, việc lựa chọn tiến hành nghiên cứu luận văn với đề tài: “Thủ tục xét xử phúc thẩm người 18 tuổi từ thực tiễn Thành phố Hồ Chí Minh ” cần thiết khơng trùng lặp với cơng trình khoa học cơng bố Mục đích nhiệm vụ nghiên cứu 3.1 Mục đích nghiên cứu Qua nghiên cứu lý luận thực tiễn xét xử phúc thẩm vụ án hình bị cáo người 18 tuổi Tòa án nhân dân Tp HCM, luận văn đưa giải pháp hoàn thiện thủ tục xét xử phúc thẩm VAHS bị cáo người 18 tuổi Tp HCM 3.2 Nhiệm vụ nghiên cứu Các nhiệm vụ luận văn tập trung giải là: 10 Kết luận chương Trên sở nghiên cứu thực tiễn lý luận, đánh giá thực tiễn xét xử VAHS bị cáo người 18 tuổi, luận văn góp phần làm sáng tỏ quy định pháp luật tố tụng hình việc giải vụ án mà bị cáo người 18 tuổi để áp dụng vào thực tiễn công tác xét xử nhằm đạt chất lượng hiệu cao nhất, đồng thời đưa số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng xét xử vụ án mà bị cáo người 18 tuổi góp phần vào việc nâng cao chất lượng thủ tục tố tụng xét xử phúc thẩm VAHS Việt Nam Luận văn nghiên cứu sở lý luận sở pháp lý việc nâng cao chất lượng xét xử VAHS mà bị cáo người 18 tuổi Trong tập trung nghiên cứu vấn đề: Khái quát người 18 tuổi; đặc điểm tâm lý lứa tuổi người 18 tuổi; quy định pháp luật nói chung người 18 tuổi; quy định pháp luật tố tụng hình thực tiễn thủ tục xét xử phúc thẩm vụ án mà bị cáo người 18 tuổi Thơng qua đó, luận văn đề xuất giải pháp nhằm nâng cao chất lượng xét xử phúc thẩm vụ án mà bị cáo người 18 tuổi khơng nhằm mục đích phòng chống tội phạm mà cao cải tạo giáo dục họ mau chóng nhận thức lỗi lầm để trở thành cơng dân có ích cho gia đình xã hội Trên sở kết nghiên cứu, luận văn đánh giá tình hình từ đề số kiến nghị, giải pháp nhằm nâng cao hiệu thủ tục xét xử phúc thẩm vụ án mà bị cáo người 18 tuổi 47 Chương GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUY ĐỊNH VỀ THỦ TỤC XÉT XỬ PHÚC THẨM VỤ ÁN HÌNH SỰ ĐỐI VỚI BỊ CÁO LÀ NGƯỜI DƯỚI 18 TUỔI TỪ THỰC TIỄN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH 3.1 Yêu cầu hoàn thiện quy định thủ tục xét xử phúc thẩm vụ án hình bị cáo người 18 tuổi Sửa đổi, bổ sung để thực chủ trương sách Đảng Nhà nước tố tụng hình nhằm khắc phục bất cập, đơn giản minh bạch thủ tục tố tụng để nâng cao hiệu cơng tác điều hồn tồn phù hợp với xu hướng mà Nhà nước ta hướng tới Pháp luật hành chưa áp dụng thời hạn chuẩn bị xét xử riêng người 18 tuổi phạm tội theo hướng ngắn thời hạn áp dụng người thành niên phạm tội thực phiên tòa theo thủ tục rút gọn, thân thiện Sửa đổi quy định việc miễn trách nhiệm hình người 18 tuổi phạm tội bảo đảm điều kiện khoản Điều 91 BLHS năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017) bắt buộc khơng cịn mang tính tùy nghi “Người 18 tuổi phạm tội thuộc trường hợp sau có nhiều tình tiết giảm nhẹ, tự nguyện khắc phục phần lớn hậu quả, không thuộc trường hợp quy định Điều 29 Bộ luật này, miễn trách nhiệm hình áp dụng biện pháp quy định Mục Chương này” Tác giả đề xuất bỏ cụm từ “có thể” để loại bỏ tính tùy nghi quy định Việc thay đổi thể rõ ràng tinh thần xử lý chuyển hướng người 18 tuổi phạm tội theo Công ước Quốc tế Quyền trẻ em năm 1989 hướng dẫn Liên Hợp Quốc mà Việt Nam thành viên BLTTHS nước ta thể đầy đủ sách nhân đạo xử lý hình người 18 tuổi phạm tội Tuy nhiên, thiếu quy định cụ thể để hướng dẫn áp dụng pháp luật tố tụng hình xét xử người 18 tuổi phạm tội Cần bổ sung để hồn thiện BLTTHS năm 2015; khái niệm “Bị cáo người 18 tuổi”, có quy định độ tuổi, bị Tịa án xét xử để làm sở áp dụng thủ tục đặc biệt việc xét xử Theo tác giả: Bị cáo 18 tuổi người từ đủ 14 tuổi đến chưa đủ 18 tuổi bị Tòa án định đưa xét xử Đồng thời, quy định cụ thể “Người đại diện” người 18 tuổi phạm tội ai? Nước ta chưa có nhà giam, giữ dành riêng cho người 18 tuổi mà phải tổ chức giam, giữ chung với người thành niên Có thể, qua thời gian cải tạo, người 18 tuổi không trở thành người có ích cho xã hội mà bị tiêm nhiễm thêm 48 phương thức, thủ đoạn phạm tội nguy hiểm Nghị số 49-NQ/TW ngày 02/6/2005 Bộ trị chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020 xác định “đề cao hiệu phịng ngừa tính hướng thiện việc xử lý người phạm tội Hạn chế áp dụng hình phạt tù, mở rộng áp dụng hình phạt tiền, hình phạt cải tạo khơng giam giữ…” Hồn thiện văn pháp luật khác liên quan người 18 tuổi phạm tội Các quan Nhà nước có thẩm quyền cần ban hành văn pháp luật hướng dẫn áp dụng BLHS, BLTTHS việc xét xử vụ án bị can, bị cáo người 18 tuổi nhằm tháo gỡ vướng mắc, khó khăn nêu để quan tiến hành tố tụng áp dụng pháp luật chặt chẽ, thống Trong công tác quản lý, đạo, điều hành tăng cường công tác quản lý, đạo, điều hành nhằm đề biện pháp nâng cao hiệu công tác xét xử VAHS có tham gia người 18 tuổi Đối với VAHS này, Chánh án phân cơng Thẩm phán có lực, kinh nghiệm việc giải với loại tội phạm Quá trình giải vụ án, Chánh án thường xuyên theo dõi, đôn đốc Thư ký, Thẩm phán phân công giải vụ án để nắm bắt tiến độ kịp thời có ý kiến đạo khó khăn, vướng mắc q trình giải vụ án Cần xây dựng, sửa đổi, bổ sung hướng dẫn pháp luật để kịp thời giải khó khăn, vướng mắc thực tiễn, đặc biệt việc xác định tuổi người đại diện cho người 18 tuổi phạm tội Đồng thời cần xây dựng hệ thống tư pháp thân thiện với người 18 tuổi, theo hệ thống cần xây dựng phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý người 18 tuổi, trọng đáp ứng nhu cầu đặc thù lứa tuổi 3.2 Giải pháp hoàn thiện quy định thủ tục xét xử phúc thẩm vụ án hình bị cáo người 18 tuổi - Gửi đơn kháng cáo: Khoản Điều 332 quy định người kháng cáo phải gửi đơn kháng cáo đến Tòa án xét xử sơ thẩm Tòa án cấp phúc thẩm Thực tiễn công tác cho thấy người kháng cáo thường gửi đơn kháng cáo đến Tòa án xét xử sơ thẩm Tịa án cấp phúc thẩm Có nhiều người kháng cáo cho cần gửi hai quan nêu quy định Việc gửi đơn kháng cáo đến Tịa án cấp phúc thẩm khơng cần thiết Tịa án cấp phúc thẩm phải thực thêm thủ tục chuyển đơn kháng cáo cho Tòa án xét xử sơ thẩm gây lãng phí thời gian chi phí cho đương Tịa án cấp phúc thẩm, bên cạnh thủ tục nhận đơn kháng cáo pháp luật quy định chặt chẽ bảo đảm quyền lợi cho người kháng cáo Do vậy, BLTTHS năm 2015 nên sửa đổi bỏ cụm từ “hoặc Tòa án cấp phúc 49 thẩm” - Thời hạn xét xử vụ án: Khoản Điều 335 quy định: “…Trong thời hạn 10 ngày kể từ ngày nhận đơn kháng cáo hạn chứng cứ, tài liệu, đồ vật kèm theo (nếu có), Tịa án cấp phúc thẩm thành lập Hội đồng gồm ba Thẩm phán để xem xét kháng cáo hạn ” Quy định bất cập chưa sát với thực tế hoạt động Tịa án Có thể tính chất phức tạp kháng cáo hạn không cao để hồn thành việc phân cơng, xếp lịch họp, cơng tác gửi tài liệu hồ sơ nhận lại cần thời gian bố trí cơng việc phận giúp việc thủ tục trước họp xét đơn vị thiếu kiêm nhiệm nhiều việc Do vậy, chúng tơi đề suất hồn thiện BLTTHS năm 2015 theo hướng tăng thời hạn mở phiên họp xét kháng cáo hạn từ 10 ngày lên 15 ngày hợp lý - Thời hạn chuẩn bị xét xử phúc thẩm: Đối với Tòa án nhân dân cấp tỉnh Tòa án quân cấp quân khu phải mở phiên tòa phúc thẩm thời hạn 60 ngày kể từ ngày nhận hồ sơ vụ án Thực tiễn xét xử thủ tục tố tụng phúc thẩm vụ án nói chung vụ án bị cáo người 18 tuổi cho thấy, vụ án cần khoảng thời gian Đối với vụ án đơn giản, chứng rõ ràng thời gian chuẩn bị xét xử phúc thẩm không cần dài, ngược lại vụ án có tính chất phức tạp thời gian 60 ngày 90 ngày lại chưa phù hợp với thực tế Do vậy, đề xuất: Thời hạn chuẩn bị xét xử phúc thẩm BLTTHS năm 2015 nên thay đổi theo hướng kết hợp việc phân loại tội phạm với tính chất phức tạp vụ án Đối với vụ án có tính chất đơn giản, phức tạp, chứng rõ ràng, thời gian chuẩn bị xét xử phúc thẩm quy định ngắn lại, từ đẩy nhanh tiến độ giải vụ án, vừa không gây sức ép cho quan tiến hành tố tụng Mặt khác, cần tăng thời hạn xét xử phúc thẩm vụ án phức tạp Bởi khơng thể địi hỏi thời gian ngắn phải kết thúc việc giải vụ án có tính chất phức tạp khơng bảo đảm tính xác, triệt để, pháp luật - Sự thay đổi tố tụng hình sự: Tố tụng hình có thay đổi việc quy định xét hỏi phiên tòa, nhiên việc xét hỏi thực chủ yếu theo quy định khoản Điều 307 BLTTHS năm 2015, xét hỏi Chủ tọa hỏi trước, đến Thẩm phán, Kiểm sát viên, người bào chữa, người bảo vệ quyền lợi ích hợp pháp cho đương Quy định 50 khơng Viện kiểm sát có chức buộc tội, người bào chữa có chức gỡ tội, nên họ quyền hỏi để bảo đảm việc buộc tội, để bào chữa gỡ tội cho bị cáo Thực tế Hội đồng xét xử hỏi nhiều, Kiểm sát viên, người bào chữa hỏi Để khắc phục bất cập đồng thời bảo đảm việc thực nguyên tắc hoạt động tố tụng cần có phân định rạch ròi chức quan tiền hành tố tụng Do vậy, BLTTHS năm 2015 cần sửa đổi theo hướng bổ sung quy định đưa Tịa án trở lại vị trí quan xét xử đóng vai trị việc xác định thật khách quan vụ án Tòa án có trách nhiệm xét xử khơng phải chứng minh tội phạm - Về quy định: Tội phạm mà bị cáo thực nghiêm trọng Khi áp dụng luật, Tòa án cấp sơ thẩm áp dụng điểm, khoản, điều luật BLHS Nhưng định hình phạt lại xử nhẹ cho hưởng án treo Bản án bị kháng cáo, kháng nghị lên cấp phúc thẩm Như vậy, trường hợp có bị coi vi phạm nghiêm trọng áp dụng BLTTHS hay không Do vậy, BLTTHS năm 2015 cần phải có giải thích hướng dẫn cụ thể có vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng trường hợp để người tiến hành tố tụng thực quy định pháp luật - Điều 347 BLTTHS năm 2015: Trong điều luật chưa quy định trường hợp, bị cáo bị tạm giam đến kết thúc phiên tòa thời hạn tạm giam 01, 02 ngày Trước mở phiên tòa, bị cáo có văn rút tồn kháng cáo Thẩm phán - Chủ tọa phiên tịa đình việc xét xử phúc thẩm Trong trường hợp này, khơng có quy định quyền tiếp tục tạm giam bị cáo để đảm bảo việc thi hành án Tại phiên tòa phúc thẩm, bị cáo rút toàn kháng cáo, Hội đồng xét xử quyền tiếp tục tạm giam bị cáo 45 ngày để đảm bảo việc thi hành án hay không Vấn đề chưa hướng dẫn cụ thể - Về đình xét xử phúc thẩm: Khoản khoản Điều 348 BLTTHS năm 2015 quy định: “1 Tịa án cấp phúc thẩm đình việc xét xử phúc thẩm vụ án mà người kháng cáo rút toàn kháng cáo, Viện kiểm sát rút tồn kháng nghị Việc đình xét xử phúc thẩm trước mở phiên tòa Thẩm phán chủ tọa phiên tòa định, phiên tòa Hội đồng xét xử định Bản án sơ thẩm có hiệu lực pháp luật kể từ ngày Tịa án cấp phúc thẩm định đình xét xử phúc thẩm Trường hợp người kháng cáo rút phần kháng cáo, Viện kiểm sát rút 51 phần kháng nghị trước mở phiên tòa mà xét thấy không liên quan đến kháng cáo, kháng nghị khác Thẩm phán chủ tọa phiên tịa phải định đình xét xử phúc thẩm phần kháng cáo, kháng nghị rút…” Tuy nhiên, điều luật BLTTHS năm 2015 khơng có quy định trường hợp: Người kháng cáo rút phần kháng cáo, Viện kiểm sát rút phần kháng nghị phiên tòa mà xét thấy không liên quan đến kháng cáo, kháng nghị khác Hội đồng xét xử có cần phải đình xét xử phúc thẩm phần kháng cáo, kháng nghị rút hay khơng Việc đình xét xử phúc thẩm ghi nhận án hay ban hành định riêng biệt Hiệu lực pháp luật phần kháng cáo, kháng nghị rút tính Đây khoảng trống pháp luật cần phải sớm có hướng dẫn để thống áp dụng xét xử phúc thẩm - Gửi án, định: Khoản Điều 262 quy định: “Trong thời hạn 10 ngày kể từ ngày tuyên án định, Tòa án cấp phúc thẩm (Tòa án cấp tỉnh) phải gửi án, định cho quan cá nhân có liên quan theo quy định; thơng báo văn cho quyền xã, phường, thị trấn nơi cư trú quan tổ chức nơi làm việc, học tập bị cáo Quy định tạo thêm áp lực thực nhanh công việc phát hành án cho Thẩmphán, Thư ký 01 Thư ký giúp việc cho 02; 03 Thẩm phán, bên cạnh pháp luật quy định thời hạn cho tổ chức, quan, cá nhân có quyền kiến nghị đến người có thẩm quyền kháng nghị 01 năm kể từ ngày án, định có hiệu lực pháp luật Do vậy, BLTTHS năm 2015 cần sửa đổi theo hướng: Tăng thời hạn gửi án, định Tòa án cấp phúc thẩm lên 15 ngày hợp lý 3.3 Các giải pháp khác Chú trọng công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ Thẩm phán, Thư ký Tòa án Để nâng cao hiệu cơng tác xét xử VAHS có tham gia người 18 tuổi, thời gian tới cần trọng đào tạo, bồi dưỡng nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ Thẩm phán, Thư ký Tòa án, cụ thể là: Bổ sung đội ngũ cán bộ, đặc biệt đội ngũ cán có trình độ chuyên môn kinh nghiệm công tác xét xử tội phạm người 18 tuổi thực Thường xuyên tổ chức đào tạo, bồi dưỡng kiến thức cho đội ngũ cán Tịa án với nhiều loại hình đào tạo như: Tổ chức tập huấn nghiệp vụ, hội thảo chuyên đề, tham gia loại hình đào tạo dài hạn ngắn hạn Tòa án nhân dân tối cao Học viện Tòa án tổ chức Mở rộng giao lưu, hợp tác quốc tế công tác đào tạo cán bộ, triển khai biện pháp đảm bảo tiếp xúc thân thiện với trẻ em Việt Nam theo 52 hướng vừa phù hợp với xu hướng quốc tế bảo vệ quyền trẻ em vừa đáp ứng yêu cầu thực tiễn đấu tranh phòng chống tội phạm Việt Nam Bố trí đội ngũ Thẩm phán, Thư ký Tòa án trực tiếp tiến hành cơng tác xét xử VAHS có tham gia người 18 tuổi theo hướng chuyên trách Thẩm phán Tòa án nhân tố trực tiếp quan trọng định kết hoạt động xét xử VAHS có tham gia người 18tuổi Để nâng cao hiệu công tác xét xử VAHS có bị cáo 18 tuổi, cần lựa chọn Thẩm phán có kiến thức pháp luật, tâm lý, giáo dục kỹ tiếp xúc, làm việc với người 18 tuổi để bồi dưỡng, tích lũy kinh nghiệm phân công chuyên thụ lý, giải VAHS có bị cáo 18 tuổi Việc xét xử VAHS bị cáo người 18 tuổi phạm tội nên lựa chọn Thẩm phán có khí chất điềm đạm, có khn mặt, vóc dáng hiền lành, có giọng nói nhẹ nhàng, dễ gần gũi Đặc biệt vụ án người 16 tuổi thực hiện, tội phạm khơng phải thuộc nhóm tội mang tính chất bạo lực, bị cáo phạm tội thời, bị rủ rê khơng nên bố trí Thẩm phán có khí chất nóng nảy, vóc dáng tợn để xét xử trình tiếp xúc dễ làm cho bị cáo sợ hãi Bố trí Thẩm phán trực tiếp giải VAHS người 18 tuổi phạm tội phù hợp với giới tính, đặc điểm dân tộc, tôn giáo người 18 tuổi Đối với người 18 tuổi nữ giới nên bố trí Thẩm phán nữ tiếp xúc xét xử Những bị cáo người dân tộc thiểu số theo tôn giáo nên phân cơng Thẩm phán người dân tộc am hiểu tôn giáo để thụ lý, xét xử Hiểu biết Thẩm phán dân tộc, tôn giáo giúp Thẩm phán dễ tiếp xúc, tác động lý lẽ, phong tục, niềm tin để bị cáo hợp tác tốt q trình xét xử Ngồi ra, bố trí Thẩm phán xét xử VAHS người 18 tuổi phạm tội theo nhóm tội danh đặc điểm tâm lý bị cáo như: Phân công Thẩm phán chuyên xét xử VAHS 18 tuổi phạm tội theo nhóm tội xâm phạm nhân thân (giết người, cố ý gây thương tích), nhóm tội xâm phạm danh dự, nhân phẩm (hiếp dâm, cưỡng dâm), nhóm tội xâm phạm sở hữu có sử dụng bạo lực (cướp, cướp giật, cưỡng đoạt tài sản), nhóm tội xâm phạm sở hữu không sử dụng bạo lực (trộm cắp, lừa đảo) Cần mở lớp đào tạo chuyên sâu cho Thẩm phán nghiệp vụ xét xử vụ án người 18 tuổi thực nhằm đạt hiểu biết thấu đáo hoạt động đấu tranh phòng chống tội phạm người 18 tuổi trang bị đủ kiến thức chuẩn mực quốc tế tư pháp người 18 tuổi, theo nội dung chương trình đào tạo bồi dưỡng chuẩn tâm lý, khoa học giáo dục người 18 tuổi, kỹ thực hành công tác xét xử thân thiện 53 người 18 tuổi VPPL, bị hại người làm chứng trẻ em Tăng cường sở vật chất - kỹ thuật, kinh phí cho hoạt động tố tụng hình Cần tăng cường sở vật chất, trang thiết bị đại cho hoạt động tố tụng hình sự, theo chủ trương cải cách tư pháp, mơ hình phòng xét xử phải thay đổi, phòng xét xử nhân gia đình phải khác phịng xét xử hình sự, phải thân thiện nhằm đáp ứng yêu cầu bảo vệ tốt quyền lợi ích hợp pháp người 18 tuổi Tăng cường phối hợp Tòa án với quan tiến hành tố tụng khác, với quan hữu quan Tác động phối hợp điều tra, truy tố, xét xử vụ án cần có chủ động phối hợp với quan hữu quan nhằm thu thập tài liệu, xác định xác ngày, tháng, năm sinh bị can, bị cáo, người bị hại; đặc biệt vụ án liên quan đến tội phạm xâm hại tình dục Cần thường xuyên trao đổi, thống nhận thức quy định pháp luật vấn đề cịn có ý kiến khác đánh giá độ tuổi người tham gia tố tụng người 18 tuổi tình tiết khách quan vụ án họp liên ngành nhằm bảo đảm cho việc điều tra, truy tố, xét xử vụ án người, tội, pháp luật Sự phối hợp Tòa án với quan tiến hành tố tụng khác, với quan hữu quan mối quan hệ vừa mang tính pháp lý vừa mang tính nghiệp vụ, thực theo quy định pháp luật yêu cầu chiến thuật cụ thể Trong thời gian qua, phối hợp Tòa án với chủ thể khác hoạt động xét xử VAHS có tham gia người 18 tuổi thể chủ yếu mặt pháp lý, tức mang tính thủ tục theo quy định BLTTHS Về mặt nghiệp vụ, mối quan hệ phối hợp chưa thực thường xuyên, liên tục sâu sắc Để nâng cao hiệu hoạt động xét xử VAHS có tham gia người 18 tuổi thời gian tới, cần tăng cường phối hợp Tòa án với Viện kiểm sát, với Cơ quan điều tra lực lượng nghiệp vụ khác, cụ thể: Tòa án cần tăng cường phối hợp với Viện kiểm sát nhân dân để ln bảo đảm tính pháp chế hoạt động xét xử VAHS có tham gia người 18 tuổi Kiểm sát viên không tham gia hoạt động giải vụ án với tính chất phối hợp thơng qua thủ tục tố tụng mà cịn thực hoạt động phối hợp với Tòa án khâu chuẩn bị xét xử, chuẩn bị phòng xử án, mời luật sư người đại diện tham gia buổi xét xử VAHS có tham gia người 18 tuổi Tòa án cần tăng cường mối quan hệ phối hợp với Đoàn luật sư, Trung tâm trợ giúp pháp lý để thực đầy đủ có trách nhiệm quyền tự bào chữa 54 bị cáo 18 tuổi Trong trường hợp bị cáo 18 tuổi gia đình khơng mời người bào chữa Tịa án phải u cầu phối hợp với Đoàn luật sư, Trung tâm trợ giúp pháp lý để cử luật sư thực tâm huyết, có trách nhiệm, có am hiểu sâu sắc vấn đề pháp lý, tâm lý người 18 tuổi để tham gia bào chữa cho bị cáo q trình xét xử Khơng để xảy tình trạng Luật sư định tham gia bào chữa cho bị cáo 18 tuổi thiếu trách nhiệm, chí tham gia mang tính thủ tục, ký hồ sơ cho tham gia thực chất không tham gia vào hoạt động xét xử vụ án Để thực tốt giải pháp địi hỏi Tịa án phải có mối quan hệ tốt, gắn bó, phối hợp lâu dài với lực lượng chức có liên quan Riêng Thẩm phán phải tạo thân thiết, tạo mối quan hệ lâu dài với Kiểm sát viên, Điều tra viên lực lượng khác để phối hợp hoàn thành hoạt động xét xử VAHS có người 18 tuổi phạm tội góp phần giải vụ án cách nhanh chóng, hiệu Tăng cường cơng tác truyền thơng Phát huy sức mạnh phương tiện thông tin đại chúng Kiểm duyệt kiểm sốt tất thơng tin đăng tải mạng xã hội VAHS liên quan đến người 18 tuổi nhằm tránh tình trạng thành phần lợi dụng phẫn nộ nhân dân để đăng tải nội dung sai lệch nhằm định hướng dư luận, nhằm mục đích đem lại lợi nhuận cho thân dẫn tới việc ảnh hưởng đến cơng tác xét xử - Tịa án nhân dân tối cao cần tổ chức Hội nghị chuyên đề hướng dẫn áp dụng thống pháp luật xét xử vụ án mà bị cáo người 18 tuổi, thực trình tự thủ tục tố tụng, cụ thể để định hình phạt, bảo đảm việc xét xử người, tội, pháp luật tăng cường sơ kết, tổng kết, hội thảo khoa học, việc sơ kết, tổng kết, hội thảo khoa học công tác xét xử VAHS nói chung xét xử VAHS có tham gia người 18 tuổi nói riêng việc làm cần thiết cần phải tiến hành định kỳ, thường xuyên Đây sở để nhìn nhận, đánh giá lại đạt tồn tại, khuyết điểm cần hạn chế, khắc phục Để từ đó, tìm ngun nhân tồn thiếu sót, hướng tháo gỡ, khắc phục thời gian tới công tác xét xử VAHS có tham gia người 18 tuổi ngày đạt hiệu cao hơn, tránh sai lầm, thiếu sót mắc phải Công tác Hội thảo khoa học tiến hành chuyên gia, cán công tác lâu năm, dày dặn kinh nghiệm để đúc rút kinh nghiệm từ thực tiễn hoạt động xét xử VAHS người 18 tuổi phạm tội Từ đó, nghiên cứu tìm 55 giải pháp mới, phương pháp để xét xử VAHS có người 18 tuổi phạm tội chi tiết hơn, chuyên sâu hơn, áp dụng cụ thể vào tình thực tiễn xét xử VAHS có người 18 tuổi phạm tội thời gian tới Tổ chức phiên tòa xét xử trực tuyến bối cảnh cách mạng 4.0 Tòa án nhân dân tối cao cần chuẩn bị kỹ lưỡng, công phu, trách nhiệm để tổ chức phiên tòa xét xử trực tuyết tất yếu, cần thiết bối cảnh cánh mạng công nghệ lần thứ 04 diễn vũ bão, dịch COVID 19 đe dọa nghiêm trọng đời sống nhân dân Xét xử trực tuyến biểu cụ thể xét xử trực tiếp với hỗ trợ công nghệ thông tin bảo đảm nguyên tắc xét xử trực tiếp, cơng khai, liên tục, lời nói, có chứng kiến bên bảo đảm nguyên tắc tố tụng Mơ hình cần có thống nhất, phối hợp liên ngành Bộ Công an, Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Tòa án nhân dân tối cao cụ thể thông qua văn hướng dẫn nhằm áp dụng, điều hành phiên tòa bảo đảm quy định pháp luật quyền lợi bên tham gia Các trang thiết bị liên quan ứng dụng công nghệ thông tin bao gồm thiết bị ghi âm, ghi hình, hình ti vi, máy tính, mạng Internet, mạng truyền hình trực tuyến trang thiết bị khác phục vụ hoạt động phiên tòa, phiên họp Chủ thể tham gia tham gia phiên tòa giống hội nghị video trực tuyến Người tiến hành tố tụng ngồi phòng xét xử (điểm cầu trung tâm), người tham gia phiên tòa địa phương ngồi phòng xét xử Tòa án xét xử sơ thẩm Bị cáo ngồi phòng bố trí để xét xử trực tuyến trại giam Mơ hình hạn chế tiêu tốn thời gian, tài chính, sức khỏe để di chuyển phiên tịa bị hỗn 56 Kết luận chương BLTTHS năm 2015 kế thừa bước hoàn thiện BLTTHS năm 2003 để phù hợp với pháp luật quốc tế chủ trương đường lối Đảng Nhà nước, qua tiếp tục nghiên cứu hồn thiện thủ tục tố tụng xét xử người 18 tuổi tách riêng có khác biệt so với VAHS xét xử người thành niên khác Vì mục đích xét xử người 18 tuổi phạm tội để giáo dục, giúp em nhận việc làm sai trái hoàn thiện thân trở thành cơng dân tốt đất nước góp phần vào cơng đấu tranh phịng ngừa chống tội phạm Việc hồn thiện thủ tục tố tụng hình người 18 tuổi cần thiết nhằm bảo đảm quyền người, quyền người 18 tuổi, giảm thiểu tình trạng oan sai tố tụng hình nước ta thời gian tới 57 KẾT LUẬN BLTTHS năm 2015 có nhiều quy định cụ thể trình tự, thủ tục tố tụng thân thiện, nhân đạo áp dụng với người 18 tuổi Mục đích nhân văn việc xét xử người 18 tuổi phạm tội bảo đảm lợi ích tốt họ, giúp họ nhận thức sai lầm mà mắc phải từ sai trái tạo điểu kiện để họ sửa chữa sai lầm, phát triển lành mạnh, trở thành cơng dân có ích cho xã hội Các quy định thủ tục xét xử phúc thẩm người 18 tuổi phạm tội bảo đảm phù hợp với Hiến pháp năm 2013 quyền công dân, quyền người đối tượng yếu xã hội người 18 tuổi cần pháp luật bảo vệ hưởng sách nhân đạo khác Năm 2015, Tịa gia đình người chưa thành niên thành lập tổ chức máy Tòa án nhân dân dấu ấn quan trọng, thành tựu tiến trình cải cách tư pháp Bước cụ thể nhằm triển khai có hiệu quan điểm, chủ trương Đảng pháp luật Nhà nước bảo vệ, phát triển gia đình Việt Nam; bảo vệ, chăm sóc, giáo dục trẻ em nói chung xử lý người 18 tuổi VPPL nói riêng Tịa gia đình người chưa thành niên thành lập phát triển mạnh mẽ Việt Nam lĩnh vực tư pháp nhằm bảo đảm quyền trẻ em, thông qua việc xây dựng hệ thống tư pháp trẻ em toàn diện mà Tịa gia đình người chưa thành niên trung tâm, với tham gia, phối hợp chặt chẽ quan, tổ chức có liên quan Đây phương thức để thực nguyên tắc Hiến định việc xét xử kín người 18 tuổi (quy định khoản Điều 103 Hiến pháp năm 2013) để bảo vệ quyền lợi tốt cho người 18 tuổi mầm xanh tương lai đất nước./ 58 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO Quốc hội (2013), Hiến pháp nước Cộng hòa XHCN Việt Nam năm 2013, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội; Quốc hội (2015), Bộ luật hình năm 2015, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội; Quốc hội (2017), Luật sửa đổi, bổ sung Bộ Luật Hình năm 2017, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội; Quốc hội(1988), Bộ luật tố tụng hình năm 1988; Hà Nội Quốc hội(2009), Bộ luật tố tụng hình năm 1999 sửa đổi, bổ sung 2009, Hà Nội Quốc hội (2003), Bộ luật tố tụng hình 2003, Hà Nội Quốc hội (2015), Bộ luật tố tụng hình năm 2015, Hà Nội Quốc hội (2002), Luật tổ chức Tòa án nhân dân 2002, Hà Nội Quốc hội (2014), Luật tổ chức Tòa án nhân dân 2014, Hà Nội 10 Ban đạo cải cách tư pháp (2006), Kết luận số 79-KL/TW Đề án đổi tổ chức hoạt động Toà án, Viện kiểm sát quan Điều tra theo Nghị 49-NQ/TW Bộ trị chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020, Hà Nội 11 Bộ Chính trị ban Chấp hành Trung ương Đảng cộng sản Việt Nam (2002), Nghị 08-NQ/TW ngày 02/01/2002 “Một số nhiệm vụ trọng tâm công tác tư pháp thời gian tới”, Hà Nội 12 Bộ Chính trị ban Chấp hành Trung ương Đảng cộng sản Việt Nam (2005), Nghị 48-NQ/TW ngày 24/5/2005 Chiến lược xây dựng hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam đến năm 2010, định hướng đến năm 2020, Hà Nội 13 Bộ Chính trị ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam (2005), Nghị 49-NQ/TW ngày 02/6/2005 Chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020 Bộ Tư pháp - Viện khoa học pháp lý (2006), Từ điển Luật học, Nxb Tư pháp, Hà Nội 14 Lê Cảm, Đỗ Thị Phượng (2004), Tư pháp hình người chưa thành niên – Những khía cạnh pháp lý hình sự, Tố tụng hình sự, Tội phạm học so sánh luật học, Tạp chí Tịa án nhân dân, (số 27), tr.32 – 40 71; 15 Chính phủ (2000), Nghị định số 60/2000/NĐ-CP ngày 30/10/2000 quy định thi hành hình phạt cải tạo khơng giam giữ, Hà Nội; 16 Chính phủ (2000), Nghị định 62/2000/NĐ-CP ngày 3/10/2000 quy định việc thi hành hình phạt tù cho hưởng án treo, Hà Nội; 17 Lê Duẩn (1976), Tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa, bảo đảm quyền làm 59 chủ nhân dân, Nxb thật, Hà Nội 18 Nguyễn Văn Hoàn (2008), Tái hòa nhập cộng đồng người chưa thành niên vi phạm pháp luật, Tạp chí nghiên cứu lập pháp, (số 20), tr.39 19 Hội đồng thầm phán-TANDTC (2005), Nghị số 05/2005/NQ- HĐTP ngày 08-12-2005 Hướng dẫn thi hành số quy định Phần thứ tư “Xét xử phúc thẩm” Bộ luật tố tụng hình sự, Hà Nội 20 Lê Vũ Huy (2010), Đảm bảo quyền người người chưa thành niên phạm tội quy định hình phạt luật hình Việt Nam, Luận văn thạc sĩ luật học, Trường Đại học luật Thành phố Hồ Chí Minh 21 Nguyễn Thu Huyền (2006), Thủ tục xét xử vụ án mà bị cáo người chưa thành niên: Một số vấn đề lý luận thực tiễn, Luận văn thạc sĩ luật học, Đại học quốc gia Hà Nội 22 Nguyễn Hữu Kỳ (2014), Miễn, giảm trách nhiệm hình người chưa thành niên phạm tội, Luận văn thạc sĩ Luật học, Học Viện Khoa học Xã hội; 23 Đinh Xuân Nam (2008), Thực trạng giải pháp phòng, chống vi phạm pháp luật người chưa thành niên, Tạp chí nghiên cứu lập pháp, (số 20), tr.15-16; 24 Lê Thị Nga (2007), Hoàn thiện thủ tục tố tụng hình người chưa thành niên phạm tội, Tạp chí Nghiên cứu lập pháp, (số 24), tr 44-45 25 Đinh Văn Quế (1998), Về hình thức thủ tục xét xử phiên tịa hình sự, Tạp chí Nhà nước pháp luật, (số 3) 26 Quốc hội (2015), Bộ luật dân 2015, Hà Nội 27 Đặng Thanh Sơn (2008), Pháp luật Việt Nam tư pháp người chưa thành niên, Tạp chí nghiên cứu lập pháp, (số 20), tr 6-15 28 Hoàng Thị Minh Sơn (2014), Hoàn thiện quy định pháp luật tố 73 tụng hình nhằm nâng cao hiệu bào chữa người chưa thành niên, Tạp chí Khoa học kiểm sát-Trường Đại học kiểm sát, (số 01), tr 33 29 Quách Hữu Thái (2009), Những vướng mắc xét xử người chưa thành niên phạm tội, Kỷ yếu tọa đàm “Bảo vệ người chưa thành niên góc độ luật hình luật tố tụng hình Việt Nam, Trung tâm nhân quyền-Khoa luật hình sự- trường Đại học Luật Thành phố Hồ Chí Minh 30 Tịa án nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh (2016), Báo cáo thống kê thụ lý, giải vụ án hình sơ thẩm có bị cáo người chưa thành niên năm 2016, Thành phố Hồ Chí Minh; 31 Tịa án nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh (2017), Báo cáo thống kê thụ lý, giải vụ án hình sơ thẩm có 60 bị cáo người chưa thành niên năm 2017, Thành phố Hồ Chí Minh; 32 Tịa án nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh (2018), Báo cáo thống kê thụ lý, giải vụ án hình sơ thẩm có bị cáo người chưa thành niên năm 2018, Thành phố Hồ Chí Minh; 33 Tịa án nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh (2019), Báo cáo thống kê thụ lý, giải vụ án hình sơ thẩm có bị cáo người chưa thành niên năm 2019, Thành phố Hồ Chí Minh; 34 Tịa án nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh (2020), Báo cáo thống kê thụ lý, giải vụ án hình sơ thẩm có bị cáo người chưa thành niên năm 2020, Thành phố Hồ Chí Minh; 35 Tịa gia đình người chưa thành niên Tịa án nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh (2016), Các điều kiện bảo đảm vận hành hiệu Tịa gia đình người chưa niên tổ chức Tòa chuyên trách, Hội nghị sơ 74 kết 06 tháng hoạt động Tịa gia đình người chưa niên-Tịa án nhân dân tối cao, Hà Nội; 36 Trường Đại học Luật Hà Nội (2013), Giáo trình Luật Tố tụng hình sự, NXB Tư pháp, Hà Nội 37 VKSNDTC (2012), Báo cáo tổng kết thực tiễn 08 năm thi hành Bộ luật TTHS năm 2003 đề xuất sửa đổi, bổ sung, Hà Nội 38 Viện kiểm sát nhân dân tối cao - Tòa án nhân dân tối cao – Bộ Công an – Bộ Tư pháp – Bộ lao động thương binh xã hội (2011), Thông tư liên tịch số 01/2011/TTLT-VKSTC-TANDTC-BCA-BTP-BLĐTBXH việc hướng dẫn thi hành số quy định BLTTHS năm 2003 người tham gia tố tụng người chưa thành niên, Hà Nội 39 Võ Khánh Vinh chủ biên (2004), Bình luận Bộ luật tố tụng hình nước Cộng hịa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 2003, Nxb Công an nhân dân, Hà Nội 40 Võ Khánh Vinh (2002), Giáo trình Luật hình Việt Nam phần chung, Nxb Cơng an nhân dân, Hà Nội 41 Vụ pháp chế Quản lý khoa học, Tòa án nhân dân tối cao (2016), Việc tổ chức Tịa gia đình người chưa thành niên hệ thống tòa án nhân dân nay, Hội nghị sơ kết 06 tháng hoạt động Tịa gia đình người chưa niênTịa án nhân dân tối cao, Hà Nội 61 ... xử phúc thẩm người 18 tuổi Thủ tục xét xử phúc thẩm người 18 tuổi phạm tội giống với thủ tục xét xử phúc thẩm người thành niên Tuy nhiên, người 18 tuổi đối tượng đặc biệt nên thủ tục xét xử phúc. .. định thủ tục xét xử phúc thẩm vụ án hình bị cáo người 18 tuổi từ thực tiễn Thành phố Hồ Chí Minh 12 Chương NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ THỦ TỤC XÉT XỬ PHÚC THẨM VỤ ÁN HÌNH SỰ ĐỐI VỚI BỊ CÁO LÀ NGƯỜI DƯỚI... tội phạm người 18 tuổi thực xét xử phúc thẩm Thành phố Hồ Chí Minh từ năm 2016 đến 2020 43 Bảng 2.4: Thống kê mức hình phạt người 18 tuổi bị xét xử phúc thẩm Thành phố Hồ Chí Minh từ năm 2016